Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 4

164
varla gætu ímyndað sér annað, en að þessar reglulausu myndanir
væru til orðnar af jökulgangi, ef þær ekki væru samlímdar með
glerefni (tachylyt) og ofan á þeim hvíldu mörg hundruð metra
þykk berg af blágrýti og lagskiftu móbergi. Hinir einstöku steinar
bera engan veginn hina ytri lögun eldgosasteina, en hafa aftur á
móti glögg einkenni vatnsbarins grjóts, lögin hafa því auðsjáan-
lega ekki myndast í djúpum sæ. Hnullungaberg þetta hefir lík-
lega annaðhvort myndast á strönd grunnsævar, á þann hátt, að
gosgrjót hefir ásamt smágjörvu efni borist þangað með ám, eða
þá heldur, að lög þessi eru beinlínis mynduð af fljótum úr því
engir sædýrasteingjörvingar eru í þeim«.‘ Lýsing Keilhacks er
alveg rétt og á mjög vel við öll þau hnullungabergslög, sem ég
hefi séð, þó hefi ég ekki skoðað hin sömu lög og hann (undir
Eyjafjöllum) eins og höt. segir.1 2 3 Ég skoðaði hnullungalög í Pjórsár-
dal 1888 og í fjöllunum kringum Tindafjallajökul og á Skaftár-
tunguafrétti 1893.8 Hnullungalögin í Pjórsárdal fann ég 1888 í
Stangarfjalli undir dóleríthömrum (250 m. yfir dalbotni), en ekki
fann ég þar ísrákaða steina; lagið var auðsjáanlega myndað af
rennandi vatni. 1899 skoðaði H. P. þetta sama lag og fann ís-
rákaða steina í berginu litlu neðar. 1893 gekk ég upp á fjöllin
hjá Barkarstöðum (undirfjöll Tindafjallajökuls), þar skiftast á í
hlíðunum móbergslög, blágrýtislög og hnullungalög, en dólerít er
þar efst. Ekki rak ég mig þá á ísnúna steina í þessum lögum
(þó getur vel verið, að þeir séu þar), en í gráu hnullungabergi,
sem lá hallandi (discordant) á hinu, voru glöggar ísrákir á stein-
unum. »í hinum eldri og yngri hnullungalögum eru hnullungarnir
sjaldan eins hnöttóttir, eins og í ám eða við strendur, en eru
miklu líkari jökulruðningi, sem að nokkru leyti er fægður af jökul-
lækjum«.4
Sumarið 1899 skoðaði H. P. Pjórsárdal og Hreppa og fann
þar ísrákir á steinum í hnullungaberginu og ísrákir á dólerítlögum,
sem hann segir að gangi inn í móbergið. Á þessum athugunum
1 Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 38. Band 1886, bls. 384
-■585.
2 I ritgjörð H. P. hefir eitthvað ruglast á 53. bls.; líklega fallið úr nokkrar
setningar, svo ég skil ekki vel tvær fyrstu greinarnar.
3 Geografisk Tidskrift X, bls. 15, XII, bls. 203. Petermanns Mitteilungen 1892,
fcls. 27.
4 Geografisk Tidskrift XII, 1894, bls. 203.