Frjáls verslun - 01.04.1995, Blaðsíða 76

UTVEGGJAKLÆÐNING
sprautað í netið, gjaman í tveimur
lögum, þannig að múrlagið verður 15-
25 mm þykkt. Hægt er að fá mismun-
andi áferð á múrkerfið, m.a. slétthúð-
un, steiningu og hraunhúðun. Mynd
4. sýnir Hofsstaðaskóla í Garða-
bæ sem er klæddur að utan með
íslensku múrkerfi sem er slétt-
húðað og málað. Teiknistofan Uti
og Inni teiknaði húsið, en kerfið er
framleitt af íslenskum múrvörum.
Nokkuð er um erlendar akrylmúr-
klæðningar hérlendis, aðallega frá
STO og ISPO í Þýskalandi. Treg-
tendranleg polystyren plasteinangr-
un er límd á útveggina og boltuð með
múrtöppum eftir þörfum. Síðan er
sementsbundið akryllím dregið upp á
plastið, glertrefjanet lagt í límið og að
lokum er litaður akrylmúr, sem
myndar endanlega áferð útveggj-
anna, dreginn yfir límið og netið.
LOFTRÆSTAR
KLÆÐNINGAR
Loftræstar útveggjaklæðningar.
Mismunurinn á loftræstri og óloft-
SAGA ÚTVEGGJAKUEÐNINGA
Saga útveggjaklæðninga hófst með torfhúsum
aga útveggjaklæðninga hefst
með torfhúsum, sem al-
mennt voru byggð af miklum
vanefnum en byggingarefnið var að-
allega grjót, torf og timbur. Timbur
var notað í burðarvirki og til að þilja
af herbergi, hleðslugrjót var notað
sem burðarefni í útveggjunum, en
torf sem veðurvöm og einangrun á
útveggjum. í landshlutum þar sem
rigningar vora tíðar voru útveggir
gjarnan hafðir með meiri fláa og
þaktir grasi.
Hér var einnig kominn fyrsti vís-
irinn að því að leysa lekavandamál
landsmanna, sérstaklega í torfhús-
um sem fengu lítið viðhald. Ending
torfhúsanna var háð því hversu mik-
ill raki safnaðist fyrir í hleðslunni og
frostálagi. Húsin þurftu stöðugt við-
hald til að hægt væri að nota þau
sem hýbýli og oft þurfti að endur-
nýja útveggina að einhverju eða öllu
leyti. Þök nokkurra nútímahúsa hafa
verið klædd með torfi, en útveggir
að takmörkuðu leyti.
A mynd nr. 1 eru gömul fjár-
hús á Ingveldarstöðum í
Hjaltadal.
Útveggimir eru hlaðnir úr grágr-
ýti, torfi og að hluta með klömbru-
hleðslu, en burðarvirki þaksins og
klæðning er úr timbri.
Hlaðan á Ingveldarstöðum var
byggð á sama hátt og fjárhúsin og er
að hruni komin en á myndinni hér að
neðan sést suðurveggur á hlöðunni
sem er nánast ónýtur.
Húsakostur landsmanna var
næsta frumstæður þar til bygging
timbur- og steinhúsa hófst, en fyrsti
vísirinn að útveggjaklæðningum
timburhúsa kemur með loftuðum
vatns- eða skarklæðningum úr
timbri, þar sem grind útveggjanna var
almennt klædd með pappa og borða-
klæðningu þar yfir. Reynsla okkar af
timburhúsum er ágæt, en helsti
„Akkilesarhæll" þeirra var hversu
Fjárhús á Ingveldarstöðum í Hjaltadal. Mynd 1
óþétt þau voru, sem var þó kostur út
af fyrir sig þar sem næg útloftun var á
timbrinu og því lítil hætta á fúa-
skemmdum í grind og klæðningu.
Þegar svo „áræðnir menn“ hófu að
betrumbæta húsin með því að fylla í
holrúm grindanna með einangrun, án
þess að gera frekari ráðstafanir, m.a.
með því að koma fyrir rakasperru inn-
an á útveggjum, dró úr loftflæði um
timbrið í útveggjunum og utanaðkom-
andi raki frá slagregni og raki, sem
þéttist í einangrun útveggja, safnaðist
fyrir í tréverkinu sem skemmdist af
völdum fúa á tiltölulega skömmum
tíma.
í lok nítjándu aldar hófst innflutn-
ingur á bárujárni til íslands. í fyrstu
var það eingöngu notað sem klæðn-
ingarefni á þök en seinna var farið að
klæða útveggi með bárujámi. Báru-
jámið, sjá mynd nr. 3, hafði mikil
áhrif á byggingarhætti landsmanna
og náði útbreiðslu í byrjun tuttug-
ustu aldarinnar þar sem það hentaði
vel íslenskri veðráttu. Reynsla okk-
ar af klæðningu útveggja með báru-
jámi er mjög góð og bárujámið hefur
þegar sannað gildi sitt sem loftræst
klæðning og veðurvöm.
Eftir 1930 og fram til dagsins í dag
hefur steypa lengst af verið aðal-
byggingarefnið hér á landi. Steypu-
skemmdir voru lítið
þekktar meðal almenn-
ings þar til Rannsóknar-
stofnun byggingariðnað-
arins gaf út rit um steypu-
skemmdir eftir dr.
Ríkharð Kristjánsson árið
1979. Eftir útgáfu ritsins
fór að breiðast út þekking
á því hvernig viðhaldi og
viðgerðum skyldi háttað á
alkalí- og frostskemmdri
steypu og ennfremur var
farið að huga að því hvemig hægt
væri að takmarka eða koma í veg
fyrir steypuskemmdir.
SORGARSAGAÍSLENSKS
BYGGINGARIÐNAÐAR
Saga íslensks byggingariðnaðar
er því miður ein sorgarsaga síðustu
áratugina og steypuviðgerðir hafa
oft ekki skilað þeim árangri sem til
var ætlast. Húseigendur hafa marg-
ir gefist upp á viðgerðum, einkum
vegna lekavandamála og frost-
skemmda í steypu og nú stefnir í að
útveggir eldri húsbygginga á stórum
svæðum í Reykjavík verði einangr-
aðir og klæddir að utan. Byggingar-
gallar og steypuskemmdir eru út-
breiddar í byggingum sem eru
byggðar á árunum 1965-1985.
76