Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.2000, Blaðsíða 44

44
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2000
Helgarblað
DV
DV-MYND HARI
Halldóra í hlutverki Antígónu
„Antígóna hefur snúiö mér í
marga hringi og haft mikil
áhrif á mig. Þaö er mjög
mögnuö upplifun aö hoidgera
manneskju sem er svo trú
sinni sannfæringu. “
Þjóðleikhúsið frumsýnir á öðrum
degi jóla verk Sófóklesar, Antígónu,
undir leikstjóm Kjartans Ragnars-
sonar. Verkið er eitt af þremur
frægustu verkum gríska harm-
leikjaskáldsins og segja heimildir
að það hafi verið frumflutt áriö 441
fyrir Krist. Antigóna hefur siðustu
24 aldir lifað góðu lífi á leiksviðinu
og virðist eiga erindi til áhorfenda,
sama hvaða ártal er í gildi.
Verkið var fyrst sýnt á íslandi
fyrir um tuttugu árum, í leikstjórn
Sveins Einarssonar, og var Helga
Bachmann þá í hlutverki Antígónu.
í þeirri uppfærslu var mikið horft
til skelfdegra atburða austur í Víet-
nam sem þá voru í hámæli. Hluti af
ástæðunni fyrir langlífi Antígónu er
aö verkið fjallar hvort tveggja um
mannlega reisn og pólitík.
Amma er mamma
Margir kannast við söguna af
Ödipusi sem drap foður sinn og
samrekkti móður sinni. Harmleik-
imir tveir um Ödipus eru, líkt og
Antígóna, eftir Sófókles og, það sem
meira er: Ödipus og mamma hans
eru foreldrar Antígónu. Það má því
segja að fjölskyldumynstrið sem
Halldóra Björnsdóttir leikur Antígónu, eitt merkasta hlutverk leikhúsbókmenntanna:
Tárin heyrast ekki falla
Þú finnur fallega gjöf hjá okkur.
Laugavegi 61, sími 552 4910
Antígóna kemur úr sé dálítið flókið
- nú, eða einfalt, allt euir því hvern-
ig á það er litið.
í byrjun leikritsins standa Antí-
góna og ísmena, systir hennar, ein-
ar eftir þar sem bræður þeirra,
Eteókles og Pólíneikes, eru báðir
látnir; þeir féllu i sama bardaga þar
sem þeir börðust hvor gegn öðrum.
Eteókles var fylgjandi Kreoni kon-
ungi en Pólíneikes var í innrásarlið-
inu. Fyrirskipun konungs er að
fylgismaður hans fái viðeigandi
greftrun en Pólíneikes enga. Barátta
Antígónu snýst um að bróðir henn-
ar fái viðeigandi útfor. Ofan á allt
saman er Antígóna tilvonandi
tengdadóttir Kreons.
í verkum snillinganna
Halldóra Bjömsdóttir fer með
hlutverk Antígónu að þessu sinni.
Hún hefur fengist við hlutverk í
verkum margra mestu snillinga sög-
unnar: Shakespeares, Moliéres,
Tsjekhovs, Dostojevskis og nú
Sófóklesar. Halldóra leikur einnig
burðarhlutverk í Horfðu reiður um
öxl eftir John Osborne en flytja
þurfti sýningar af Litla sviðinu á
stóra svið Þjóðleikhússins vegna
gríðarlegrar aðsóknar.
Þegar Halldóra er spurð út í þetta
stóra safn dramatískra verka sem
hún hefur leikið í segir hún:
„Þetta er dálítið dramatískur fer-
ill. En þegar ég hef leikið í gaman-
leikjum þá er rosalega mikið hlegið
að mér,“ segir Halldóra og hlær.
„Munurinn á þessu tvennu er sá að
í gamanleik uppsker maður strax en
í harmleikjunum heyrast tárin ekki
falla."
Nálgast Antígónu ber-
skjólduð
„Antígóna er ódauðlegt verk,“
segir Halldóra. „Það segir í verkinu:
Margt er undrió en mun þó víst
maóurinn sjálfur undur stœrst.
Svo virðist sem ekkert hafi breyst
í mannlegum samskiptum og til-
finningum á þessum þúsundum ára.
Eini munurinn er á því hvemig
þessar tilfinningar eru bomar á
borð fyrir áhorfendur."
Antígóna hefur haft mikil áhrif á
Halldóru.
„Ég nálgast persónurnar sem ég
leik algerlega berskjölduð og frá
núllpunkti. Ég leyfl hlutverkinu að
snúa mér í nokkra hringi þar til ég
hef fundið ákveðna átt sem ég og
hlutverkið sættum okkur við og
fylgir þeirri leið sem leikstjórinn
hefur valið. Antígóna hefur snúið
mér í marga hringi og haft mikil
áhrif á mig. Það er mjög mögnuð
upplifun að holdgera manneskju
sem er svo trú sinni sannfæringu.
Hún er að kljást við hluti sem eru
ofar okkar skilningi. Hún vill grafa
bróður sinn í helga gröf svo hann
komist til Hadesar."
Af þessu má ráða að starf leikar-
ans er í eðli sínu mjög persónulegt.
Hann er stöðugt að fást við sköpun
nýrra persóna og hlýtur um leið að
reyna mjög á eigið persónuþrek.
„Það sem kemur helst á óvart við
starf leikarans er hvað það er stund-
um einmanalegt. Einrúm er nauð-
synlegt til að skapa persónu og að
lokum stendur maður einn á svið-
inu. í því felst nokkur mótsögn því
leiksýningin byggist auðvitað á svo
mörgum."
Málbeiniö liðkað
Halldóra segir að það sé alltaf
mjög spennandi fyrir leikara að
takast á við háttbundna texta eins
og Antígónu. Leikarinn verður að
fmna taktinn og skila honum, án
þess þó að áhorfendur byrji allir að
kinka kolli í föstum takti með text-
anum.
„Fyrst les ég textann til að fmna
taktinn og tilfinninguna. Þegar takt-
urinn er kominn í blóðið þá verður
hann manni tamari. En það þarf að
liðka málbeiniö mjög vel fyrir sýn-
ingar.“
Lítil jól en stór
Frumsýningin á jólaverki Þjóð-
leikhússins er að venju á öðrum
degi jóla.
„Þetta verða lítil jól en samt svo
stór. Það fer lítiö ofan í mig af ham-
borgarhryggnum. Ég elda samt
handa hinum. Tilhugsunin um jólin
verður frekar undarleg þegar svona
stendur á. Það er í raun önnur fjöl-
skylda sem gengur fyrir. Þetta tekur
svolítið á en ég reyni að koma þvi
svo fyrir að það verði enginn harm-
leikur."
-sm