Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 26

þær og málefni, er lágu samtíðinni mest á hjarta. — Allt voru það
þættir í sama reipinu: sannleiksástundun umfram allt og veruleg-
leikalýsingar; því að verulegleikinn, það er að segja hinn áþeifan-
legi hluti tilverunnar og það sálarlíf vort, sem vjer erum oss ljós-
lega meðvitandi fyrir áhrif hins verulega heims, — sá verulegleiki
vissu menn að væri sannleikur. Hin nýja stefna átti að vera eins
konar uppreisn holdsins gegn yfirdrepsskap og andlegu ofdekri
undanfarandi tíma—ekki ósvipað »renaissancen« (d: endurfæðing),
er listir og vísindi á miðöldunum drápu sig úr dróma andlegrar
harðstjórnar. Hún átti að berjast undir merkjum vísindanna, í
stað þess að gefa sig á vald blindri trú og draumórum, eins og
menn höfðu gjört að undanförnu. »Ljós yfir landið, það er mark
vort og mið«, segir J. P. Jakobsen.
Meðal áheyrenda Brandesar var ungur málari, Holger
Drachmann að nafni. Orð ræðumannsins hleyptu huga hans
í bál og brand og kveyktu hjá honum kjark til að viðurkenna
fyrir sjálfum sjer og öðrum, það sem hann hafði lengi búið yfir.
Hann snaraði penslinum á hilluna og greip til pennans með þeim
ásetningi að leiða straum hinnar nýju stefnu út yfir landið. Á
einum stað kemst hann svo að orði:
»Store Sangere var der nok, Sora var i Landet at nævne;
Besunget har de det meste, Men Havet glemte de fleste.*1
Hann er sævarskáld. Hverjum hlýtur ekki að detta sjórinn
í hug, hvert sinn og hann tekur sje bækur Drachmanns í hönd.
Og sjálfur er Drachmann og kvæðalög hans eigi ósvipaðs eðlis
og þessi höfuðskepna, — hinn víðlendi voldugi sær, síkvikur og
þverúðarfullur, ýmist , grátþrunginn og beljandi eða raulandi
blíðum rómi, ýmist háðskur á svip eða hýr í bragði; hann brýtur
allt og bramlar, sem meyrt er og fúið, en færir oss einatt dýr-
mætar byrðar á baki; hann leikur í dag á als oddi, fagnar og
syngur með innilegu ánægjubrosi, en á morgun er hann í myrk-
um ham, emjandi og veinandi, — særinn, sem einatt er svo angur-
blíður og aldrei verður daufur, sem alltaf er saltur og beiskur á
bragðið, og aldrei stirðnar nema í gaddgrimmdarfrosti. Hann getur
verið óhreinn og gruggugur, en stundum er hann hreinn og tær
1 Þ. e. Það vantaði ekki mörg og mikil skáld, er kváðu um flest, sem til
var í landinu. En sjónum gleymdu þeir flestir.