Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.2000, Blaðsíða 76

80
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2000
Tilvera

Vigdís Grímsdóttir gefur sögulega uppskrift í bókinni Matarsögum:
Að hitta aftur ástina sína og
gefa henni gott að borða
Bókaforlagiö Salka hefur sent
frá sér bókina Matarsögur -
uppskriftir og önnur leyndar-
mál úr eldhúsum íslenskra
kvenna. Spjallaö er við sautján
þjóöþekktar konur um mat og
matargerö. Konurnar gefa
fjölda uppskrifta aö einföldum,
fljótlegum sælkeraréttum sem
eru í sérstöku uppáhaldi á
heimilum þeirra og uppljóstra
kitlandi leyndarmálum úr eld-
húsinu.
Stundum er þaö í rauninni engin
vitleysa aö eitthvað sem maður
hélt sig hafa graflð hitti mann aft-
ur fyrir þegar síst er á því von, jafnvel
hundrað árum seinna einsog sagt er.
Ætli flest fólk eigi ekki eitthvað í poka-
hominu sem vex með því, magnast
kannski upp og hleður utan um sig
óraunverulegri og ef til vill dularfullri
merkingu. Að minnsta kosti get ég
ekki annað en látið mér detta þetta í
hug þegar ég lít til baka og reyni að
festa á blað mina lummulegustu minn-
ingu. Sem þrátt fyrir alit er núna um-
vafln yndislegri lykt af ljúfri steik,
léttri kartöflumús, rauðvini og mikilli
undran.
Sólskin í Tékkó
Jæja, ætli það sé ekki best að koma
sér að efninu.
Þegar ég var 14 ára auðnaðist mér
það mikla veraldarinnar lán, þökk sé
mömmu sem sparaöi i heilan vetur, að
komast eitt sumar til ævintýralands-
ins Tékkóslóvakíu, landsins sem þráði
ekkert heitar en frelsi frá Sovét en
fékk það auðvitað ekki einsog frægt er.
Við sigldum héðan í byrjun sumars,
nokkrir óharðnaðir krakkar, með
gamla Gullfossi til Danmerkur, en það-
an ferðuðumst við með lestum til Prag.
Auðvitað var þetta dásamleg ferð í
flesta staði með tilheyrandi sjóveiki og
allskonar uppákomum á skipinu sem
aldrei gleymast en skipta svo sem engu
máli fyrir þessa frásögn hér.
En hvað um það þegar við komum
til Tékkó bjuggum við saman í stórum
búðum úti á landi og einsog oftast
hendir mig í minningunum þá man ég
ekki eftir að hafl rignt einn einasta
dag. Mér fmnst að sólin hafl alltaf ver-
ið á lofti sískínandi á okkur krakkana
sem komum frá öllum löndum Evrópu
og trúðum, einsog foreldramir, á
frjálsan sósíalisma óháðan afskiptum
Rússa. Ég held reyndar að öll dvöl okk-
ar þama hafi mótast af þessari tilfinn-
ingu. Það var lika mikið frelsi í loftinu
og auðvitað allt þetta nýja og óvænta
sem vakti í hverju homi og beið þess
að koma okkur á óvart. Og auðvitað
vora boðin og bönnin til staðar, þessi
tvennd, sem fyrir okkur krökkunum
var ekki til neins nema að brjóta og
helst á leynilegan hátt svo ekki kæm-
ist upp. En slikum áformum fylgir
afltaf mikil og krassandi spenna í lík-
amanum og sálinni og endalaus
kraumandi eftirvænting sem ómögu-
legt er að lýsa.
Fyrsta ástín
En það var sem sagt í þessu and-
rúmslofti sem ég hitti Lassa fyrst.
Hann var ótrúlega flottur og einsog
lög gera ráð fyrir fallegasti strákurinn
í búðunum, hár og grannur, með ljóst
sítt hár, gulbrúna húð og tignarlegt
nef, og augun, ég gleymdi þeim aldrei,
skásettum og möndlulaga og ótrúlega
bláum. Og það skipti mig akkúrat
engu máli þótt vinkonur mínar segðu
að Svíar væra ömurlegir upp til hópa
og hann væri greinilega ekkert betri.
Nei, mig varðaði í þetta skipti ekkert
um hvað þær sögðu, ég var nefnilega
svo yfir mig komin af hrifningu að ég
einfaldlega vorkenndi þeim og þeirra
lúðalega smekk. Því eftir að ég hafði
komið auga á hann i fyrsta sinn,
dreymdi mig hann á nóttunni og á dag-
inn reyndi ég alltaf að vera eins nálægt
honum og ég gat. Ég vissi sem var að
ég hafði fúndið fyrstu ástina og þótt
hann vissi ekki að ég elskaði hann af
öllu hjarta þá skipti það ekki máli í
sjálfú sér. Ég varð bara að vera þolin-
móð, mér hafði alltaf verið innprentað
að það væri mikil dygð, og stuðla að
því í hvívetna að drepa tímann þangað
til hann kæmi auga á mig líka. Og ég
var þolinmóð enda var mér orðið ljóst
að þar sem ég var ástfangin manneskja
hlaut ég líka að hafa þroskast einhver
ósköp. Ég lagði þvi á mig mikla erfið-
leika og uppsölur til að læra að reykja
og vera þannig maður með mönnum,
sýnast kúl og eftirsóknarverð. Og þeg-
ar það tókst, ég held svei mér að það
hafi tekið heila þrjá daga, naut ég min
í ástarhugsununum þar sem ég hímdi
reykjandi og heimsborgarleg við
sænska skálann og beið þess að glitti í
minn heittelskaða. En hann sá mig
aldrei þar af því að hann leit aldrei í
kringum sig þegar hann stóð á tröpp-
unum með hinum strákunum og gerði
leikfimiæfingar áður en þeir marser-
uðu niður í matarskálann. Ég fylgdi
aftur á móti í humátt á eftir þeim og
hugsaði að hann væri ekki bara
stærstur og flottastur heidur væri
hann líka alltaf hlæjandi einsog lífið
hvem einasta morgun væri ofboðslega
fyndið. Nei, hann vissi sem sagt ekki
af hinni ástfongnu og síreykjandi mér
sem þjálfaði þolinmæði mína stöðugt
og sat fyrir hverju hans fótspori.
Saman
En þetta breyttist.
Einn daginn náði ég nefnilega í
stæði fyrir aftan hann í biðröðinni að
morgunverðarborðinu.
Ég var með í maganum, mér var illt
í hnjánum, ég var með hraðan hjart-
slátt og sveitt á enninu þegar ég raðaði
hrökkbrauðinu á diskinn minn, með
smjöri, lauk og sultu, og steig svo, ég
veit ekki hvemig í veröldinni það
gerðist, ofan á hælinn á honum. Hann
sneri ser samstundis við og horfði
undrandi á mig. Ég roðnaði og leit
undan í smástund þegar ég sagði
exskjús mí. Hann horfði í augun á mér
og ég man hvað ég var hrædd um að
missa bakkann þegar hann brosti.
Maðurinn var ekkert venjulegur.
Hann hafði greinilega líka fallegustu
tennumar í búðunum. Hvemig var
þetta bara hægt?
En þegar við vorum bæði búin að fá
okkur djúsinn þá gerðist það.
Hann benti mér að fylgja sér.
Og við, ég og Lassi, settumst saman
við borð, átum hrökkbrauð, hlógum og
horfðumst í augu. Ég fann og vissi
þama sem við sátum að ég var ekki
bara ástfangin og þroskuð heldur líka
hamingjusöm og mundi sjálfsagt alltaf
vera það. Eftir matinn vorum við svo
byrjuð saman, sem þýddi að við leidd-
umst, sem þýddi að hann strauk mér
um hárið, sem þýddi að hann kyssti
mig, sem þýddi að hann náði í mig á
morgnana og við sátum saman við
borðið, sem þýddi að við horfðum
hvort á annað þegar fánarnir vora
dregnir niður á kvöldin, sem þýddi að
við hittumst leynilega þegar allir vora
sofnaðir og fórum út í skóg, sem þýddi
að viku áður en við fórum burt þá
sagði hann: - jag alsker dig - og ég
sagði það líka. Og við ákváðum að
skrifast á alveg þangað til við yrðum
nógu gömul til að giftast, það tæki ekki
nema fimm ár og þegar við værum gift
þá ætluðum við að búa sex mánuði á
íslandi og sex mánuði í Svíþjóð og við
ætluðum að eiga þrjú böm og hús á
báðum stöðum.
Þetta var ailt saman ákaflega einfalt
og í rauninni fannst okkur fimm ára
bið ekkert tiltökumál.
Og svo kvöddumst við, ég man hvað
ég grét þegar ég horfði á hann sveifla
sér fimlega upp i rútuna, velja sér
gluggasæti og veifa og einhvers staðar
í leyndum kima míns sorgmædda
huga læddist á tánum sá óþolandi
grunur að ég ætti kannski aldrei eftir
að sjá hann aftur. Þegar rútan ók í
burtu hljóp ég inn í skóg, fann tréð
sem við vorum vön að sitja undir, dró
fram passamyndina af honum, kyssti
hana lengi og innilega og grét átakan-
lega svona einmana og tóm einsog ég
var. Svo fór ég heim í búðimar og
drakk minn fyrsta bjór sem breytti
öllu í lauflétta bið og dásamlega endur-
fundi.
Fjarlægð frá Tékkó
Á heimleiðinni komum við aftm' við
í Kaupmannahöfú, fórum i Tívoli, bát-
ana, hringekjuna, bílana og allt hitt og
allan timann hugsaði ég um ástina
mína og augun hans og ég nennti ekki
einu sinni að rífa kjaft við Hollending
á minum aldri sem spurði hvort ísland
væri ekki öragglega í Ameríku og þar
væri töluð ameríska. Nei, ég nennti
því ekki af því að ég var að hugsa um
Lassa og þess vegna máttu allir raglu-
dallar vera í friði fyrir mér. Ekkert í
veröldinni skipti máli nema hann.
Og þegar ég kom heim beið mín
pakki.
Það var fyrsti pakkinn frá Lassa, í
honum spegill, púðurdós og mynd af
honum með svörtum hundi. Ég setti
gjafimar á felustað en sendi honum
hvítt skóhom og mynd af mér og syst-
ur minni þegar við vorum litlar að
prjóna dúkkufot.
Og svona leið tíminn, við bréfa-
skriftir og smágjafasendingar.
En þá hitti ég Nonna.
Nonni var æðisgenginn, brúnhærð-
ur og brúneygur, skemmtilegur og
fyndinn, en auðvitað ekki einsog Lassi.
En smám saman breyttist það. Ég byrj-
aði nefnilega að elska Nonna jafhheitt
ef ekki heitar en Lassa og einhvem-
veginn dofnaði yfir minningunum
mínum frá Tékkó uns þær urðu bara
einsog hvert annað fiarlægt ævintýri.
En nú vora líka góð ráð dýr. Ekki gat
ég haldið áfram að vera með Nonna og
skrifast á við Lassa og þiggja aflar gjaf-
imar sem hann sendi mér í hverri
viku. Og því var það að ég kom að máli
við vinkonu mína og bað hana endi-
lega að verða mér nú innan handar og
redda mér úr vandræðunum. Hún tók
því vel og saman skrifuðum við svo ör-
lagabréfið til Lassa þar sem hún tjáði
honum á tragískan hátt að ég hefði,
guð minn góður hvað við táraðumst á
meðan við skrifuðum bréfið, orðið
undir traktor í sveitinni og dáið. Ég
væri sem sagt, því miður, ekki til leng-
ur en hefði þó lifað svo lengi að mér
tókst að biðja hana að skrifa bréfið og
svo hefði ég auðvitað dáið með nafnið
hans á vörunum.
Ó, Lassi minn, vora sem sagt mín
síðustu orð.
Svona gat maður nú verið ómerki-
legur í þá daga en satt að segja leið ég
fyrir ómerkilegheitin og grét fógrum
táram þegar vinkona mín fékk sorg-
legt bréf frá Lassa sem sagði að hann
mundi aldrei jafna sig vegna þess að
við hefðum ákveðið að giftast og eign-
ast böm og elskast tii æviloka.
Svona var Lassi.
Mörgum árum síðar
Og svo leið tíminn og í þessari sögu
gerðist ekkert í sjálfu sér fyrr en tæp-
um þrjátíu áram seinna.
Ég var þá á leið til Svíþjóðar í dálít-
inn rúnttúr að lesa upp og tala um
bækur, í þetta skipti var meiningin að
ég færi aðallega á bókasöfn í Suður-
Svíþjóð. Upplestramir á söfnunum
gengu ágætlega, menn hlustuðu og
spurðu, svona einsog gengur og fátt í
frásögur færandi.
En eitt kvöldið var frábragðið.
Upplesturinn var í smábæ og nokk-
uð margir mættir og svo þegar öllu var
lokið var boðið upp á kaffi og kökur og
fólki boðið að spyija. Rís þá upp mað-
ur frekar hávaxinn, ljóshærður með
kollvik, faflegan munn og augun á ská.
Ég hugsaði - nei andskotinn - þetta
getur bara ekki verið. En einsog ég
segi kemur lífið stanslaust á óvart og
maðurinn spyr. Segðu mér eitt er nafn-
ið þitt algengt á íslandi? Jú, ég taldi
það vera. Og þá settist hann niður og
virtist ekki hafa áhuga á að spyrja
neins frekar. Nema hvað, þegar öllu
var lokið, flestir famir og ég á leið á
hótelið kemur hann til mín. Og þegar