Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1986, Blaðsíða 10

10
MÁNUDAGUR 1. SEPTEMBER 1986.
Utlönd
Hálendingar byrjaðir
laxeldið af krafti
Norskir fiskeldismenn að störfum, en laxeldisstöðvar þeirra skiluðu af sér 28 þúsund smálestum í fyrra
I stöðuvötnum, víkum og vogum
Hálandanna í Skotlandi rís nú upp
hver laxeldisstöðin af annarri. Heftir
það orðið til þess að örva efnahags-
lífið í þessum afskekktustu byggðum
Bretlandseyja, en um leið hefur það
vakið áhyggjur umhverfisvemdar-
manna.
Tíu ára uppbygging
byrjuð að skila sér
Á eyjunni Harris, sem liggur um
55 km undan landi, er á hverjum
vetri klakið út um milljón laxa-
hrognum í ferskvatni, sem veitt er
úr stöðuvatni eyjarinnar. Eftir tíu
ára tilraunir hafa eldisbændur kom-
ið sér niður á klakaðferð, sem líkir
eftir hringrás náttúrunnar sjálfi-ar,
enda hafa þeir óspart sótt sér ráð til
Norðmanna. Laxinn hrygnir í fersk-
vatni, þar sem hrognin klekjast,
seiðin vaxa upp, uns þau flytjast til
sjávar til meiri þroska, uns laxinn
er orðinn kynþroska og gengur aftur
upp í ár til þess að hrygna í fersk-
vatni.
Eftir byijunarerfiðleika vegna
sjúkdóma og vindasamrar veðráttu
við vesturströnd Skotlands virðast
nú bjartari tímar fram undan. Lax-
eldið gaf af sér í fyrra sjö þúsund
smálestir, sem er tífalt meira en fyr-
ir fimm árum. Laxveiðin gaf af sér
þúsund smálestir í fyrra. Það er búist
við að laxaframleiðslan gefi af sér
tíu þúsund smálestir þetta árið, en
áætlað er að framleiðslan komist upp
tuttugu þúsund smálestir árið 1988.
Farnir að metast við Norð-
menn um laxinn
Skoskar laxeldisstöðvar þykja orð-
ið ekki standa að baki neinum nema
ef helst væri norskum, sem gáfú af
sér í fyrra 28 þúsund smálestir. Er
þegar sprottinn upp nokkur meting-
ur milli Skota og Norðmanna um
hvorir framleiði betri Atlantshafs-
lax. Laxeldisstöðvar eru ennfremur
í uppvexti í Kanada, á íslandi, fr-
landi og í Bandaríkjunum.
Glæðir efnahagslífið í dreif-
býlinu
Með því að laxasalan er talin
munu gefa af sér 40 milljónir sterl-
ingspunda á þessu ári gerir þessi
nýja framleiðslugrein aldeilis strik í
búreikningana í Hálöndunum og
einkanlega í vestureyjunum, þar sem
atvinnuleysi hefur verið landlægt.
Hafa skapast af þessu nýir atvinnu-
möguleikar. Um leið vakna áhyggjur
umhverfisvemdarsinna um að af
hljótist rask, sem spilli hinni rómuðu
náttúrufegurð Hálandanna og smá-
eyjarma.
Japanir setja
á laggimar
viðlagaráð
í Japan hefur gengið manna á
milli blendinn brandari að undan-
fömu um skrifstofubákn hins
opinbera: „Ef Rússar skjóta kjama-
flaugum á Japan, myndu þá ekki
tollyfirvöld vilja ganga úr skugga
um að greidd hefðu verið af þeim
öll innflutningsgjöld?"
Gallið í þessari kímni er sprottið
úr óánægju manna með seinlæti í
skrifstofubákni hins opinbera, gagn-
rýni á hæfni æðri ráðamanna og
óþarfa togstreytu og ríg á milli stofri-
ana.
Eitt ráð til þess
að halda um alla þræði
Til þess að komast í framtíðinni
hjá ringulreið og vandræðum af
þessum sökum hefúr Japan sett á
laggimar sérstakt viðlagaráð, eins
konar framkvæmdaráð sem lætur til
sín taka vamarmál, hiyðjuverk,
mannrán og náttúruhamfarir. Fram-
kvæmdastjóri þjóðaröryggisráðsins,
eins og Japanir kalla þessa viðlaga-
stjóm, er Atsuyuki Sassa. Þegar
hann kynnti þessa ráðstöfun fjöl-
miðlum á dögunum kom fram að í
forsæti þessa ráðs myndi sitja sjálfúr
forsætisráðherrann, Yashuhiro
Nakasone.
Orðnir leiðir á stífiunum
í bákninu
Eitt meginhlutverk ráðsins er að
tryggja að æðstu ráðamenn fái fulla
vitneskju um hvaðeina sem að kann
að steðja eigi síðar en allur almenn-
ingur heyrir um það í útvarpinu eða
sjónvarpinu. Á því hefur nefnilega
viljað vera misbrestur. Eins og ber-
lega kom í ljós í klúðrinu fræga 1976
þegar sovéski herflugmaðunnn flúði
í herþotu sinni til Japans.
1 þessu viðlagaráði munu eiga
meðal annarra sæti nokkrir ráð-
herrar úr núverandi ríkisstjóm.
Þetta ráð mun jafnvel hafa yfir þjóð-
arvamarráðinu að segja sem annars
einskorðar sig einvörðungu við
vamarmál. Það mun jafnframt hafa
yfir almannavömum að segja. Það
mun safria upplýsingmn þegar ótíð-
indi gerast, vinna úr þeim, samhæfa
skoðanir viðkomandi ráðuneyta og
stofnana, vera ráðherrum til ráðu-
neytis og samhæfa viðbrögð.
Stjórnarandstæðingar
vantrúaðir
f röðum stjómarandstæðinga mæl-
ist þetta ráðslag ekki of vel fyrir
og strax er farið að ýja að hættu á
því að ráðið muni stjóma almenn-
ingi með þvf að hagræða upplýsing-
um og sannleikanum.
Æöstu ráöamenn í Japan hafa oft ekki spumir af stórtíöindum fyrr en þeir, eins og allur almenningur, heyra sagt
frá þeim f útvarpi og sjónvarpi.
Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir