Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 62

222
er söguhetjan, — og jafnvel einasta persónan í flestum þeirra. Höf-
undarnir leitast við af fremsta megni að hrífa tilfinningar vorar og
skapsmuni; þess vegna úir og gráir af hendingum og höfuðstöfum,
er þeir rita í óbundnu máli. Þeir kæra sig kollótta, þótt persónur
þeirra tali öðru vísi en allir aðrir menn, ef að eins sálarlíf þeirra
stendur oss ljóst fyrir augum. í stuttu máli, þeir snúa sjer frá
hinni útvortis hlið að hinu innra, og aðalmark þeirra er innileg-
leiki. Helztur þessara manna er Johannes Jörgensen. Angurblíða,
löngun og heimþrá eru einkennin á skapi hans og skáldskap, og
hafa knúð hann til að leita hælis í skjóli hinnar kaþólsku kirkju
gegn árásum efasemdar og veraldlegra girnda. Þá má nefna Viggo
Stuckenberg. Rit hans bera einmanalegan blæ, eru smágjör og
tilfinningarík, þótt þau einatt sjeu nokkuð mærðarmikil; í gegn
um þau öll má heyra óminn af þjóðvísu einni, sem hann hefur
valið til einkunnarorða á eina af bókum sínum. Vísan hljóðar
þannig:
»Ravnen flyver om Aftenen,
Om Dagen han ikke má.
Den má friste den onde Skæbne,
Den gode kan ikke fá.
— Men Ravnen flyver om Aftenen.*1
Það er þó ekki svo að skilja að öll yngri skáld Dana gefi sig
þannig eingöngu við að rannsaka hjörtun og nýrun í sjálfum sjer
og öðrum.
Gustav Wied er af allt öðru sauðahúsi. Hann er svo rudda-
legur, keskinn og klúr í orðum, að vjer höfum lengi ekki átt
sliku að venjast í bókmenntum vorum. Enda veit hann af því
sjál-fur, því að hann nefnir ekki leikrit sín hinu vanalega nafni,
sem sje »gamanleiki« eða »skrípaleiki« heldur »satýrleiki«. Það
eru líka hjákátleg hafrahlaup í honum á stundum.
* *
Ef jeg nú að lokum á að ljúka einkunnar orðum á danskar
bókmenntir yfir höfuð, þá verð jeg fyrst að taka það fram, að
slíkt er áhorfsmál, að taka þannig allt í einu og kveða upp einn
allsherjardóm, þar eð naumast getur hjá því farið, að hann verði
ónægur og villandi. Þó hlýtur sú hugsun að hafa mikið til síns
1 Þ. e. Hrafninn flýgur um aftaninn, á daginn má hann það ekki; sá verður
að freista illra örlaga, sem engin fær góð. En hrafninn flýgur um aptaninn.