Þjóðviljinn - 19.12.1970, Blaðsíða 21

XÓLABtAÐ — 21
LEIF PANDURO:
HEIMUR
HINUM
BETRI
Þegar Hinrik Petersen var
lítill drengur, átti hann heima
við Nörrebro. Þar bjó hann
ásamt fööur sínum og móður
og Soffíu litlu systur sinni í
þröngri leiguíbúð við Mímis-
götu, á annarri hæð til vinstri.
Það var skilti við aðaldyrnar,
sem á var letrað að hér byggi
Hinrik Petersen. Fjölskyldan
hafði borið nafnið Petersen í
marga ættliði, og var hreykin
af því.
Hinrik Petersen, það er
gamalt og gott danskt nafn,
sagði presturinn í elskulegum
tón, þegar hann skírði Hinrik.
Og Hinrik óx og dafnaði
vel, var hreinræktaður danskur
drengur, með hnöttótt höfuð,
lítil augu og stór, rauð eyru.
Enginn sem sá hann gat efazt
um áð hann væri sannur Dani.
Seinna, þegar móðir hans
hugsaði um son sinn, sagði
hún frá því, að presturinn hefði
honft lengi á stóra, hnöttótta
höfuðið hans. Hún sagði vin-
konum sínum, að hann hefði
Jdappað á kollinn á hönum
mörgum sinnum að lokinni
skímarathöfninni. Og hann
haföi sagt að hún mætti vera
hamingjusöm að eiga stóran,
hraustlegan son, með svona
stórt höfuð.
1 hvert skipti, sem hún las
sunnudagsgrein prestsins í
Kristilegu dagíblaði, hvarflaði
hugurinn til sonarins, og hana
langaði oft til að vera góð við
hann. En því miður hætti
Kristilegt dagblað að koma út,
þegar Hinrik var fimm ára.
Honurn leið annars ágætlega,
þama á annarri hæð til vinstri
við Mímisgötu. Já, hann
sagði alltaf seinna meir, þegar
hann talaði við blaðamenn, að
hann hefði verið fátækur en
þó hamingjusamur sem bam.
Og það var ekki til að skamm-
ast sín fyrir, bætti hann við.
Auðvitað var hann ekki alltaf
hamingjusamur, þegar hann var
bam, en því gieymdi hann
smátt og smátt. Það hafði held-
ur ekki litið vel út að segja
frá því í blöðunum. Maður
verður að vera mjög gætinn
gagnvart blaðamönnum.
Og auk þess vorður allt auð-
veldara, ef maður hefur átt góð
bernskuár. Það er hægt að
losna við mörg óþægindi, ef
maður segist hafa verið ham-
ingjusamt barn.
Hinu er þó ekki hægt að
ganga framhjá að Hinrik Peter-
sen leið ekki alltaf eins vel og
honum fannst hann eiga skilið.
Það var til dæmis litla systir
hans, hún Soffiía. Hún hafði
stór, Ijósblá augu.
Ef hún hefði aldrei fæðzt,
var hann sanlfærður um að
hann hefði verið mjög ham-
ingjusamur.
Hún starði alltaf svo undar-
lega á hann, sínum ljósbláu
augum, stakk uppá því að þau
skyldu skrúfa frá gasinu,
hleypa kanarífuglinum út úr
búrinu, fara í læknisleik, eða
gera eitthvað, sem henni datt
í hug hverju sinni.
Hann eldroðnaði, þegar hún
kom með þessar uppástungur,
hann stamaði líka og féklí
hiksta, en hún hélt áfram að
stara á hann, svo undarlega
að hann varð alveg ringlaður.
Svo endaði hún alltaf á því
að segja:
— Þú ert nú meiri dúkku-
drengurinn, beljaki! Þó hafði
hann ótal sinnum skýrt það
gaumgæfilega fyrir henni að
hann væri tilneyddur að vera
svona stór og feitur, vegna
þess að hann væri svo höfuð-
stór, samt hélt hún áfram að
kalla hann beljaká. Hún stóð
grafkyrr og horfði á hann á
sinn undarlega hátt og tautaði
lágri rödd: beljaki, beljaki,
beljaki. Síðast var höfuðið á
honum orðið svo heitt að hitinn
breiddist út um alla stofuna,
Hún lét ekiki segjast við það.
Og þegar hann loksins fór að
kreppa hnefana, rak hún upp
öskuir og kallaði á móður þeirra.
Á þessu tímabili gerðust marg-
ar breytingar. í fyrsta lagi hætti
Kristilega dagblaðið að koma
út. Annað var það að prestur-
inn dó. Og í þriðja lagi byrjaði
sporvagn að aka þessa götu.
Það var mjög margt, sem
breyttást.
Móðir Hinriks hafði breyizt
talsvert mikið. Hún vildi alls
ekki hlusta á hann lengur,
nei, hún vissi allt betur en
hann, jafnvel þó hún hefði alls
ekki verið viðstödd. Soffía stóð
grátandi og benti á Hinrik, og
möðir hans var þá ekki í
nokkrum vafa um að hann
hefði hagað sér illa.
— Hættu undir eins að berja
Soffiíu, sagði hún, — þú, svona
stór strákur.
Síðan fékk Soffía súkkulaði
með kremi í, og Hinrik var
flengdur með grænmetissieif-
inni, og sendur í rúmið. Þai
lá hann og hugsaði um hvað
hann mundi gera ef hann hefði
einhverja yfirnáttúrlega hæfi-'
leika.
Seinna kom svo móðir hans.
settist við rúmið og talaði lengi
við hann.
Hún sagðist vera full örvænt-
ingar vegna framkomu hans.
Hún átti þetta ekki skilið af
honum, hún, sem þrælaði
myrkranna á miÚi, eldaði
grænmeti og ótal margt fleira
gerði hún. Nú fiæri hún fram
til þess að búa til mat, hann
gæti legið og hugsað um þetta
á meðan. Hún kinkaði kolii,
alvarleg í bragði, þurrkaði sér
um hendurnar á svuntunni
sinni, fór svo fram í eldihús
Dg sauð blómkál, hvítkál og
grænkál, því að hún var mjög
myndarleg matreiðslukona.
Hinrik lá í rúminu og var
flökurt, þegar honum varð
hugsað til þess að ef hann hefði
yfirnáttúrlega hæfileika myndi
hann láta litlu systur sína
hverfa á stundinni.
Svo kom móðir hans venju-
lega aftur inn til hans, og
hafði þá meðferðis eitthvert
góðgæti, gulrót eða epli, en það
varð alltaf til þess að hann
gafst algerlega upp. Og þegar
gráturinn náði hámarki, sagði
móðir hans að hún skyldi fyrir-
gefa honum í þetta sinn og
ekkert segja föður hans. Því
var Hinrik mjög feginn, því
hann dáði föður sinn takmarka-
laust.
Faðir Hinriks var ákaflega
stór vexti.
Hann vann á skri&tofu, sat
við skrifborð og annar maður
á móti honum, en sá var
miklu minni.
Faðir Hinriks sat á stól, sem
hægt var að snúa eftir vild,
en hinn maðurinn sat bara á
venjulegum stól. Þegar Hinrik
heimsótti föður sinn fékk hann
stundum að setjast á stólinn,
og snúa honum í allar áttir.
Hann ákvað að þegar hann
væri orðinn stór, skyldi hann
vinna á skrifstofu, eins og faðir
hans. Hann sagði föður sínum
frá ákvörðun sinni. Og faðir
hans varð hrærður, klappaði á
stóra, hnöttótta höfuðið hans
og sagði að það væri skynsam-
legt af honum. Maður getur
aldrei sett markið of hátt,
sagði faðir Hinriks.
Því miður þjáðist faðir Hin-
riks af mjög hvimleiðum sjúk-
dómi, nokkurs konar svet'nsýki
sagði móðir Hinriks.
Þegar hann kom heim, seinni
hluta dagsins, fékk hann alltaf
mjög slæmt kast, og varð að
leggja sig á bekkinn í borð-
stofunni, með dagblað breitt
yfir höfhðið. Þá varð Hinrik
að vera alveg kyrr, því að ef
nokkuð hljóð heyrðist, gat
sjúkdómurinn komizt á hættu-
legt stig. Hinrik var þá vanur
að setjast á gólfið með alfræði-
orðabók Salmonsens, því að
hann vildi ógjarnan valda föður
sínum meiri þjáningum. En
einnig í þessu kom óeðli Soffíu
skýrt i ljós. Þegar Hirik sat
þarna, stilltur og hiljóður, átti
hún til að læðast aftan að
honum og klípa hann í bak-
hlutann svo að hann æpti upp
yfir siig.
Og þá versnaði föður hans
svo ofsalega að hann spratt
upp af bekknum og gaif Hin-
rik löðrung, þó það væri alls
ekki honum að kenna að hann
æpti. Á meðan sat Soffía og
leit út eins og sakleysið sjálft,
stundum fór hún meira að
segja að gráta og sagðist hafa
orðið hrædd.
Og Höfuðið á Hinrik varð
eldrautt, hann fór að stama og
missti alla matarlyst. Þegar
móðir hans kom inn með
stóra fatið, fullt af allskyns
grænmeti og bræddu smjör-
líki, þá varð hann að borða,
þó hann væri með hiksta, og
stór kökkur sæti fastur í háls-
inum á honum. Þrátt fyrir
þetta hélt hann þó áfram að
vera í góðum holdum.
Eftir matinn fékk faðir hans
svo annað kast, og varð að
leggja sig á bekkinn með ann-
að dagblað breitt yfir höfuðið.
Og aftur settist Hinrik á gólf-
ið og blaðaði í alfræðiorðabók
Salmonsens.
Þegar hann sat svona, þögull
og hreyfingarlaus, kom það
stundum fyrir að móðir hans
gleymdi honum algerlega.
Stundum lokaði hann augun-
um og ímyndaði sér að hann
væri aleinn í heiminum.
I fyrsta skipti, sem hann
notaði sína yfirnáttúrlegu hæfi-
leika, var síðdegis, þegar Soffía
stakk upp á því að þau færu
í læknisleik.
Hún stóð og starði á hann
þessum undarlegu, bláu augum,
og gerði sig líklega til að fara
úr kjólnum. Frammi í eldhús-
inu var móðir þeirra að
hreinsa gulrætur, hún lét eld-
húsdyrnar standa opnar. Hinrik
byrjaði að roðna og vissi að
rétt bráðum færi Soffía að
kalla hann beljaka, og siðan
ræki hún upp öskur, og þá
kæmi móðir þeirra og flengdi
liann með grænmetissleifinni,
og svona yrði öll hans ævi,
þar til hann legðist til hvíldar
í kirkjugarðinum.
Og þá var það að hann
sagði:
— Hverfðu!
Hún var horfin á augabragði.
Fyrst varð hann hissa og leit
í ailar áttir til þess að gá hvað
orðið hefði af henni. En hún
var horfin, og kom ekki aftur,
þó hann kallaði á hana.
Hann settist þá aftur á gólfið
með alfræðiorðabókina. Þegar
honum varð huigsað til litlu
systur sinnar, sem var horfin.
brosti hann með sjálfum sér.
Nokkru seinna kom móðir hans
inn og var alveg óvenju viss
í sinni sök, að hann hefði brot-
ið eitthvað af sér. Það var
vegna þess að hún hafði
brennt sig á pottloki, þegar
hún var að sjóða hvítkálið og
sveið í höndina.
— Hvað ertu búin að gera
aif Fíu? spurði hún.
— Hún er horfiln, svairaði
hann.
1 öryggisskyni og af því að
hana sveið í höndina flengdi
hún hann með græmetissleif-
inni og fór svo að leiita að
Soff-íu. Hún leitað allsstaðar,
jafnvel á ólíklegustu stöðum,
bak við bækumar í bókahill-
njnni og í öllum kimum og
skotum. En Soffía var horfin
og sást aldrei framar.
Þegar faðir Hinriks kom
heim, sagði móðir Hinriks
honum frá hvarfi Soflfíu. Þau
töluðu lengi um það og voru
sammála um að eitthvað þyrfti
að gera, þau héldu áfram að
segja það, aftur og aftur, þau
stungu upp á hinu og öðru,
en komust ekki að niðurstöðu
urn hvað gera skyldi. Þetta
endaði með því að faðir Hin-
riks fékk óvenju slæmt kast
af svefnsýkinni og varð að
leggja sig á bekkinn, með dag-
blað breitt yfir höfuðið. En
einmitt þennan dag var
blaðið fullt af ýmsum tillögum
um fjölskylduáætlanir í tilefni
af fjö-lskyldumálaþingi, sem
átti að halda undir stjóm eld-
gamallar prinsessu. Af þessari
ástæðu stóð svefnsýkiskast
föður hans alveg fram á næsta
dag, og þá varð hann að fara
í vinnuna.
Þegar hann kom heim mundi
hann aftir að segja við móður
Hinriks að þau þyi'ftu að gera
eitt vegna hvarfs Soffíu, áður
en hann fengi kast.
En það fékk hann rétt á eft-
ir.
Þau gleymdu Soffiu fljótlega.
Enda höfðu þau margt annað
að hugsa um.
Móðir Hinriks þurfti að
hugsa um allt grænmetið, sem
hún ætlaði að sjóða, svo að
ekki sé minnzt á öli þau ósköp
af smjörlíki, sem hún þurfti
að bræða. Og faðir hans varð
að mæta á skrifstofunni og
sitja á stólum, sem snúa mátti
í hring, svo að hinn, sem sat
á móti honum. gleymdi því
ekki að hann sat bara á venju-
legum stól.
Og svo var það svefnsýkin.
Sjálfur hafði Hinrik aifræði-
orðabók Salmonsens, sem hann