Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 17

177
Da vi trængte til Torden,
Han blæste Luren nár Vægterne sov.
Kender I sá Karl Ploug?*1
I þeim flokki var einnig glaðværa stúdentaskáldið Hostrup.
I gleðileikjum sínum (»Andbýlingarnir<-<, '»Titlingur í trönudans«, Æfin-
týri á gönguför«, o. fl.)húðflettir hann með meinleysisbros á vörum
allan oddborgaraskap, og lofar eða gjörir góðlátlega gys að þessu svo-
nefnda »fyrirmyndar« stúdentalífi, — og allt þetta í svo velvöld-
um og hnittilegum samtölum, að hver persóna kemur fram ljóslifandi
með öllurn sínum stjettareinkennum; það er svo meistaraleg ná-
kvæmni í lýsingum hans, að þess voru eigi áður dæmi í dönsk-
um bókmenntum, Þar var og Goldschmidt, maður af Gyð-
ingakyni; hann dró fyrst á flot með »Víkinginn«2 sinn, hlaðinn af
hárbeittri fyndni, og hjó strandhögg og nam nesjanám, hvervetna
er hann fór, jafnt í ríki gamalla, þverúðarfullra einveldissinna,
sem hjá framgjörnum þjóðfrelsisborgurum (National-Liberal). Seinna
samdi hann fjöldann allan af skáldsögum, er telja má með þeim
beztu í bókmenntum vorum; efnið er tekið úr samtíð skáldsins
og snertir einatt lífskjör og háttu Gyðinga; málið er aðdáanlega
ljóst og hreint og einkar smellið; framsetning og fyrirkomulag
efnisins minnir mig, þótt undarlegt megi þykja, á Islendingasög-
urnar gömlu, að því er það einkenni þeirra snertir, að tildrögin
að hinum einstöku atburðum sögunnar eru rakin frá rótum eða
að minnsta kosti svo langt sem auðið er, þannig að auðsætt verð-
ur, hversu aðalviðburðirnir eiga orsök að rekja til ýmsra smáatvika,
er í fyrsta áliti virðast harla ómerkileg; — að eins er mismunur-
inn sá, að sögurnar fást einkum við áþreifanleg ytri atvik, en
Goldschmidt lætur sig mestu skipta sálarlíf þeirra manna, er hann
segir frá, og þær breytingar, er það sætir í svaðilförum lífsins.
Þessi þrjú síðasttöldu skáld, er taka nálega samtímis til rit-
starfa, eru frábrugðin hinum eldri skáldum, meðal annars að því
leyti, að skáldskapurinn er þeim ekki eitt og allt, og þeir mundu
víst allir hafa skrifað undir þau orð, sem Hostrup (einn af þess-
um þremur) leggur í munn ungu og efniiegu skáldi, sem óðar
1 Þ. e. Hann stóð við stjórn, er vjer stefndum á Norðurvegu, hann var vor
Þór, er vjer þörfnuðust þrumu, hann þeytti hornið, er verðirnir sváfu.
Kannist þið nú við Karl Ploug?
2 Þ. e. »Korsaren«, dagblað er G. hjelt út.
12