Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.2000, Blaðsíða 20

i
20
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2000
Helgarblað
I>V
Skuggahliöar
jólanna
- ekki er allt sem sýnist í skini ljósanna
Jólin eru hátíð ljóss og friðar.
Þetta vita menn. En alls staðar þar
sem er ljós þar eru skuggar og and-
hverfa friðar er ófriður. Við skulum
skyggnast bak við bjarta og friðsæla
framhlið jólanna og sjá hvað leynist
í skúmaskotum aðventunnar, hverj-
ar eru skuggahliðar jólanna.
daga samfellds sveltis svo þama
þarf mikið starf og óeigingjarnt. Allt
þetta brjóta jólin niður og þjóðin
fitnar jafnt og þétt.
Jólin grafa undan skógrækt
Á hverju ári eru 6-10 ára gömul
grenitré höggvin upp í stórum stíl
og þar lýkur þeirra háleita hlut-
verki við að klæða landið. Þeim er
rótslitnum komið fyrir í áhaldi sem
heitir jólatrésfótur og lítur út eins
og pyntingartæki frá miðöldum. Tré
eru lifandi verur sem liggja í dvala
á köldum vetri en rumska í stofuhit-
anum örkumluð, klemmd í járn-
þvingur og þar er murkað hægt úr
þeim lífið með stopulli vatnsgjöf.
Undir áramót er tréð örent og því er
hent á öskuhaugana á þrettándan-
um. Það er síðan kurlað niður i
trjámusl sem er dreift á skógarstíga
til skrauts.
í ljósi þeirrar áherslu sem lögð er
á skógrækt og starf gegn landeyð-
ingu á íslandi er þetta einkennilegt
framferði. Sennilega væri betra að
vemda landið með því að neita sér
um jólatré og bjarga þannig einu
rofabarði um hver jól. Líklega gengi
starf skógræktarmanna hraðar ef
jólahald tefði ekki fyrir þeim í þeim
mæli sem nú er.
Jólín brjóta sjálfsmyndina
Á jólum borða sennilega flestir
meira en þeir ætluðu að gera.
Hærra hlutfall dýrafitu og sykurs í
fæði okkar samfara hreyflngarleysi
við bóklestur vinna gegn yfirlýstum
manneldismarkmiðum og gera þrot-
laust starf fjölda fólks á þrekhjólum
mánuðum saman að engu.
Það hlýtur að vera til þess fallið
að brjóta niður sjálfsmynd þeirra
sem berjast við aukakílóin og fara á
sérstakt átaksnámskeið á aðvent-
unni að standa þrútin og bólgin á
annan í jólum og komast ekki í jóla-
kjólinn vegna vökasöfnunar eftir
allan salta og reykta matinn. Sá sem
er dapur leitar huggunar og hvar
finnst hún nema í smákökuboxun-
um og jólakonfektsbingnum sem
var gerður í örvæntingarkasti til
þess að þjappa fjölskyldunni saman
því jólin eru hátíð fjölskyldunnar.
Það elur á beiskju og depurð að
þurfa að ganga um verslanir á að-
ventunni og neita sér um alla sæl-
gætismolana og gómsætu sýnis-
hornin sem frávita sölu-
ii menn ota að veg-
Jólin gera gamalt fólk dapurt
Samkvæmt nýlegum fregnum
Ólafs áður landlæknis eru 75% gam-
als fólks sem dvelur á stofnunum á
þunglyndislyfjum. Fátt talar gamalt
fólk meira um en peninga og sér-
staklega nískulegar bæt-
ur og ellilaun. Það
fær engan þrett- yr**1: ^
ánda mánuð og
verður því að
neita sér um að
gefa flestum sem
þvi finnst vænt
um eitthvað í jólagjöf. Slíkt
eykur engum gleði og
þeim hlýtur að fjölga á
aðventunni sem auka
við sig lyfjaskammtinn
eða ganga í raðir pillu-
ætanna.
Á aðventunni má
enginn vera að því að
heimsækja gamla
fólkið og hjálpa því
viö að umbera jólin.
Það húkir aleitt á
rúmi sínu undir flóði
auglýsinga um að-
ventukvöld, skemmtanir
og jólatilboð.
Þegar jólaboðið árlega
rennur svo upp er gamal-
menni fjölskyldunnar sótt á
fjórhjóladrifnu bílaláni frá
Glitni og drifið í fjölskyldu-
boðið til að lina sektarkennd
ættarinnar yfir vanrækslu árs-
ins. Þar er flaumósa, illa bað-
að gamalmenni kynnt fyrir
helstu afkomendum sínum í þrjá
eða Qóra ættliði og reynt að stappa
í hann eða hana sem mestu af
hangikjöti, smákökum og konfekti
og æpt á hann nýjum fréttum af at-
vinnu, gjaldþrotum og hjónaskiln-
uðum hópsins.
Svo er trillað með afa aftur á
Grund þar sem hann verður næstu
11,9 mánuði. Þannig minna jólin þá
öldruðu á það hvemig þeir hafa ver-
ið settir til hliðar og eru öllum
gleymdir að mestu. Jólin valda
þannig depurð og uppnámi hjá
flestu gömlu fólki og auka þörf þess
fyrir þunglyndislyf.
Krakkar mínir, komiöi sæl
Væru jólasveinarnir uppi í dag er Ijóst aö þeir væru allir á Litla-
Hrauni nema Gluggagægir og Giljagaur sem væru á réttargeö-
deildinni á Sogni. Annar eins hópur af misindismönnum er vand-
fundinn. Og við notum þá til aö kynda undir
hátíöarstemningunni.
um „fil-
ing“. Allir
hafa far-
ið á jóla-
Þá vissu börn sín takmörk. í fyrnd-
inni óttuðust bömin að fá engin
kerti og engin spil og það er víst
talið verra að fá ekkert.
endum.
í hverju
umframkílói
af fltuvef eru átta
þúsund kaloríur
sem eru ígildi þriggja pL
Jólaskemmtanir eru ekki
fyrir börn
„Hátíðahöld og skemmtanir eru
ekki fyrir börn,“ sagði Soffla
frænka og flestir hlógu.
Hefðin er líka að hlæja
að sannleikanum og
halda áfram að
ljúga því að
sjálfum sér að
maður sé í
góð-
tréshátíðimar
þar sem áður óþekktir vina-
bæir á Norðurlöndum sýna hrísl-
urnar sem þeir hafa grisjað á ráð-
hústorgunum með íslenska skipafé-
laginu. „Eigum við að urða það?“
spyr Jörn Halvorsen, bæjarverk-
fræðingur í Jönköping og Sture
Mikkelsen, aðstoðarmaður hans,
svarar: „Nei, sendum það til ís-
lands.“
Svo er kveikt á perunum sem
bera greinamar ofurliði og knýja
þær til jarðar þar sem óprúttnir
unglingar geta tint þær og brotið á
götunum.
Þúsundir láta fifla sig í miðbæinn
á hverju ári undir því yfirskini
að jólin séu hátíð bamanna.
Fyrir einhvern undarlegan
misskilning eru hátiða-
höld bæjaryfirvalda
sjaldnast fyrir börn.
Sönglandi sendiherr-
ar og bitrir bæjar-
stjórar tala um jól-
in á æskuheimil-
legar jólagjaflr í gamla
daga. Kerti og spil, kerti
og spil segir í kvæðinu sem
á að vera áminning öllum
nútímabörnum um böl for-
tíðarinnar og hversu lánsöm
þau eru að fá allt sem þau óska
sér. Tölvuspil, tölvuspil ætti að
syngja í dag en jólalög eiga ekki
að vera nútímaleg. Nýju jólalög-
in okkar eru allt ítölsk dægurlög
sem fjalla um ástfangið og niður-
brotið fólk. Jólin eru ekki tími ást-
arinnar en það vita þýðendur
ítölsku laganna ekki. Þeim finnst
ástin alltaf eiga við. En er eitthvað
rómantískt við hamborgarhrygg,
, rjúpur og fjölskylduboð?
Gömlu börnin, sem nú telja
sér sjálf trú um að þau séu full-
orðin, fengu aldrei svona mikið
að borða um jólin. Þau fengu
eplakassa og appelsínukassa
en ekki svona mikið nammi.
Gömlu börnin geta endalaust
tuðað yfir því hvað börnin þeirra
hafl það gott. Nýju börnin hafa
það nefnilega svo óskaplega gott að
þau fá sykursjokk af einskærri góð-
mennsku foreldra sinna. Súkkulaði,
smákökur, rjómatertur og aðeins
meira súkkulaði. Dálítið gos spill-
ir ekki fyrir og börnin ná áður
óþekktum hæðum í óþekkt. Það
var ekki svona þegar gömlu
börnin voru lítil. Ó nei. Þá var
lífið erfitt og leiðinlegt nema
kannski hjá Einari Má og Friðriki
í Vogunum. Við vitum líka hvernig
þeir eru, listamenn.
I gamla daga var alvöru aðhald.
Jólasveinar eru
stjórntækl
í gamla daga
voru jólasvein-
arnir þarft
stjómtæki. í
gegnum tíð-
ina hafa ís-
lenskir kot-
bændur sýnt
ótrúlega
hugmynda-
auðgi við að
hræða
börnin sín.
Þeir hafa
grafið upp
ófrýnilegar
verur eins og
Grýlu og
Leppalúða og
alla jóla-
sveinana.
Fyrr á öld-
inni tók
skáldið sig
til og skar
niður stór-
an hóp
jólasveina
og hafði
þá þrett-
Væru
jólasveinarnir uppi í dag
er ijóst að þeir væru allir
á Litla-Hrauni nema Glugga-
gægir og Giljagaur sem væru á rétt-
argeðdeildinni á Sogni. Annar eins
hópur af misindismönnum er vand-
fundinn. Og við notum þá til að
kynda undir hátíðarstemningunni.
Á dögum einkalífs og persónu-
verndar er afskaplega óviðkunnan-
legt og stórundarlegt að telja böm-
um trú um að svona menn séu að
sniglast um í herbergjum þeirra um
nætur. í júlí væru þeir settir bak
við lás og slá ef þeir sæjust vafra
um íbúðahverfi.
Til að rugla þetta enn frekar er
fyrir „óheppileg" menningaráhrif
frá Bandaríkjunum kominn hingað
góður jólasveinn sem er sprottinn
upp úr kaþólskum dýrlingi. Hann
stelur engu, hræðir engan og leggst
ekki á glugga. Og hvaða gagn er að
slíkum sveini? Bömin verða alveg
jafn óþekk eftir sem áður þótt þau
fari ekki að delera um mann í rauð-
um silkináttfotum sem ferðast með
hreindýrum.
PÁÁ/sm
Jólin eru hátíð fjölskyldunnar
Samkvæmt nýlegum fregnum Ólafs
áöur landlæknis eru 75% gamals
fólks sem dvelur á stofnunum á
þunglyndislyfjum. Jólin auka
enn á deþurö aldraðra.
Göngum við í kringum
einiberjarunn
Tré eru lifandi verur sem
liggja í dvala á köldum vetri
en rumska í stofuhitanum ör-
kumluö og þar er murkaö
hægt úr þeim lífið meö stop-
ulli vatnsgjöf. Undir áramót
er tréö örent og því er hent
á öskuhaugana á þrettánd-
anum. Þaö er síöan kurlaö
niöur í trjámusl sem er dreift
á skógarstíga til skrauts
um sinum sem
voru miklu betri
en það
■íj sem er
boðið upp
á í dag. Þá
voru
bömin
þægari og
hlökkuðu
meira til
minni gjafa.
Leiðin til glöt-
unar byrjar í des-
ember.
Börn eru óþæg um
Jólln
Bömin fengu ómerki-
J