Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1989, Blaðsíða 19

MÁNUDAGUR 20. MARS 1989.
19
Um ofurvald bankanna
Eitt þeirra mála, sem lengi hafa
veriö ofarlega á baugi, eru vaxta-
málin. Rætt er um hvort ekki sé
rétt að afnema þá okurvexti sem
lögleiddir voru á tímum upplosn-
aðra og lofsamlega afdankaðra rík-
isstjórna. Meginorsök þess að síð-
asta ríkisstjórn hrökklaðist frá
völdum er sú að af stefnu hennar
í vaxtamálum leiddi svo yfirþyrm-
andi kostnað við allar lántökur að
flestum fyrirtækjum, sem á slíku
þurftu að halda - og þau fyrirtæki
voru mörg - reyndist það ofviða
með öllu.
Það var talað um ýmsar stofnan-
ir, sem höfðu talsverð mannaforr-
áð, að fjármagnskostnaður væri
orðinn verulega meiri en vinnu-
launin. Hefur þeim þó af mörgum
veriö blygðunarlaust kennt um
verðbólguna. Okurvextirnir héldu
þó áfram og náðu að sliga næstum
allt atvinnulíf í landinu áður en
stjómarskipti urðu. Stærðarfyrir-
tæki fóru á hausinn og önnur rétt
börðust í bökkum eða urðu að
minnka við sig og segja fjölda fólks
upp vinnunni.
Ofríki bankavaldsins
Það sem ráðið getur úrslitum um
hvemig núverandi ríkisstjórn
tekst að finna leið út úr þessum
ógöngum fjárhags- og atvinnumála
er hversu til tekst glíman við pen-
ingavaldið, þ.e. banka og íjár-
magnseigendur í landinu. Það
gengur bersýnilega ekki lengur að
bankamir séu ríki í ríkinu og setji
ríkisstjórnum stóhnn fyrir dyrnar
ef þeim býður svo við að horfa.
Alþingi verður greinilega að
KjaUarinn
Guðsteinn Þengiisson
læknir
grípa til sinna ráöa og tryggja það
að ríkisbankar heyri beint undir
stjórnvöld, einkabönkum verði
settar strangar reglur og skilyrðis-
laus lög. Það er með öllu óviðun-
andi að einhverjir „kommissarar"
úr hópi bankamanna geti rifið sig
upp úr öllum veðrum og sagt að
þeir ætli að hafa tilmæli ríkis-
stjórnar að engu heldur stjórna
málum að sínum eigin geðþótta.
Peningarnir eru afar sterkt
stjómtæki og vafasamt er að sú
ríkisstjóm geti fullkomlega starfað
samkvæmt sínum áætlunum eða
fyrirætlunum né haldið sinni
stefnu ef hún hefur ekki fulla stjórn
á peningamálum landsins. Vald
banka og auðmanna er því gífur-
legt og getur með engu móti sam-
rýmst því lýðræði sem okkur er
talin trú um að við njótum.
Vissulega hefur þjóðin ekki
kjörið þessa aöila til að fara með
þetta vald.
Ég held að það geti skipt sköpum
um hf eða dauða þessarar ríkis-
stjórnar hvort henni tekst að halda
hinu ægilega bankavaldi í skefjum.
Ef það er ekki með neinu móti
hægt, samkvæmt þeim lögum sem
til eru, verður að sjálfsögðu að
virkja alla góða menn á Alþingi til
að gæta sæmdar þeirrar stofnunar
og setja bönkum svo skýlaus lög
að þeir verði ekki að krabbameini
í þjóðarlíkamanum, eins og nú sýn-
ist ætla að verða.
Hvenær brunnu upp fjár-
munir gamla fólksins?
Það vekur manni vissulega klígju
þegar talsmenn peningavaldsins
eru að ræða það hve mjög sé verið
að þrengja kosti sparifjáreigenda,
aldraðs fólks og ráðdeildarmanna,
með því að lækka vexti, fólks sem
ætlar að spara sér til elliáranna.
Þessar athugasemdir áttu heima
á sínum tíma þegar verðbólgan var
að eyða öllu úr vösum hinna eigin-
legu sparifjáreigenda. En þá var
ekkert gert í málunum, engin verð-
trygging til verndar þessu sparifé,
ekki fyrr en verðbólgan hafði geis-
að í áratugi.
Hver íhaldsstjórnin fram af ann-
arri sat að völdum og ekki var ýjað
að neinum úrbótum þótt verðbólg-
an væri að brenna fjármuni spari-
fjáreigenda upp til agna. Aðeins
stöku nöldrari lét aðeins í sér heyra
en þar við sat. Ekkert var gert í
þessum málum áratugum saman
og loks hættu allir að leggja sparifé
inn á bækur heldur keyptu fast-
eignir og verðtryggð spariskírteini
ríkissjóðs þóttu allgóð Qárfesting
þegar þau komu.
Nú er öldin önnur
Síðasta áratuginn virðist hafa
runnið upp ný gullöld fiármagns-
eigenda. Alls konar kynleg fyrir-
bæri hafa komið fram á sjónarsvið-
ið og kallast peningamarkaður eða
verðbréfamarkaður og svo ávöxt-
unarfyrirtæki af ýmissi gerð og
keppast við að bjóða peningaeig-
endum gull og græna skóga. Það
eru ævintýraleg kostakjör sem
fjársterku fólki er boðið upp á.
Þetta er ný kynslóð því sparifjár-
eigendurnir, sem misstu ailt sitt á
verðbólguárunum fyrri, eiga sér
fæstir viðreisnar von. Nú eru það
verðbréfaeigendurnir sem
blómstra. Og nú er loksins runnið
upp nýtt ljós fyrir þeim sem þögðu
meðan spariféð var að renna út úr
bókum gamla fólksins.
Nú er það allt í einu orðinn glæp-
ur gagnvart því ef á að lækka vext-
ina. - Nú eru það hinir fjársterku
viðskiptavinir peningamarkað-
anna sem krefjast hárra vaxta und-
ir sauðargæru sparifjáreigandans.
Nú á fjármagnið að blómstra og
nærast á okurvöxtunum sem
þrengdu hvað mest að atvinnuveg-
unum á síðastliðnu ári.
Á dögum skuldaskila
Mér virðist að núverandi rikis-
stjórn vilji í einlægni stöðva þann
óheillaferil að lifa stöðugt á erlend-
um lánum. Margt bendir til að hún
vilji að ekki aðeins að launamenn
taki á sig byrðarnar heldur einnig
milhliðir og atvinnurekendur. Það
hefur orðið vart raunverulegra til-
burða í þá átt.
Það eru vissulega erfiðir tímar
framundan, e'n við vitum það öll
að lengur verður ekki gengið eftir
braut undanfarinna ára. Það kem-
ur á herðar okkar allra að greiöa
allt gjaldþrotasvindlið sém virðist
orðinn eins konar atvinnuvegur.
Við þurfum að standa straum af
okri braskaranna og starfsemi
þeirra sem lifa sem afætur í þjóð-
félaginu. Við þurfum að taka á okk-
ar herðar afleiðingarnar af ýmsum
misheppnuðum Qárfestingum (t.d.
Leifsstöð). En síðast en ekki'síst
verður að stöðva hin hömlulausu
yfirráð bankanna yfir fjármagti-
inu.
Guðsteinn Þengilsson
,,Eg held aö það geti skipt sköpum um
líf eða dauða þessarar ríkisstjórnar
hvort henni tekst að halda hinu ægilega
bankavaldi í skefjum.“
Sviptum hulunni
af svívirðunni
,Hver er réttur lítilla varnarlausra barna í þjóðfélaginu?"
Kvenréttindafélag íslands hélt
fund 15. febr. sl. um kynferðisleg
afbrot á börnum. Fundurinn var
öhum opinn. Tilgangurinn með
þessum fundi var fyrst og fremst
sá að halda umræðu opinni um þau
skelfilegu mál sem kynferðisleg
misnotkun á börnum er og ef hægt
væri með því móti að hafa áhrif á
að einhverjar afgerandi aðgerðir
verði gerðar til að hraða þeim mál-
um í réttarkerfinu.
Sannleikurinn leiddur í Ijós
Það má segja að þessi fundur
hafi markað tímamót fyrir það að
þarna mættu konur sem opnuðu
sig í fyrsta sinn á opnum fundi og
töluðu út frá eigin reynslu um þá
skelfingu sem þær höfðu upplifað
í bernsku en allar höfðu þær verið
beittar kynferðislegu ofbeldi sem
börn. Ég dáist að þessum konum
fyrir það áræði og þann kjark sem
þær sýndu með því að koma fram
úr myrkrinu út í dagsljósið og ryðja
þannig til hjálpar braut þeirra fjöl-
mörgu sem orðið hafa fyrir svip-
aöri reynslu.
ísland alltaf besta landið
Eftir að hafa horft á norsku heim-
ildarmyndina, sem sýnd var í sjón-
varpinu síðastliðið haust, um sví-
virtu börnin varð ég skelfingu lost-
in. Eftir þáttinn hugsaði ég: Svona
skeður bara í útlandinu. Ég rauk í
símann, hringdi í son minn sem
búsettur er í Finnlandi og á börn.
Ég bað hann í öllum guðanna bæn-
um að gæta barnanna vel. Ég
keypti eintök af litlu kveri, sem
heitir „Þetta er líkami minn" og er
gefiö út af Kvennaathvarfinu, og
sendi til Finnlands. Nú fannst mér
ég hafa gert skyldu mína og mínum
þætti væri hér með lokið. Mér létti.
Ég taldi mig lánsama að búa á
KjaUarinn
Kristín Karlsdóttir
húsmóðir og
í stjórn KRFÍ
Islandi því ég hélt að hér þrifust
ekki svona níðingsverk sem mynd-
in sýndi. Þar var sýnt það mesta
miskunnarleysi og grimmd sem
mannskepnan býr yfir:.að leggjast
svo lágt að beita lítil, saklaus og
varnarlaus börn kynferðislegu of-
beldi. Þvílík lágkúra, þvílík mann-
vonska.
Maður, líttu þérnær
Getur verið ef vel er að gáð að
rotnunin og spillingin sé engu
minni hjá bjartsýnustu og ham-
ingjusömustu þjóðinni en svívirð-
an sé þar betur falin? Og í skjóli
þagnarinnar, já í skjóh þess að
þessi skelfilegu mál séu svo við-
kvæm að ekki megi opinbera þau,
þrífist máhn og grasseri hindrun-
arlaust í íslensku þjóðfélagi.
Hvorum megin er samúðin
-rétturinn?
Er það ekki einmitt þarna sem
hundurinn liggur grafmn? í skjóli
þagnarinnar og hve viðkvæm mál-
in eru, í skjóli seinvirks réttarkerf-
is sem eftir hegðan sinni virðist
hafa meiri meðaumkun með níð-
ingum, sem fremja glæpina, en sak-
lausum fórnarlömbum? Með því að
láta mál sakleysingjanna velkjast í
kerfinu svo mánuðum og árum
skiptir?
Loksins, þegar þau eru tekin fyr-
ir, eru málin annaðhvort fyrnd eða
litla varnarlausa barnið, sem hefur
orðið fyrir svívirðunni, komið á
þann aldur að það er talin meiri
hegning fyrir barnið að málið sé
gert opinbert og níðingurinn sýkn-
aður á þeim forsendum. Talað er
um að menn, sem fremji kynferðis-
glæpi á börnum, séu geðbilaðir. Ef
svo er því eru þessir menn ekki
téknir úr umferð eða lokaðir inni
á þar til gerðum stofnunum? Hver
er réttur lítilla varnarlausra barna
í þjóðfélaginu? Þjóðfélagi, sem
miklar sig af menningu, fræðslu
og velmegun. Er hann enginn eða
er rétturinn afbrotamannsins meg-
in? Þetta eru mál sem ekki á að
taka á með silkihönskum heldur
með festu.
Bregðumst ekki börnunum
Af þeim sem verða fyrir þessum
níðingum eru sennilega 99% konur
og börn og eru þau framin af körl-
um. Við búum í samfélagi sem er
að mestu stýrt af körlum. Hvort
orsakanna er að leita þarna læt ég
ósagt. Er ekki tími til kominn að
konur, já, ég sagði konur, gangi
fram fyrir skjöldu og knýi á í þess-
um alvarlegu málum. Við skulum
hafa það hugfast að lítil saklaus
varnarlaus börn setja allt sitt
traust á þá fullorðnu, því trausti
megum við ekki undir neinum
kringumstæðum bregðast. Ef við
gerum það erum við orðin samsek
níðingunum sem fremja ódæðin og
seinvirku réttarkerfi sem okkur
ber skylda til að hafa áhrif á til
batnaðar.
Sýnum mildi og mannúð
Við íslendingar erum frægir fyrir
margt, þar á meðal hve mikið hefur
áunmst í baráttunni við alkóhól-
ismann og er það vel. Hefur þeim
sem þjást af honum veriö sýnd
mildi og mannúð. Alkóhólistar
hafa fullan rétt hjá Tryggingastofn-
un. Þeir sem hafa orðiö fyrir kyn-
ferðislegu ofbeldi þarfnast örugg-
lega í öllum tilfellum langrar með-
ferðar, bæði innan og utan sjúkra-
húsa, því líf margra þessara ein-
staklinga hefur verið lagt í rúst.
Þetta fólk á því að eiga rétt í trygg-
ingageiranum engu síður en alkó-
hólistar.
Tökum höndum saman
Annars eru þessi mál engin
einkamál kvenna. Þau varða alla
réttsýna og heilsteypta landsmenn
hvar í stétt sem þeir eru. Tökum
því höndum saman um aö vinna
að því að eitthvað afgerandi verði
gert í þessum alvarlegu málum sem
kynferðisleg aíbrot á börnum eru.
Það er ekki nóg að fyllast skelfingu
vegna ljótra mála og loka síðan
augunum fyrir þeim.
Nei, þarna er á ferðinni ihgresi
sem rtfa á upp með rótum. Það
þarf að halda fundi um allt land,
svipaða þeim sem Kvenréttindafé-
lagið hélt, en þar komu karlar jafnt
sem konur og sögðu áht sitt á þess-
um málum.
Kristín Karlsdóttir
„Getur verið ef vel er að gáð að rotnun-
in og spillingin sé engu minni hjá bjart-
sýnustu og hamingjusömustu þjóðinni
en svívirðan sé þar betur falin?“