Eimreiðin - 01.09.1905, Qupperneq 10

70
Eimr. XI, 57—59) er jafnvel ekki meiri en svo, að vel gæti borgað
sig að nota hana á stærri heimilum eða nokkur smærri gætu slegið
sér saman um eina. Að handelta mó getur vel borgað sig til
heimilisþarfa, jafnvel á litlum heimilum.
Pureltan þar á móti krefur yfir höfuð að tala dýrar vélar, og
getur því ekki borgað sig nema vélarnar hafi nóg að starfa þann
tíma, sem hægt er að stunda móvinnu. Á íslandi vérða það lík-
lega ekki nema 50 dagar á ári. Minstu Anrepsvélarnar búa til
20—30 smálestir af þurrum mó á dag eða á 50 dögum hér um
bil 1000—1500 smálestir. Fyrst um sinn kemur varla til mála,
að hægt sé að selja svo mikið af mó á einum stað, nema í Reykja-
vík og nokkrum stærri kauptúnum landsins.
Að vísu eru til, eins og áður er sagt, litlar þureltivélar, en að
minni hyggju standa þær talsvert að baki álíka stórum votelti-
vélum.
Hvað sjálfum mónum viðvíkur, sem búinn er til með þessum
tveimur aðferðum, þá er ekki mikill munur á honum, þó er þur-
elti mórinn öllu þéttari og þyngri í sér.
í fyrra gjörði ég nokkar tilraunir með mó úr Kringlumýri við
Reykjavík, er sýna nokkurnveginn, hvernig mórinn breytist við
meðferðina. Skorni mórinn sprakk og molnaði. Eðlisþyngd hans
að meðaltali 0,58- Mór, sem var eltur með jafnri þyngd sinni af
vatni — voteltur — var þéttur, harður og hér um bil sprungu-
laus. Eðlisþyngd hans að meðaltali 0,76. Mór, sem var eltur án
þess að vatn væri sett saman við hann — þureltur —, var mjög
harður, en sprakk dálítið, einkum neðsta lagið úr mýrinni. Eölis-
þyngd hans að meðaltali 1,09. Eg skal geta þess, að síðast taldi
mórinn var hnoðaður betur og saxaður smærra en gjörist í venju-
legum móvélum, svo í rauninni yrði munurinn ekki eins mikill, og
hér segir, á voteltum og þureltum mó.
MÓSALLI.
Eg hef heldur kosið að nota orðið mósalli um það, sem Dan-
ir kalla »Törveströ«, en mómylsnu, því eins og sýnt verður, er
það, sem ég kalla mósalla, ekki alveg sama og mómylsna.
Mómylsna sú, er tilfellur víða hvar heima, er, að minsta kosti
sumstaðar, höfð til að bera undir skepnur og blanda saman við
áburð. En að taka upp mó til þess að mylja hann niður, mundi
vart þykja búhnykkur heima, og þó eru víða um lönd stórar verk-