Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 69

229
koma þaðan, sem féð er til (o: frá útlöndum), ef við eigum ekki
að sitja til eilífðar jafn tómhentir og aðgerðalausir og hingað til.
Og það er heldur ekki hundrað í hættunni, þó það komi frá út-
löndum. Pað sýnir reynsla annara þjóða, enda keppast þær eftir
að fá sem mest af útlendu fé til að vinna með, ef þær þykjast
geta torgað meiru, en þær hafa sjálfar handbært. Pað er líka
auðsætt, að ef menn vantar fé til að ráðast í fyrirtæki, sem kannske
mundi gefa af sér 15—2o°/o, þá borgar það sig vel að fá fé til
þess frá útlöndum, þó menn yrðu að borga af því jafnvel 7—8°/o
í vexti. Að öfundast yfir því, að útlendingarnir, sem ættu féð,
kynnu að græða 7—8"/o á því, ef þeir, sem fengju féð að láni til
að vinna með því, græddu líka 8—12°/0 (að frádreginni vaxta-
borgun til eigenda fjárins), það ber vott um æði mikinn barna-
skap og öfundsýki. Væri betra, að ekkert yrði úr þessum arð-
vænlegu fyrirtækjum og enginn græddi neitt? Nú hefir einn af
hinum reyndustu og fróðustu mönnum á allan búskap á íslandi
sagt, að hann samkvæmt margra ára reynslu og nákvæmu reikn-
ingshaldi gæti fullyrt, að vel ræktað tún með nægum og góðum
áburði gæti gefið af sér alt að 30°/o í hreinan ágóða (að öllum
kostnaði frádregnum). Sé nú þetta rétt, og jafnvel þó iO°/o væru
dregnir frá, mundi þá ekki borga sig að fá fé frá útlöndum til
þess að leggja í túnarækt? Allir skynsamir menn tnunu svara
spurningunni játandi. En moldvörpuatidinn kínverski segir: nei.
Hann vill heldur svelta í mosamóunum íslenzku, eins og þeir eru.
LÆKNASKIPUN OG HEILBRIGÐISMÁL. Á læknaskipun-
inni hefir mikil breyting orðið frá því um síðustu aldamót. Pá vóru
á öllu landinu ekki nema 6 læknar (landlæknir og 5 héraðslæknar),
og 1850 vóru þeir heldur ekki orðnir nema 7, en eftir það fjölg-
aði þeim smámsaman upp í 10. Fyrst eftir að landið hafði fengið
stjórnarskrá og löggjafarvald varð veruleg breyting til bóta á lækna-
skipuninni. Undireins á fyrsta löggjafarþinginu 1875 vóru samþykt
lög um stofnun læknaskóla og öllu landinu skift í 20 læknishéruð.
Eftir að búið var að skipa lækna í öll hin nýju héraðslæknis-
embætti, var svo frá því 1883 farið að veita styrk til aukalækna
á fjárlögunum, og þessum aukalæknum var svo smámsaman fjölg-
að, unz þeir vóru orðnir 16. Loks samþykti síðasta alþingi ný lög
um læknaskipunina, sem vóru staðfest 1899. Samkvæmt
núgildandi lögum er því læknaskipun landsins þannig háttað, að