Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 63

223
máls, að lyndiseinkunn þjóðanna — og þá jafnframt bókmenntirnar—
dragi dám af eðlisháttum landsins. Nattúra Danmerkur er svo
opin fyrir, svo auðlæs, björt og brosandi, að hún mun óviða eiga
sinn líka í öðrum löndum; þar eru engar stórar misfellur, engar
miklar mótsetningar; landið er allt jafnbárótt; þar eru víðlendir,
skuggsælir bækiskógar, blómlegir akrar og gróðurríkar grundir,
»þar sem kýrnar vaða grasið í kvið«; — makræðisland. Veðráttan
gengur líka jöfnum öldum, svöl á sumrum og ekki ýkjaköld á
vetrum, sjaldan illviðri, og sjaldan logn eða bjartviðri, — það er
land lágróma söngva. Eðli þess er ekki þannig vaxið, að það
gjöri hugi íbúanna hneigða til harms og trega, heldur munu
kunnugir menn mæla að vjer Danir, —sem flestir erum ljóshærðir,
bláeygðir og rjóðir í kinnum —, sjeum brosleit þjóð og hlátur-
mild. Enda mun eigi allfáum hafa sárnað »glottið«. Reyndar er
nú ekki því að heilsa, að jafnan búi glaðlyndi á bak við brosleitar
varir, þótt optast sje það svo, og vera má að andstreymi það og
hnekkir, er saga þjóðarinnar sýnir að hún hefur orðið fyrir, eigi
sinn þátt í glottinu og jafnframt í þeim angurblíðubrag, er sýni-
lega hefur brugðið á lyndisfar hennar síðan 1864. Glott og angur-
blíða geta einatt farið saman, þótt það í rauninni sje sitt hvað.
En hins vegar getum vjer ekki neitað, að mörgum kunni að þykja
náttúra Danmerkur bragðlítil og kollhúfuleg, — en til allrar ham-
ingju höfum vjer þó fram með ströndum og nesjum síkvikan
sjóinn, sém ætíð er jafn stórfelldur og enginn trjenast á. Og
ættum vjer að segja, hvað oss þætti náttúru vora mest vanta, þá
mundi kvörtun vor verða gagnstæð orðum »stórskáldsins norska«,
er hann kvartaði um fjöllin heima í Noregi; vjer mundum segja,
að við hefðum svo lítið af fjöllum; — vjer erum lausir við þunga
og ólögulegleika fjallanna; — formfegurð og frábær smekkur eru
þeir kostir, er telja má mest til gildis bókmenntum vorum nú á
dögum; — en oss vantar ýmislegt af því, er knýr málbræður vora,
Norðmennina, til að grípa sjer hamar í hönd og ráðast gegn bál-
hörðum bjargveggnum, er laðar þá til að ryðja brautina niður á
við, allt þar til er þeir heyra málminn gjalla. Vjer getum ekki
þakkað hamingjunni sem vert er fyrir það lán, að vjer höfum
mál — og þá bókmenntir að nokkru leyti líka —• sameiginlegt við
Norðmenn, sem eiga nú eflaust stórfelldastan skáldskap í heimi.
Og sannarlega megum vjer Danir, sem eigum svo auðskilda, svo
dularsnauða og skynsemdárríka náttúru, láta oss vænt um þykja