Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 4

i64
sjer með Aladdínslampa sínum, og ekki liður á löngu, áður vjer
sjáum hann endurskapa með lífi og fjöri allt það, er hann eygir
þar inni. Honum virtist samtíð sin snauð að hugmyndaflugi og
iifandi tilfinning, og þess vegna hlaut hann að leita til fornra tíma
og fjarlægra landa og klæða hugsanir sínar og tilfinningar þeirra
búningi. Þannig kveður hann »gáfunni« lofsöngva í »Aladdín«
í austurlenzku og ekki sjerlega borgaralegu sniði; þannig lýsir
hann »harla ónytsömum« hetjudug i »Hákoni jarli« og öðrum
sorgarleikjum. En fyrst og fremst sýndi hann þó, að þann skáld-
skap, sem að hans skoðun var að nokkuru nýtur, var einnig að
finna i innlendri »Jónsmessugleði« frá samtíðinni, á okkar góða og
gamla Dýrhagabakka; að vísu voru yfirnáttúrlegar verur þar með
í leik. Líf og fjör, svellandi líf og eldheitt fjör með æskuroða í
kinnum er aðaleinkennið á skáldskap 0hlenschlágers, og meginið
af kveðskap Dana á seinni tímum ber líkan blæ.
Hann var riðinn á vaðið. Nú rjeðu þeir allir til inngöngu
í undraskóg hinnar rómönzku stefnu, allur herskari hinna dönsku
skálda á fyrri helming 19. aldarinnar. Það, sem þeim lá á hjarta,
voru engar almennar hversdagsdj^ggðir. Guð minn góður! And-
legar kartöflur og kálmeti eða annað góðgæti af líku tægi gat svo
sem hver maður ræktað sjálfur í hinu daglega lífi. Nei, íturvaxið
stórviði og yndisblóm drauma og tilfinninga var að þeirra’ skoðun
hið eiginlega eðli mannsins. A meðal þessara manna var Schack
Staffeldt, er kveður angurblíðum rómi um þögula löngun og
þrá. Þar var Grundtvig, skáld meðal sagnfræðinga og sagnfræð-
ingur meðal skálda, þrautseigasti andstæðingur nytsemisstefnunnar
og þó öflugasti nytsemdarpostuli í elztu þýðingu orðsins, sá mað-
ur, sem í bók sinni »Jœttir úr hetjulíji Norðurlanda« »sigldi eptir átta-
vita 'skáldskaparins nokkrum strikum nær sögunni en 0hlen-
schláger«, en stóð honum þó langt að baki að glöggleik og auðgi.
Þá má nefna friðsældarmanninn mikla, Ingemann, er gætir miður
hófs um karlhetjur skáldsagna sinna, en tekur flestum fram í
kvennlýsingum. Og þótt mikið megi honum til foráttu finna
fyrir ónákvæmni í sögunni, þá var það þó einmitt hann, er með
ljóðum sínum um »Valdemar mikla og menn hans« hefur látið ætt-
jörðu sinni þann skáldskap í tje, er nálgast mest verulega þjóðleg
söguljóð. Og það er hann, sem bezt hefur hitt blíðasta og hrein-
asta hreiminn í náttúrufegurð lands síns, eins og kemur frarn
í »Morgun- og kvöldkvaðum« hans. Að miklu leyti gagnstæður