Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.1987, Blaðsíða 35

LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1987.
47
Meiming
„Karlveldið
endurgeldur
ekki ást kvenna“
Helga Kress heldur fyrirlestur um Tímaþjof Steinunnar Sigurðardóttur
Kl. 2 á laugardag gengst Félag
áhugamanna um bókmenntir fyrir
umræöufundi í Odda, hugvísinda-
húsi Háskóia íslands, stofu 101. Þar
flytur Helga Kress fyrirlestur sem
hún nefnir: „Þér líkaði aldrei að
heyra mig hlæja: Um ástina, karl-
veldið og kvenlega sjálfsmynd út
frá Tímaþjófnum eftir Steinunni
Sigurðardóttur“. Tímaþjófurinn
var sem kunnugt er ein umtalað-
asta og mest lesna bókin á síðasta
ári og vakti ekki síst kvenlýsing
verksins mikla athygli.
Helga Kress er dósent í almennri
bókmenntafræði við Háskóla ís-
lands. Hún hefur mjög sinnt
rannsóknum bókmennta eftir ís-
lenskar konur og sett fram ögrandi
kenningar um íslenska bók-
menntasögu. Verða því eflaust
margir spenntir að heyra hvað hún
hefur um Tímaþjófmn að segja.
Blaðamaður forvitnaðist um efniö
og spurði Helgu fyrst hvort Tíma-
þjófurinn væri tímamótaverk.
„Ef þú ert aö spyrja að hefð-
bundnum bókmenntasögulegum
hætti þá skiptir þessi spurning ekki
máh. Hins vegar fjailar Tímaþjóf-
urinn um tíma. Kannski má segja
að hugtakið „tímamótaverk" mót-
ist af venjulegum þjóðfélagslegum
og sögulegum skilningi á tíma en
ég tel að skáldsaga Steinunnar snú-
ist einmitt gegn sUkum skilningi.“
- Er þá einhver „annars konar“
tími í sögunni?
„Ég sé í henni merki um tíma
hringrásarinnar, náttúrunnar,
konunnar. Þaö er sá tími sem text-
inn aðhyllist og hann er öðruvísi
en hinn sögulegi og ráðandi tími,
þó að undan honum verði ekki
komist. Raunar er þaö svo að aðal-
persónan, Alda, „feUur á tíma“,
vegna þess að hún er háð þessum
hefðbundna þjóöfélagslega tíma.
Þetta er tími karlveldisins og tU
hans vísar bókartitillinn réttilega-
en texti verksins setur spurningar-
merki við þennan tíma, grefur
undan honum.“
- En hvers vegna ætlar þú að ganga
út frá Tímþjófnum í fyrirlestri þín-
um? Ert þú ekki þar með að „gera“
þessa skáldsögu að afar mikilvægri
bók?
„Hún er mikilvæg út frá því sjón-
armiði að hún fjallar um og sýnir
fram á þessa eUífu togstreitu sem
nútímakonur eiga í við karlmann-
inn. Þær eyða ómældum tíma í að
kljást við hann, reyna að komast í
samband við hann, og kannski ekki
til neins - vegna þess að karlveldið
vinnur gegn eðlilegum samskipt-
um kynjanna.“
- Hver eru eða væru „eðlileg sam-
skipti kynjanna“?
„Það er ekki hægt að bregða upp
Bókmenntir
JÁ
mynd af neinni útópíu eða ákveð-
inni draumsýn, en þau myndu fyrst
og fremst felast í sundrun karlveld-
is og þar með þeirrar kvenmyndar
sem karlveldið heldur við lýði. í
því samfélagi, sem við þekkjum, er
hið kvenlega undirokað, en það ólg-
ar undir niðri, undir ýfirborðinu,
eins og aldan í bók Steinunnar, og
knýr í sífellu á. Þaö boöar einhvers
konar frelsun, en karlinn streitist
á móti, hann þorir ekki að láta
undan, gefa af sér. Hann er hrædd-
ur við missa tökin, ekki síst á
sjálfum sér, missa völdin. Hann
rígheldur sér í þau lögmál sam-
félagsins sem hann hefur sjálfur
sett. Þess vegna er hann bældur,
þorir ekki að vera öðruvísi, og ótt-
ast líka að verða að athlægi. Rétt
er að taka fram að einstakir karl-
menn eru mismunandi mikið undir
þetta seldir; það má segja að sumir
brjótist meira um en aðrir og vilji
losna.“
- Þetta með að „verða að athlægi“
skýrir væntanlega að einhverju
leyti titilinn á erindi þínu?
„Hláturinn er leið til þess aö
brjóta niður þær myndir sem karl-
veldið birtist í - og þannig getur
hann opnað okkur nýja og aðra
sýn.
En það er fleira en hláturinn sem
kemur til, þótt hann sé e.t.v. áhrifa-
mesta leiðin. Þá á ég ekki viö hlátur
sem sprettur af því ómerkilega fyr-
irbrigði sem nefnist „brandarar"
og fólk er farið að keppa í. Ég á við
hlátur „gróteskunnar" sem sundr-
ar kerfisbundinni skynjun og
hugsunarhætti."
- Hvernig tengist þetta ástinni, sem
þú nefnir líka í titlinum?
„Ástin er frumþörf og um leið
hliðstæð hinu kvenlega afli og
hlátrinum. Sá sem gefur sig ástinni
og tilfmningum á vald brýtur gegn
lögmálum samfélags sem beinast
aö því að halda tilfmningum í skefj-
um.“
- Er Timaþjófurinn þá ástarsaga?
„Hún er ástarsaga, en um leið
saga um konu sem leitar aö sjálfri
sér, sjálfsmynd sinni, í ástinni, eins
og konur eru alltaf að gera. Og þessi
kona ferst vegna þess að sá karl-
maður, sem hún festir ást á, er um
leið hlutgervingur karlveldisins
sjálfs og karlveldiö endurgeldur
ekki ást kvenna.“
JÁ
<»/<»
LEIKFÉLAG
REYKJAVÍKUR Pfli
LEIKRITASAMKEPPNI
í tilefni af opnun Borgarleikhúss efnir Leikfélag
Reykjavíkur til leikritasamkeppni. Frestur til að skila
inn leikritum er til 31. október 1988 og mun dóm-
nefnd skila úrskurði sínum 15. janúar 1989.
Dómnefndina skipa Hallmar Sigurðsson leikhús-
stjóri, Hafliði Arngrímsson, tilnefndur af Rithöfunda-
sambandi Islands og Sigríður Hagalín leikari.
Samkeppnin er tvíþætt þar sem annars vegar verða
veitt verðlaun fyrir barnaleikrit og hins vegar leikrit
sem ekki er bundið því skilyrði.
Verðlaunaupphæð nemur samtals kr. 1.000.000, og
erupphæðin bundin lánskjaravísitölu nóvembermán-
aðar 1987, 1 841 stig. Veitt verða ein fyrstu verðlaun
í hvorum flokki, ekki lægri en kr. 300.000 hver, en
að öðru leyti hefur dómnefnd frjálsar hendur um
skiptingu verðlauna. Verðlaun eru óháð höfundar-
launum ef verkin verða valin til flutnings hjá félaginu
og áskilur Leikfélag Reykjavíkur sér forgang að flutn-
ingsrétti á öllum innsendum verkum í samkeppnina.
Leikritum skal skila með dulnefni eða kenni og skal
fylgja lokað umslag merkt sama dulnefni eða kenni
með réttu nafni höfundar.
Taflborð/
spilaborð
9.310,- stgr.
stóll 4.590,- stgr.
bar 11.300,-stgr.
9.395,- stgr. 12.970,- stgr. 11.300,- stgr.
HÚSGÖGN
í miklu úrvali
Opið kl. 10-19
alla daga
15.580,- stgr. 12.970,- stgr. 6.480,- stgr.
GREIÐSLUKJÖR
KREDITKORTAÞJÓNUSTA
gsiýja M
<BólsturgorÖin
Garðshorni - Fossvogi - Sími 16541.