Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1974, Blaðsíða 15

Westerwoldiskt rýgresi (Lolium multiflorum var. wester-
woldicum) varð til við úrval úr ítölsku rýgresi. Það gerðist
í Hollandi þannig, að ítölsku rýgresi var sáð að vori til
sumarbeitar. Beitilandið var ekki allt hagnýtt sem slíkt og
á hluta þess óx grasið til hausts og þroskaðist þá fræ á sum-
um öxunum. Grasið var slegið, þurrkað og flutt í hlöðu og
uppsópi úr hlöðunni var sáð vorið eftir. Við þetta varð til
úrval af einæru, fljótsprottnu rýgresi. Um 1890 var þegar
farið að rækta einært rýgresi undir heitinu „Westerwoldskt
raaigras“. Margir stofnar eru á markaðinum af Westerwold-
isku rýgresi og um nöfn og fjölbreytni þeirra má segja hið
sama og um ítalskt rýgresi.
Erfðaeiginleikar berast í lifandi verum milli ættliða með
svonefndum erfðaþráðum eða litningum. Venjulega fær
hver einstaklingur helming litninga sinna frá hvoru foreldri
við æxlun og er þá einstaklingurinn nefndur tvílitna (dip-
loid). Við kynbætur sumra tegunda jurta má koma því til
leiðar, að afkvæmin fái tvöfalt fleiri litninga en foreldrar
þeirra höfðu. Það gerist þannig, að afkvæmin fá óskertan
litningafjölda beggja foreldra. Slíkar jurtir eru nefndar fer-
litna (tetraploid). Kynbætur sem þessar hafa verið gerðar
á rýgresi með góðum árangri.
1. Lýsing.
Blöð rýgresis eru breið og gljáandi á neðra borðinu. Þau
eru því sem næst flöt, en markar þó fyrir kili á þeim. Neðst
á blöðunum eru flipar, sem grípa um stráið. Blómskipun er
ax og eru smáöxin legglaus og snúa röndinni að axinu.
Westerwoldiskt rýgresi greinist frá ítölsku á því, að það
skríður eftir um 60 vaxtardaga, en annars er erfitt að greina
sundur einstaka stofna rýgresis.
Ferlitna stofnar hafa breiðari blöð en tvílitna stofnar.
Þeir eru dekkri að lit, gróskumeiri og eru að jafnaði upp-
skerumeiri, en beztu tvílitna stofnarnir standa þeim þó
fyllilega á sporði8. Innbyrðis virðist hins vegar vera lítill
uppskerumunur á ferlitna stofnum1.
2
17