Þjóðviljinn - 23.12.1964, Page 46

31. október s.l. var um margt aö hugsa. Merrn ræddu
nýleg stjómarskipti 1 tveim hinna svonefndu stórvelda,
áhrif kjamorkusprengingar í Kínaveldi hinu nýja —
og biðu örlítið kvíðafullir úrslita í forsetakosningum 1
Bandaríkjunum. En tímarnir vom að því leyti góðir,
að dagblöðin komu ekki út og því venju fremur tími
til íhugunar og einhverrar skoðanamyndunar. Þessa
daga virtust menn gera sér grein fyrir því, að örlög
þeirra em tengd framvindu mála í þjóðríkjum mann-
mergðar og hertækni. Samt gleymdist ekki aldaraf-
mæli Einars Benediktssonar. Ríkisútvarpið og Háskóli
íslands heiðruðu minningu hans og útgáfufélag skálds-
ins afhenti Reykjavíkurborg myndastyttu. Nú stendur
Einar á Miklatúni í góðum frakka og horfir til norðurs.
AÖ baki honum er hljóðfæri, búið strengjum, sem ná
nokkru hærra en maðurinn sjálfur. Ekki var prentara-
verkfallið fyrr leyst en blöð tóku að birta greinar um
Einar:æviferil, skáldskap og ýmsa þætti 1 lífi hans og
fylgdu tilvitnanir 1 kvæði hans, mörg og góð. Þarna var
Morgunblaðið fremst í flokki, en að þessu sinni varð
Hannes á horninu til þess að kveöa upp úr með það,
að Einar sé mesta skáld íslands fyrr og síðar. En þetta
hafa margir sagt fyrr af sannfæringarþunga, því
Sterk eru rímin og stuðlaval
sem steinum sé raðað í festi.
Hugur er leiddur í hátíðasal.
Ekki virðist á skorta, að Íslendingar kunni að meta
skáldið. Allir vitnisburðir em á eirrn veg, — ritsmíðar
manna em hrannir af hástemmdu lofi.
Þessi tímamót urðu mér hvöt til að endumýja kynni
mín við ljóðin, sem fyrir hálfum öðrum áratug höfðu
meiri áhrif á mig en nokkur önnur. Aftur hafa þau
veitt mér marga ánægjustund, en samt varð ég fyrir
vonbrigðum. Sum þeirra hrifu mig ekki einu sinni. En
kvæðin hafa ekkert breytzt. Hver er skýringin?
Einar Benediktsson dó 1940. Allar bækur hans nema
46-Jólablað
ein komu út eftir 1900, en kvæðin eru afsprengi 19. áld-
arinnar. Með útkomu Hvamma, 1930, lauk löngu og
glæsilegu skeiði í sögu íslenzkra ljóðbókmennta. ^
kreppuárunum hófst svo tímabil hinna rauðu penna.
Einar var einnig 19. aldar skáld í lífsháttum, um-
svifamikill í stjórnmálalífinu og leitaðist við að vera í
sviösljósinu miðju. Uppruni, skáldskapur, fjármálaum-
svif, glæsileiki og stórmennska gerðu hann áð þjóð-
sagnapersónu 1 lifanda lífi. Meðan minning hans var
fersk, fylgdi mikil virðing nafni Einars. Menn sögöu
æsandi sögur af snilli hans og klækjum. Fólki, sem
stritaði við frumstæðar aðstæður og fátækleg kjör, stóð
ógn af hinum stórhuga víkingi, sem hélt sig að hætti
hinna mestu höfðingja úti í heimi, og þótti vænt um
hann. Reisn hans var 1 anda íslendingasagna og fynr'
heit um betri daga á gamla Fróni, sem hann kvað um
hin þróttmiklu kvæði sín.
Mjög gætti þess á fyrri árum Einars, að hann var
alinn upp af föður sínum, hinum sérkennilega eldhuga.
Benedikt Sveinsson hóf þjóðmálastörf sem konungkjör-
inn þingmaður og andstæðingur Jóns Sigurðssonar, en
tók við merki hans, varð djarfur og framsækinn for-
ystumaður í sjálfstæðisbaráttunni og í fyl'kingarbrjósti
til dauöadags. Æviskeið Einars var með öðrum hætti
Hann hóf feril sinn sem raunsæismaður og jafnaðar-
maður, hvatti landsmenn til raunhæfra dáða í stórkost-
legum Ijóðum.
Þú fólk með eymd í arf.
Snautt og pyrst við gnóttir lífsins linda,
litla þjóð, sem geldur stórra synda,
reistu í verki
viljans merki, —
vilji er allt, sem þarf.
Trúðu á sjálfs þíns hönd, en undur eigi.
Vpp með plóginn. Hér er þúfa í vegi.
Bókadraumnum,