Morgunblaðið - 04.01.2001, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 2001 45
OFT hefur sést á prenti
og heyrst á öldum ljós-
vakans að misskilnings
gæti varðandi skilgrein-
ingu á orðunum heiman-
fylgja og heimanmund-
ur. Svo virðist sem
síðara orðið sé farið að
standa fyrir bæði orðin
sem er alrangt, enda
mikill merkingarmunur
þar á.
Heimanmundur, var líka kallað
kvonarmundur, var til forna eign
eða verðmæti sem fjölskylda brúð-
guma lagði fram þegar gifting son-
arins átti sér stað. Brúðurin var því
,,mundi keypt“ eins og sagt var.
Heimanfylgjan var hins vegar eign
eða verðmæti sem fjölskylda brúð-
arinnar lagði fram við giftingu
dótturinnar. Þessi siður virðist hafa
verið nokkuð svipaður um öll Norð-
urlönd.
Heimanfylgja var oftast helm-
ingur af verðgildi heimanmundar
sem gat verið allt frá lausagóssi,
kvikfé, jarðarparti og upp í nokkr-
ar jarðir en það fór eftir efnahag
hverrar fjölskyldu.
Aðalinnihald heimanfylgjunnar
var þó brúðarkistan eða það sem
hefur verið kallað á norsku ,,ut-
styr“. Ungar stúlkur, jafnvel frá
fermingu, fengu oft gefins kistil frá
foreldrum sínum sem þær söfnuðu
síðan hlutum í sem þær bjuggu til
sjálfar, kistan innihélt því að lok-
um, þegar að brúðkaupinu kom,
,,búsílag brúðarinnar í eigin handa-
vinnu“, en það gat verið stór hluti
af heimanfylgjunni. Í kistunni gat
verið ýmislegt. Auk skartklæða á
brúðina sjálfa var oft einn umgang-
ur af öllu á rúm, dúkar, blúndur,
vettlingar, sokkar og jafnvel ein-
hver flík á lítið barn svo eitthvað sé
nefnt. Þess má geta að settar voru
skorður við því hversu dýrt skyldi
meta klæðnað konu sem heim-
anfylgju og lítur út fyrir að feður
hafi viljað virða skartklæði dætra
sinna ansi mikils úr því sett voru
lög því til aðhalds. Það var nefni-
lega kveðið á um það í lögum að
klæði kvenna máttu ekki vera
meira en þriðjungur heimanfylgj-
unnar.
Stundum var það þannig að
stúlkur fengu löng frí frá vinnu til
að útbúa sig fyrir brúð-
kaup sitt þó eflaust hafi
það átt frekar við hjá
þeim efnameiri. Til er
heimild um stúlku frá
Sogni um að hún hafi
fengið frí allan veturinn
frá allri vinnu til að út-
búa sig fyrir brúðkaupið
sitt. Þá fékk hún frið til
að spinna, prjóna, vefa
og sauma alla daga og
móðir hennar og systir hjálpuðu
líka til. Síðan á öðrum eða þriðja
degi brúðkaupsins sýndi brúðurin
stundum brúðkaupsgestum allt það
sem hún hafði búið til í kistilinn
sinn.
Það er því greinilegt að hann-
yrðir hvers konar voru mjög mikils
metnar hér áður eins og nú og mik-
ið kapp lagt í að hafa vinnuna ná-
kvæma og vandaða. Enda um
hreint verðmæti að ræða fyrir
brúðina og fjölskylduna þegar meta
skyldi hvenær og hvort heim-
anfylgjan skyldi teljast helmingur
af verðgildi heimanmundar eins og
það átti að vera skv. lögum svo gift-
ing gæti farið fram. (Heimildir:
Hogtider og minnedagar eftir Olav
Bo og Merkisdagar á mannsævinni
eftir Árna Björnsson.)
Í janúar-Spuna er boðið uppá
vesti úr tvöföldu Rondo-garni eða á
prjóna nr. 15, hvorki meira né
minna. Það geta því bókstaflega all-
ir prjónað vesti á sig eða sína á
einni kvöldstund. Þeir sem ekki
kunna að prjóna eiga því nú ekki
lengur til þá afsökun að geta ekki
lært að prjóna því nú hefur enginn
lengur efni á því að neita að læra þá
einföldu en skemmtilegu list. Ein-
faldara, fljótlegra og ódýrara getur
það ekki verið, enda veitir okkur
örugglega ekki að fara að spara
svona rétt eftir jólin. Þær verða því
aldeilis fljótar að fyllast brúðarkist-
urnar núna ef vel er haldið á spöð-
unum (prjónunum). Heimanfylgj-
urnar fara fljótt að vaxa og dafna
og nokkuð ljóst að tilvonandi brúð-
gumar mega fara að hafa sig alla
við að safna í sarpinn sinn, þ.e.a.s.
heimamundinn, ef þeir ætla eiga
einhverja möguleika á að krækja
sér í kröftugar hannyrðakonur sem
allar tengdmömmur elska!!
Fljótprjónuð vesti úr tvöföldu grófu Rondo-garni
Upplýsingar um hvar garnið fæst
er í síma 565-4610
Hönnun: Auður Magndís
Garn: Rondo. Fæst í 7 frískum lit-
um
1. Vesti – tveir litir blandaðir sam-
an:
Ljósbrúnn nr. 2335: 2 dokkur
Hvítur nr. 1002: 2 dokkur
2. Vesti – Rósbleikur nr. 4324: 4
dokkur.
Stærð: Medium
Yfirvídd: u.þ.b. 86 sm
Sídd: u.þ.b. 40 sm
Prjónar: Hringprjónn eða tveir
prjónar nr. 15, Heklunál nr. 12.
Prjónfesta í tvöföldu Rondo-garni:
6 lykkjur slétt prjón = u.þ.b.10 sm
Ath: Hér er vestið prjónað í tveim
stykkjum en hægt er að prjóna það í
hring upp að höndum.
Framstykki: Fitjið upp á prjóna
nr. 15 með tvöföldu Rondo-garni 22
lykkjur. Prjónið einn garð neðst til
að kanturinn rúllist ekki upp. Prjón-
ið fram og til baka slétt prjón = slétt
á réttu, brugðið á röngu. Ath. fallegt
er að setja brugðnar lykkjur á rétt-
Innihald heim-
anfylgjunnar
SPUNI
HANDMENNT
Umsjón: Bergrós
Kjartansdóttir
Skemmtileg vesti prjónuð á einni kvöldstund á sig eða sína. Nú hefur engin lengur efni á að prjóna ekki.
Fyrirsætur eru Auður Magndís Leiknisdóttir og Bryndís Björgvinsdóttir.
Morgunblaðið/Kristinn
una hér og þar eins og sést á mynd.
Prjónið u.þ.b. 30 umferðir eða þar til
æskilegri sídd er náð. Síðustu tvær
umferðirnar eru prjónaðar brugðnar
á réttu. Fellið af.
Bakstykki: Prjónað eins og fram-
stykki.
Frágangur: Leggið stykkin saman
á réttunni og heklið hliðarnar saman
með tvöföldu garni u.þ.b. 20 sm og
síðan u.þ.b.10 sm á sitt hvorri öxl.
Felið endana vel.
www.mbl.is
Stólpi fyrir Windows
Kynning á Hótel Loftleiðum, Þingsal 1,
4. janúar, kl. 16.00 -18.00
Kynnt verður ný útgáfa af Stólpa fyrir Windows og nær bókhaldskerfið nú til flestra
þátta atvinnurekstrar. Einstaklega notendavænn viðskiptahugbúnaður í takt við
tímann. Kerfið hefur alla sömu eiginleika og Word og Excel.
Kerfisþróun ehf. byggir á fimmtán ára reynslu við gerð viðskiptahugbúnaðar og þjónar
um 1500 viðskiptavinum á öllum sviðum atvinnulífsins. Um 100 fyrirtæki hafa nú þegar
tekið Stólpa fyrir Windows í notkun.
Hægt er að skoða kerfin á heimasíðu Kerfisþróunar:http://www.kerfisthroun.is
Komdu, sjáðu og láttu sannfærast um hvernig upplýsingakerfi á að líta út.
Helstu bókhaldskerfin frá Kerfisþróun: Fjárhagsbókhald, Skuldunautabókhald, Lánardrottnabókhald,
Sölukerfi, Innheimtukerfi banka, Birgðakerfi, Vefverslun, Framleiðslukerfi, Verkbókhald, Launakerfi,
Stimpilklukkukerfi, Tilboðskerfi, Bifreiðakerfi, Pantanakerfi, Tollkerfi, Útflutningskerfi og EDI
samskipti.
Fákafen 11 • Sími 568 8055 • Fax 568 9031
Netfang: kerfisthroun@kerfisthroun.is
hefst 10. janúar nk.
Kvöld- og helgarnám.
Námið er viðurkennt af
menntamálaráðuneytinu og
Félagi íslenskra nuddfræðinga.
Útskriftarheiti er nuddfræðingur.
Upplýsingar og innritun í síma
897 2350 og 511 1085
virka daga kl. 13—17.
Kynning í kvöld kl. 20
fyrir þá sem eru á eða hafa
verið á námsbraut fyrir
nuddara, eru
heilbrigðisstarfsmenn
eða hafa lokið prófgráðu af
einhverju tagi.
Nuddskóli Guðmundar,
Hólmaslóð 4, Reykjavík.
NUDDNÁM