Dagur - 12.02.1968, Blaðsíða 35

Jónas þau skilyrði að blaðið yrði
stækkað um helming og að hann
yrði einráður um ritstjórnina.
Hvort tveggja var samþykkt.
Tókst þessi fer.ð Bergsteins því
giftusamlega. Þeir sem enn muna
Bergstein frá síðari árum hans
munu ef til vill undrast, að hann
skyldi þannig reka erindi Fram-
sóknarflokksins, en í lýðfrjálsu
landi hafa menn fullt leyfi til að
skipta um skoðun. Jónas var nokk-
uð þekktur hér áður en þetta gerð-
ist og því var sóst eftir honum til
ritstjórnarinnar. Hann hafði ferð-
azt um héraðið veturinn 1916—
17 á vegum ungmennafélaganna
og flutt fyrirlestra. Einnig hafði
hann skrifað greinar í Tímann, þó
ekki margar, en þær vöktu þó eft-
irtekt. Líka hafði hann skrifað
nokkuð í íslenzku blöðin í
Ameríku. Þau blöð munu þó þeg-
ar hér var komið lítið hafa verið
lesin hér á landi og þær greinar
því ekki kynnt hann að ráði.
Jónas Þorbergsson hefur nýlega
sent frá sér minningar sínar í
tveim bindum, þar sem hann segir
frá æviferli sínum og störfum. Það
væri því að bera í bakkafullan
lækinn að fara að segja sögu hans
hér í stuttu máli. Vegna þeirra les-
enda Dags, sem ef til vill hafa ekki
lesið minningarnar skal þó eftir-
farandi tekið fram: Jónas er fædd-
ur 22. jan. 1885 á Helgastöðum í
Reykjadal. Foreldrar hans voru
Þorbergur Hallgrímsson bóndi þar
og kona hans Þóra Hálfdánardótt-
ir. Jónas missti móður sína ungur
og ólst eftir það upp á nokkrum
hrakningi og fór mjög ungur að
vinna fyrir sér. Gekk í Gagnfræða- *
skóla Akureyrar (nú Menntaskóli)
árin 1906—09 og lauk þar gagn-
fræðaprófi. Fluttist fljótt eftir það
til Vesturheims og fékkst þar við
margvísleg störf. Kom heim aftur
1916 og dvaldi að mestu á heima-
slóðum í Þingeyjarsýslu þar til
hann gerðist ritstjóri Dags 1920.
Hann hafði kvænzt 5. júlí 1917
Þorbjörgu Jónsdóttur frá Arnar-
vatni. Sambúð þeirra varð ekki
löng, því Þorbjörg veiktist af
berklum og andaðist á jólanóttina
1923, áður höfðu þau hjónin misst
unga dóttur. Jónas kvæntist í 2.
sinn Sigurlaugu Jónasdóttur, síð-
ast bónda í Bandagerði og eru þau
hjón bæði á lífi. Meðal barna
þeirra er Jónas Jónasson útvarps-
maður, sem flestir kannast við.
Fyrsta tölublað Dags undir rit-
stjórn Jónasar kom út 27. apríl
1920. Var það þá þegar stærra og
fjölbreyttara að efni, heldur en
áður hafði, yerið og hél^t svo síðan.
Er mér full kunnugt um, að Dagur
hafði mikil og varanleg áhrif til
styrktar F ramsókijiarf lokl^num
undir ritstjórn Jór^asar., Éinnig til
eflingar samvinnustefnunnar, en
þetta tvennt var þá enn nátengd-
ara en nú er. Jónas var tvímæla-
laust einn hinn ritfærasti maður
landsins og hinn snjallasti áróðurs-
maður. Gaf hann í þeim efnum lít-
ið eða ekki eftir nafna sínum frá
Hriflu. Að sjálfsögðu urðu áhrif
blaðsins þó mest hér á Norður-
landi og jafnvel Austurlandi. Er
ég t. d. ekki í nokkrum vafa um,
að þegar ég lagði út í að því er
virtist vonlausa kosningabaráttu
árið 1932, var það einkum'stuðn-
ingur og áróður Dags, sem gaf mér
Dagur 1924.
sigurinn, hvort sem það hefur nú
orðið til heilla eða ekki.
Hér er ekki hægt að nefna ein-
stök mál, sem Jónas barðist fyrir *
í blaði sínu. Eina undantekningu
verður þó að gera. Það er stofnun
Kristneshælis. Ég hygg að Jónas
hafi fyrstur hreyft því máli og
hann gaf áreiðanlega fyrstu gjöf-
ina, af frjálsum framlögum til
hælisbyggingarinnar. Undir stjórn
hpns studdi Dalgur þetta mál ein-
dregið ogj Jónas var einn af áðal
íorgöngumönnum þess þar til hæl-
ið komst upp. Hann átti sjálfur um
sárt að binda af völdum berklanna
og vildi forða öðrum frá þeim
sársauka.
Jónas var stundum nokkuð
hvassyrtur í blaðadeilum. Það var
líka óvægilega að honum sótt af
andstæðingum, kom fyrir að það
var með þeim hætti, að með ein-
dæmum má telja, jafnvel í ís-
lenzkri blaðamennsku.
DAGUR 50 ÁRA 35