Frjáls verslun - 01.08.1981, Page 35

f október 1973 ákváðu Araba-
ríkin að skerða framboð á olíu til
muna. Miklar verðhækkanir á
olíuvörum fylgdu í kjölfarið. Efna-
hagslíf Breta beið verulega hnekki
sem og annarra Vesturlanda-
þjóða.
Allar götur síðan hefur fram-
leiðsla á olíu í Norðursjónum farið
stigvaxandi. Nú er svo komið að
Bretar eru að verða fimmta mesta
olíuframleiðsluþjóð í heimi og eru
orðnir sjálfum sér nógir í þeim
efnum. Þeir eru ekki lengur háðir
duttlungum O.P.E.C.-ríkjanna
hvað snertir verð og framboð á
olíu.
Áætlað er að um 3% af olíuforða
jarðarinnar liggi undir botni
Norðursjávarins. Það mætti því
ætla að næsta framtíð væri tryggð
hjá Bretum, efnahagslega séð.
Mikilvægur tekjuliður
en skattamál í ólestri
Skattatekjur af olíunni sl. ár
námu 5.200 milljónum sterlings-
punda og búist er við að sú tala
hækki verulega á næstu árum.
Engu að síður þá var skattatakan
rýr ef miðað er við Norðmenn, eða
22% á móti 35%.
Staðreyndin er sú að Bretum
hefur ekki tekist að ná góðum tök-
um á olíulindum sínum. Aðeins
36% er í eigu breskra fyrirtækja.
Stærsti hlutinn er í höndum amer-
ískra fyrirtækja. Norðmenn eiga
hins vegar sjálfir meirihlutann af
sinni olíu.
Sköttun olíufélaganna er
vandamál, — þau hafa sloppið vel.
Má nefna að Shell og Esso með
1500 milljóna punda ársveltu hvor
1980*, borguðu engan skatt. Slíkt
gerðu ekki heldur Texaco,
Chevron og GULF, með 600 mill-
jóna, 300 milljóna og 150 milljóna
veltu*. B.P. var eina olíufélagið,
sem greiddi verulega upphæð í
skatta sl. ár, nánar tiltekið 847
milljónir punda. Þrátt fyrir göt á
skattakerfinu er búist við aö olíu-
félögin þurfi að borga mun meiri
*tölumar eiga einungis viö starfsemi félag-
anna í Norðursjónum.
skatta á komandi árum en verið
hefur.
Það hefur einnig veriö deilt mik-
ið á það hve miklar fjárhæðir fari til
erlendra aöila. Þannig má nefna
að tveim af stærstu bresku fyrir-
tækjunum í olíubransanum er stýrt
erlendis frá, Brown & Roots frá
Bandaríkjunum og McDermonts
frá Panama. Nokkuð algengt .ér
einnig að olíufélögin flytji verdl'égt
fjármagn sem greiðslurtil erlendra
þjónustufyrirtækja t.d. í Bahama,
þó svo lítil þjónusta hafi í raun
verið látin í té.
Misstjórnun? —
iðnaðurinn
illa staddur
Almenningur á bágt með að
skilja að þrátt fyrir olíugróðann sé
efnahagsástandið í Bretlandi al-
varlegra en víðast annars staðar.
Tekist hefur að ná verðbólgunni
niður í 13%, en á móti kemur sí-
vaxandi atvinnuleysi. Fjöldi at-
vinnulausra nam 2,6 milljónum í
35