Dagblaðið Vísir - DV - 06.10.1986, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 06.10.1986, Blaðsíða 10
10 MÁNUDAGUR 6. OKTÓBER 1986. Utlönd Á fyrsta fundi Reagans og Gorbatsjovs í Genf i nóvember síöastliönum var ágreiningsefnum risaveldanna skipt i fjóra meginflokka. Þeir voru öryggis- og afvopnunarmál, staðbundin ágreiningsefni, mannréttindamál og gagnkvæmir samskiptaörðugleikar. í Reykjavík er talið að Reagan leggi aukna áherslu á staðbundin ágreiningsefni og mannréttindamái á meðan Gorbatsjov setur öryggis- og afvopnunarmál í öndvegi. Málamiðlun i öndvegi á Reykjavíkurfundi Áhersla Gorbafsjovs á afvopnunarmál en Reagans á staðbundin ágreiningsefni og mannréffindamál Fréttaskýrendur, er fylgst hafa með samskiptum austurs og vesturs und- anfoma mánuði, þó sérstaklega viðræðum Bandaríkjanna og Sovét- ríkjanna um fyrirhugaðan leiðtoga- fund í Bandaríkjunum fyrir árslok, reyna nú að átta sig á því hvaða málaflokkar verða efetir á baugi á svokölluðum undirbúningsfundi Re- agans og Gorbatsjovs um næstu helgi. Fréttaskýrendur álíta almennt að leiðtogamir leggi þunga áherslu á að árangur verði af íslandsfundinum og geri sér góða grein fyrir raun- verulegu mikilvægi hans. Ef ei tekst að lausbinda enda saman í Reykja- vík er ekki við því að búast að annar fundur leiðtoganna verði haldinn í árslok í Bandaríkjunum, segja fréttaskýrendur. Leiðtogar stórveldanna hafa á undanfömum vikum skipst á nokkr- um persónulegum bréfúm þar sem grunnur hefur verið lagður að lausn vissra ágreiningse&ia. Með því að samþykkja fundinn hér í Reykjavík með Gorbatsjov, virðist sem Reagan hafi nú gert sér grein fyrir mikilvægi persónulegs fundar með Sovétleiðtoganum. Á slíkum fimdi kæmi einnig betur í ljós hvar samkomulagsgrundvöllur milM stór- veldanna um ágreiningsmál hefur myndast og á hvaða sviðum ágrein- ingsefhin era alvarlegust. Fjórir meginflokkar ágrein- ingsefna Á fyrsta fundi Reagans og Gor- batsjovs í Genf í nóvember á síðasta ári var ágreiningsefhum stórveld- anna skipt í fjóra meginflokka: Afvopnunarmál, staðbundin deilu- efiii, mannréttindamál og gagn- kvæm samskipti. Á fundi leiðtoganna í Reykjavík er búist við að reynt verði að grynnka sem mest á ágreiningsefh- um í fyrrgreindum fjórum megin- flokkum og að hlutverk eiginlegs leiðtogafundar Reagans og Gor- batsjovs, sem áætlað er að halda í Bandaríkjunum fyrir árslok, verði fyrst og fremst til að staðfesta grund- vallarsamninga og undirrita þá formlega. Áður en af slíkum leiðtogafundi getur orðið ætla Reagan og Gor- batsjov sér að vera búnir að leysa helstu ágreiningsmálin. Geimvarnaráætlunin hættu- legust? Gorbatsjov Sovétleiðtogi lýsti því yfir fyrir helgina að meginmarkmið Reykjavíkurfundarins yrði að kom- ast að samkomulagi í afvopnunar- málum þar sem aðaláhersla yrði lögð á að feera vígbúnaðarkapphlaupið ekki út í himingeiminn. Skoraði Sovétleiðtoginn á Banda- ríkjastjóm að leggja niðux áætlanir um svokallaða stjömustríðsáætlun, eða vamarkerfi í geimnum, og sagði að slíkar áætlanir væru fyrstu skref í átt gereyðingarstríðs. Aftur á móti er búist við að Banda- ríkjaforseti leggi í viðræðum sínum aukna áherslu á mannréttindamál í Sovétríkjunum og að stórveldin komi sér saman um leiðir til að draga úr spennu af völdum staðbundinna átaka. Eftirtaldir málaflokkar koma til með að setja mestan svip á Reykja- víkurfundinn á laugardag og sunnudag: Öryggis- og afvopnunarmál: 1. Samningur um gagnkvæma eyð- ingu meirihluta meðaldrægra Cra- ise, Pershing og SS-20 flauga risaveldanna, þannig að aðeins yrðu eftir tvö til þrjú hundruð slíkar flaugar í vopnabúrum hvors aðila um sig. Taldar era nokkrar líkur á að hægt væri að komast að slíku samkomulagi hvað tæknileg atriði varðar fyrir áramót en til að fullnað- arsamkomulag geti orðið þurfa báðir aðilar enn að gefa nokkuð eftir. 2 Samningaviðræður stórveldanna um langdrægar kjamaflaugar og geimvopn era nú ekki lengur í sjálf- heldu, en til að frekar geti þokast í samkomulagsátt á þeim vettvangi þurfa leiðtogar stórveldanna enn að taka stórar ákvarðanir hvað varðar samdrátt í vopnabúrum. Opinber- lega hafa bæði risaveldin lýst sig hlynnt því að miða að allt að þrjátíu prósent fækkun langdrægra kjama- odda. Helsti ásteytingarsteinn slíks samnings er ágreiningur um gildis- tíma samnings um gagneldflauga- kerfi fiá árinu 1972 og hvort bann við uppsetningu geimvopna eigi að falla undir þann samning eður ei. 3 Samningur um gagkvæmt bann við kjamorkuvopnatilraunum. Gor- batsjov reynir án efa að fá Banda- ríkjaforseta til að samþykkja allsheijarbann við tilraunum með kjamorkuvopn en fulljóst er talið að Reagan samþykki ekki slíkt til- boð nema því fylgi verulegar tilslak- anir af hendi Sovétmanna á öðrum vettvangi. 4 Samningur um bann við notkun efnavopna í hemaði og um takmark- anir á fi"amleiðslu slíkra vopna. Taldar era líkur á að gagnkvæmur samningur stórveldanna um bann við notkun efiiavopna sé í höfii og jafnvel talið líklegt að slíkur samn- ingur verði undirritaður á næsta ári. 5 Samningur um takmarkanir á hefðbundnum vop: ''erfiun. Talið er að Gorb -ojov leggi til að stórveldin dragi hvort um sig nokk- um hluta herafla síns frá meginlandi Evrópu. Heimköllun herliðs er frek- ar yrði táknræn fyrir gagnkvæman vilja risaveldanna til að minnka spennu í Evrópu, frekar en hún breytti á einhvem hátt hemaðar- stöðunni i Evrópu. Einnig er talið líklegt að Sovét- leiðtoginn leggi til að samningavið- ræður austurs og vesturs, um slíka fækkun í heijum á meginlandi Evr- ópu, fari fram á vettvangi öryggis- málaráðstefiiu Evrópu, er þrjátíu og fimm ríki álfunnar hafa að undan- fömu haldið í Stokkhólmi. Staðbundin ágreiningsefni Talið er fullvíst að á Reykjavíkur- fundinum muni Bandaríkjaforseti leggja á það áherslu við Gorbatsjov að ekki sé að vænta raunverulegs árangurs í afvopnunarmálum nema stórveldin komi sér saman um lausn ágreiningsefha í þriðja heiminum. Þar krefjast Bandaríkjamenn þess fyrst og fremst að Sovétmenn kalli heim herlið sitt fiá Afganistan og láti af stuðningi sínum við byltingar- öfl í Mið-Ameríku og Angóla. Mannréttindamál Á Reykjavíkurfimdinum er búist við að Bandaríkjaforseti leggi aukna áherslu á mannréttindamál í Sovét- ríkjunum. Talið er fidlvfet að Reagan feri fram á við Gorbatsjov að Sovétmenn leyfi fleiri gyðingum að flytja úr landi svo og að þekktum , andófemönnum, er fangelsaðir hafa verið í Sovétríkjunum, verið leyft að fara úr landi. Þar ber hæst vísinda- manninn Andrei Sakharov. Umsjón: Hannes Heimisson

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.