Þjóðviljinn - 19.12.1970, Blaðsíða 39

JÓLABLAÐ — 39
Vort daglega brauð
Pramhiald atf blaösíöu 9.
gjamir. Loðvík 14. haiði í þjón-
ustu sinni eidameistara að naíni
Vatel. Naut hann mikilla vin-
sælda við hirðina. Einu sinni
var þrjú hundnuð manna veizlla
hjá konuegi. Og hafði Vatel
ætlað að fá fisk til veizlunnar.
En vegna einhvers missikUnings
var sendur of lítill fisíkiur handa
svo mörgum. Vatel sá, að hér
mundi verða slíkt reginhneyksli,
að úti væri um orðstír hans.
Og þar eð hann mátti akki
vamm sitt vita, gekk hann inri
í herbergi sitt og stytti sér
aldur.
Litilli stundu síðar kom mað-
ur akandi í vagni, með löður-
sveittum hestum fyrir, eins og
hann ætti líf sitt að leysa. Hann
kom með fiskinn, sem vantaði.
Konungur syrgði Vatel mjög
og gerði útför hans veglega á
sinn kostnað. Franskir elda-
meistarar báru mikla lotningu
fyxir minningu Vatels. Og dauði
hans jók stéttarmetnað þedrra
um allan helming.
Á þessum tímum voru mat-
reiðslumenn vanir að skrifa
nafn sitt á matseðilinn við
"'em rétt, sem þeir höfðu búið
tiL Þannig komust margir
þeirra svo langt að verða hand-
gengnir auðugum sælkerum.
Kóngar og keisarar áttu eintöl
við þá, og þeir voru launaðir
eins og herforingjar.
— — Margir af „andans
mönnum“ hafa verið miklir
sælkerar. Alexander Dumas bjó
sjálfur til ágætan mat. Hann
kvaðst hafa eins mikla, eða &
meiri, nautn af að búa til salat
og sósu og að semja skáldsöig-
ur. Góður matreiðsluimaður
sagði nann að gierði tilveruna
að sólskinsdegi.
Loðvík 14. Frakkakonungur
bjó til afbragðs berjamauk.
Sérstök tegund baunasúpu er
kennd við Condé herforingja.
Og hirðmarskálkur nokkur,
Bechamel, fann upp sósu, sem
ber nafn hans enn. Heimspek-
ingurinn Montaigne ritaði mat-
reiðslubók, „Visindi smekksins“.
Sjálfur Kant sagði, að hún væri
eitthvert það ágætasta rit, sem
hann hefði lesið. Píus páifi lét
eldameistara sinn rita mat-
reiðslubók, og um skedð voru
slíkar bækur mjög í heiðri
hafðar meðal aðals- og auð-
manna Evrópu — þvl að auð-
vitað svalt almenningur utan-
bókar. Þessar bækur eru sjald-
séðar nú. Seldist edn þeárra, sem
metfé fyrir nokkrum áratugum
á 4000 franka.
Franskur hæstaréttardómari,
Brilliant Saverin, ritaði mat-
reiðslubækur af mdkilli mál-
snilld og andagift. Segir hann,
að maður, sem fínnur upp góm-
sætan rétt, sé miklu þarfari,
en sá, sem finnur nýja stjömu.
„Maður, sem þelckir ekki bragð-
mun á humri úr Miðjaxðarhaf-
inu og humri úr Norðursjónum,
er jafn mikill fáráðlingur og
sá, sem ekki þekkir sinfóníu
eftir Beethoven frá hergöngu-
lagi“, segir hann.
Það mætti ætla, að matseld
sé auðveld á vinjunuim, þar sem
döðlunálmamir vaxa og fólkið
lifir, að miklu leyti, á döðlum.
En arabískt máltæki segir, að
þvi aðeins sé maðurfnn vel
kvæntur, að kona hans kunni
að matreiða 365 rétti úr döðl-
um.
— En skammt er öfganna á
millli. Það er ekki nýtt menn-
ingarfyrirbrigði að svelta sig til
líkamsfegrunar. Á dögum Byr-
ons borðuðu andríkir menn og
konur sem allra minnst, í því
skyni, að útlit þeirra yrði „sál-
rænna“. Er sagt að ást Byrons
til hefðarkonu nokkurrar hafi
kulnað skyndilega, vegna þess,
að hann sá hana borða kálfs-
kjöt með svo góðri lyst. Ekki
er þó ástæða til að ætla, að
konan hafi borðað ósnyrtilega.
Enska skáldið Shelley er sagð-
ur hafa um eitt skeið ævinnar
lifað á litlu öðru en vatni og
brauði. Og vinkona hans, Guie-
cli, borðaði svo lítið, að við
sjálft lá, að hún hætti að nær-
ast.
Gandhi og kona hans lifðu
ekki á öðru en juirtafæðu og
geitamjólk, og Gandlhi taldi
kjötát flestum syndum verra.
Einu sinni veiktist kona hans,
og læknir sagði, að líf hennar
lægi við, að hún fengi næring-
arríka fæðu — nefnilega kjöt.
Hjónunum kom saman um, að
það yrði að fara sem fara vildi,
en kjöt skyldi hún ekki láta
inn fyrir sínar varir.
Þankarúnir
„Núverandi þjóðskipuaag lifir
á þolinmæði fátæklinga."
Anatole France.
„Meginbölvun fátæktarinnar
er sú, að hún lamar viljaþrek
öreigans, unz hann verður aðal-
vörður sinnar eigin örbirgðar.“
Bernard Shaw.
„Afbrýðisemin er sú list, að
særa sjálfan sig meira en aðra.“
A. Dumas.
„Eitt er það, sem okkur þykir
verra en illt umtal. Það er,
ef enginn talar um otókur.“
Oskar Wilde.
„Ég hef verið allt — og það
er ednskis viröi.“
Septímus Severus kcisari.
Konunni batnaði þó, sem bet-
uir fóar.
★
„Sultuir er £æða englanna",
sagði einn kirkj ufeðranna.
★
„Fleáira er matur, en feitt
kjöt“, er óhætt að segja, ef
mataræði sumra þjóða er at-
hugað:
Grænlendingar éta hveiju af
hval.
Tíbetbúar drekka mikið te.
Þeir sjóöa það álika lengi og
kjöt, láta það síðan kólna,
blanda það svo heitu vatni og
smjöri. Þá er það drukkið.
Bíbh'an segir, að Jóhannes
skírari hafi étið engisprettur.
Þser voru, ekki alls fyrir löngu,
mannamatur í Norður-Afriku,
steiktar, Kiyddaðar og sums
staðar með döðlum. Þá eru og
til þjóðir, sem éta mýs. Kín-
verjar matreiða svöluhreiður.
Fordómar viðvíkjandi rnatar-
æði hafa oft komið í veg fyrir,
að fólk léiti sér lífsbjargar á
eðlilegan hátt (að otókar dómi).
Alkunnug er öbeit Islendinga á
hrossakjöti.
A hallærisárunum 1752—1758
segir Magn’'’S Gíslason amtmað-
ur í bréfi til Gísla bistóups
Magnússonar:
„— Ég tiisagði þeim, sem
enga lífsbjörg höfðu, að fara
með hrossin til prests eða hrepp-
stjóra og bjóða þeim þau til
kaups fyrir venjulegan, brúkan-
legan mat. Fengist hann ei,
skyldu þeir fyrr grípa til þeirra
en deyja úr hungri. Þrír menn
drápu svo og átu hestana. Héld-
ust svo sjálfir og familie við
-----“. O. G. tók saman.
Allt í jólabaksturinn
Glæsilegt úrval leikfanga.
Fjölbreytt úrval af jólavörum:
Jólakort — Jólapappír — Jólakerti.
Konfektkassar í miklu úrvali.
Jólatré og litaðar útiljósaperur.
G/eði/eg /ó//
Farsœlf komandi ár!

KAUPFÉLAG KJALÁRNES ÞINGS
Mosfellssveit — Sími 66226
. i'.c

Jólin og Ijósið
Kertaljósin eru fögur, en þau
geta einnig verið hættuleg. —
Foreldrar, leiðbeinið börnum
yðar um meðferð á óbirgðu
Ijósi. Um leið og vér beinum
þessum tilmælum til yðar,
óskum vér yður öllum
GLEÐILEGRA JÓLA
BRUNABÓTAFÉLÁG ÍSLANDS
LAUGAVEGI 103, SÍMI 24425
ftenwood HEIMILISTÆKI
HEIMILISHJÁLP HAGSÝNNA HÚSMÆÐRA
Sölustaðir
um allt land
Hekla, Laugavegi 170—172,
Luktin, Snorrabraut,
Heimilistæki, Hafnarstræti,
Rafiðjan, Vesturgötu,
Verzlunin Orin, Akranesi,
Verzlunin Rafblik, Borgarnesi
Verzlunin Vesturljós, Patreksfirði,
Póllinn h.f., Isafirði,
K.E.A., Akureyri,
Ljósgjafinn, Akureyri,
Askja, Húsavik,
Kaupfélag Vopnfirðinga, Vopnafirði,
Haraldur Eiriksson, Vestmannaeyjum
Verzlunin Mosfell, Hellu,
Kaupfélagið Höfn, Selfossi,
Verzlunin Stapafeli, Keflavik.
/fenwood
M ■ strauvélin
losar ySur Wð allt erfiSið
Engor erfiðar atööur við rekstri. Kenwood strau-
strauborðið. Þér setjist vélin er með 61 cm valsi,
við Kcnwood strauvélina fótstýrð og þér getið
siappið af og látið hana pressað buxur, stifað
vinna aflt erfiðið. — Ken- skyrtur og gengið fré
tvood atrauvélin er auð- öllum þvotti eins og fufl-
veld I notkun og ódýr I kominn fagmaður.
Kenwood
Yður eru frjálsar handur við val og v'mnu.
mfonwood
m « UDPbvot
uppþvottavélin
gerir yður Ijóat I eftt aklptl Kenwood uppþvottavéfin
fyrir ölf að uppþvottavél ar tekur fullkominn borðbúnað
ekki lúxus. heldur nauðsyn fyrir 6. Kenwood upp-
og mikU hoimilishjálp, hdi þvottavélina er h*gt að
léttir húsmóðurirtni leiðin- staðsetja f hvaða eldhúsi
legasta og timafrakasta sem en Fristandandi, inn-
eldhúsverkiö. byggða eða festa upp ó
vogg.
Kenwood Chef
er allt annað og miklu meira
en venjuleg hrcerivél
Engin ðnnur hreörivél býður upp & jafn rriarga
kosti og jafn mörg hjálpartæki, som tengd eru
beint á vélina með einu handtakL Kenwood Chof
hrœrivélinni íylgin skál, hrærari, hnoðari. slcikja og
myndskreytt feiðbeiningábók.
Auk þeso oru fáanleg nu.:. grænmetis- og
óvaxtakvöm, hakkavcl, kartöfluhýðari, grænmctis-
og ávaxtarifjárn, dósahnífur, baunahnlfur og afhýöari,
þrýstisigtL safaprcssa, kaffikvöm og hraðgcng ávaxta-
pressa.
jfflénwaod
gerir »Ht nsma að ekfa.
Greiðsluskilmálar - Viðgerða- og varahlutaþjónusta
HEKLAhf.
\augavegi I^CÞ—17? — Sími 21240.