Morgunblaðið - 10.03.2001, Blaðsíða 31

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. MARS 2001 31
Fundarstjóri: Valdimar K. Jónsson forseti verkfræðideildar HÍ.
Ráðstefnugjald er 5.000 kr.
Málþingið er skipulagt af
viðskipta- og hagfræðideild HÍ,
verkfræðideild HÍ og
Verkfræðingafélagi Íslands.
Skráning í síma: 525 4444 • Netfang: endurmenntun@hi.is
MÁLÞING
Markaðsvæðing raforkukerfisins
Þriðjudaginn 13. mars, 2001 kl. 13:00
í Hátíðasal Háskóla Íslands
12:30
13:00
13:05
13:15
13:55
14:20
14:45
15:10
15:35
15:55
16:20
Skráning ráðstefnugesta.
Setning: Anna Soffía Hauksdóttir prófessor í rafmagnsverkfræði.
Ávarp Valgerðar Sverrisdóttur iðnaðar- og viðskiptaráðherra.
Nokkrar meginályktanir dregnar af alþjóðlegri reynslu við markaðsvæðingu
raforkukerfa. Eiga þær við á Íslandi?
Steve C. Riddington ráðgjafi, KEMA Consulting Europe .
Hvað geta Íslendingar lær t af óförum Kaliforníubúa í raforkumálum?
Friðrik Már Baldursson prófessor við viðskipta- o g hagfræðideild HÍ.
Verðlagning á raforkuflutningi; rekstrarfræðileg sjónarmið.
Egill B. Hreinsson prófessor í raforkuverkfræði, verkfræðideild HÍ.
Íslenskt raforkuskipulag með samk eppni að leiðar ljósi.
Aðalsteinn Guðjohnsen orkuráðgjafi bor garstjóra.
Hönnun hjálparkerfa við ákvarðanatöku í markaðs væddu raforkukerfi – byggð
á rannsóknum á raforkumarkaði í Þýskalandi o g á Íslandi.
Kristján Halldórsson rafmagnsverkfræðingur Tækniháskólanum í Dar mstadt.
Kaffihlé
Pallborðsumræður : Guðmundur Þóroddsson, Orkuveitu Reykjavíkur og
Edvard G. Guðnason, Landsvirkjun auk fyrir lesara.
Stjórnandi: Guðmundur Magnússon forseti viðskipta- o g hagfræðideildar HÍ.
Ráðstefnuslit: Guðmundur Magnússon forseti viðskipta- og hagfræðideildar HÍ.
Dagskrá:
BÍLALEST zapatista-índíánanna
var komin inn í úthverfi Mexíkó-
borgar í gær og með leiðtogann
Marcos í broddi fylkingar. Hér er
um að ræða eina þekktustu skæru-
liðahreyfingu í heiminum í dag en
markmiðið með ferðalaginu er þrí-
þætt: Í fyrsta lagi að vekja athygli
þjóðarinnar og umheimsins á bágum
kjörum frumbyggja í heimafylkinu
Chiapas sem og í öllu landinu; í öðru
lagi að styrkja samband ólíkra frum-
byggjaþjóða og í þriðja lagi að beita
Mexíkóþing þrýstingi og fá það til að
samþykkja lagafrumvarp um rétt-
indi frumbyggja.
Þetta er í fyrsta skipti sem Marc-
os, leiðtogi zapatista-hersins, yfir-
gefur skæruliðabúðirnar í frumskóg-
um Suður-Chiapas síðan zapatistar
risu upp gegn yfirvöldunum 1. janú-
ar 1994. Lagði bílalestin af stað 25.
febrúar frá borginni San Cristobal
de las Casas í fylgd lögreglubíla og
þyrlu undir einu helsta kjörorðinu,
„Ya basta“, sem þýðir „Nú er komið
nóg“. Vopnin voru skilin eftir heima
en Marcos og nánustu samstarfs-
menn hans héldu þó höfuðbúnaðin-
um, svörtu skíðahúfunum, sem hylja
andlitin.
Ferðast var í tvær vikur um 12
fylki landsins áleiðis til höfuðborg-
arinnar og hvarvetna var þeim fagn-
að af íbúum landsins með hrópunum
„Nú er komið nóg“ og „Lifi Zapata“
en Emiliano Zapata var ein af helstu
byltingarhetjum Mexíkómanna og
er hreyfingin kennd við hann. Hefur
þessi atburður vakið mikla athygli
um heim allan og hefur fjöldinn allur
af fréttamönnum fylgt hópnum.
Einnig hefur borið mikið á ýmsum
þekktum fræðimönnum þessa dag-
ana í Mexíkó, sem hafa jafnan stutt
zapatista, en meðal þeirra var nób-
elskáldið frá Portúgal, José
Saramago.
Fox boðar nýja tíma
Ýmsir öfgahópar höfðu hótað að
drepa Marcos meðan á ferðinni
stæði og einnig höfðu ákveðin harð-
línusamtök reynt að þrýsta á forset-
ann og fá hann til að koma í veg fyrir
ferðina á þeim forsendum, að hún
myndi hræða erlenda fjárfesta með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir
efnahagslífið. Vicente Fox, forseti
Mexíkó, varð þó ekki við því og hann
hefur lagt á það áherslu, að nú séu
nýir tímar í Mexíkó.
Hann er þó varkár í yfirlýsingum
enda er málið flókið. Í landi þar sem
búa um 100 milljónir manna eru
frumbyggjarnir um 10 milljónir og
búa við bág kjör, hvort sem er í sveit-
um eða borgum. Í Chiapas-fylki hafa
yfir 40% íbúanna, langflestir frum-
byggjar, ekki aðgang að rafmagni né
rennandi vatni þótt í fylkinu séu 60%
raforkuframleiðslunnar í landinu og
40% af náttúrulegu gasi. Ólæsi er
þar yfir 50% og af einni milljón
barna á milli 5 og 14 ára fara 40%
aldrei í skóla. Aðeins einn af hundrað
nemendum kemst á háskólastig.
Þessi tíu prósent þjóðarinnar í
Chiapas skiptast síðan upp í meira
en 50 frumbyggjaþjóðir sem tala
hver sitt eigið tungumál.
Ein af ástæðunum fyrir því að
staða frumbyggja í landinu er svona
bág er sú, að menning þeirra og rétt-
indi hafa í gegnum árin aldrei verið
tekin til greina í áætlunum ráða-
manna þjóðarinnar, sem hafa jafnan
tekið upp hugmyndir frá Evrópu,
jafnvel þótt þær hafi lítt átt við veru-
leikann í Mexíkó. Áform zapatista er
að koma á umbótum þar sem þeir
verði ekki undanskildir. Þeir vilja að
landið verði viðurkennt sem fjöl-
þjóðaríki sem virði og stuðli að upp-
byggingu og skilningi á mismunandi
menningarhefðum. Þeir berjast fyrir
uppskiptingu landareigna, sérstak-
lega í Chiapas, almennri lýðræðis-
og jafnræðisþróun í landinu og fyrir
meiri sjálfstjórn í sínum eigin sam-
félögum.
Margir hafa velt því fyrir sér hvað
muni gerast eftir þessa ferð zapat-
ista til höfuðborgarinnar. Ýmsir hafa
bent á, að nú þurfi zapatista-herinn
að breyta um aðferðir til að ná sínu
fram, þ.e.a.s. að breytast í pólitískt
afl. Marcos hefur sagt að zapatista-
herinn verði ekki leystur upp fyrr en
orðið hafi verið við kröfum hans en
hann hefur þó gefið í skyn, að hinn
borgaralegi armur zapatista þurfi að
styrkjast til muna. Það á þó eftir að
koma í ljós því Marcos hefur sagt, að
þótt pólitísku lýðræði verði komið á í
Mexíkó, þá muni enn líða langur tími
þar til frumbyggjar landsins fái
sömu réttindi og aðrir þegnar sam-
félagsins.
Zapatista-lestin komin
til Mexíkóborgar
Uppreisnarmenn í
Chiapas krefjast þess að
Mexíkó verði fjöl-
þjóðaríki, segir í grein
eftir Stefán Á. Guð-
mundsson, þar sem tek-
ið verði tillit til hefða og
menningar frumbyggja.
Reuters
Uppreisnarmenn í liði zapatista leika á hljóðfæri við athöfn í helsta vígi
sínu, þorpinu La Realidad í Chiapas, fyrir förina til Mexíkóborgar.
Höfundur er magister í menning-
arsögu Rómönsku-Ameríku og
fyrrverandi fréttaritari Morg-
unblaðsins í Mexíkó.
MERCK, eitt af stærstu lyfjafyrir-
tækjum heims, hefur ákveðið að
lækka verð tveggja alnæmislyfja
sinna um 40% í þróunarlöndunum.
Samtök, sem berjast fyrir því að þró-
unarlöndin fái alnæmislyf á viðráð-
anlegu verði, fögnuðu þessari
ákvörðun en sögðu að fyrirtækið
hefði ekki gengið nógu langt.
Merck tilkynnti á miðvikudag að
verð ársskammts af lyfinu Crixivan
hefði verið lækkað í andvirði 51.000
króna og árskammtur af Stocrin ætti
að kosta 43.000 krónur í þróunar-
löndunum. Fyrirtækið sagði að eftir
þessa verðlækkun hefði það engan
hagnað af sölu lyfjanna í þriðja heim-
inum.
Sérfræðingar í Afríku sögðu að
flest ríki álfunnar hefðu ekki efni á
að kaupa lyfin þrátt fyrir verðlækk-
unina. Af um 36 milljónum alnæm-
issmitaðra manna í heiminum búa 25
milljónir í Afríku.
„Þetta er skref í rétta átt en þeir
þurfa að ganga lengra,“ sagði Toby
Kasper, talsmaður frönsku samtak-
anna Lækna án landamæra. Hann
bætti við að verð lyfja Merck væri
enn hærra en annarra lyfja sem í
boði væru, t.a.m. indverska lyfjafyr-
irtækisins Hetero, sem selur alnæm-
islyf fyrir andvirði 30.000 króna.
39 lyfjafyrirtæki hafa höfðað mál í
Suður-Afríku vegna laga sem heim-
ila stjórn landsins að flytja inn og
framleiða ódýrari gerðir af alnæm-
islyfjum þeirra. Þessi ódýru lyf eru
ekki varin með einkaleyfi. Fyrirtæk-
in segja að lögin gangi í berhögg við
stjórnarskrá landsins og krefjast
þess að þau verði afnumin.
Réttarhöldin í málinu hófust á
mánudag og þeim var frestað daginn
eftir til 18. apríl. Verð lyfjanna verð-
ur í brennidepli í réttarhöldunum því
samtökum, sem beita sér fyrir ódýr-
ari alnæmislyfjum, verður leyft að tí-
unda aðstæður alnæmissjúklinga
sem fá enga lyfjameðferð vegna
kostnaðarins.
10% íbúa Suður-Afríku, eða 4,2
milljónir manna, hafa smitast af al-
næmisveirunni, HIV.
Hugsanlegt er að lyfjafyrirtækin
höfði einnig mál vegna áforma
stjórnarinnar í Kenýa um að setja
lög sem heimila innflutning á ódýrari
gerðum af lyfjum sem notuð eru til
að fresta því að þeir sem smitast af
HIV-veirunni sýkist og minnka
hættuna á því að veiran berist frá
smituðum mæðrum í ófædd börn
þeirra.
Um 600 manns deyja af völdum al-
næmis á degi hverjum í Kenýa og
14% íbúanna hafa smitast af HIV-
veirunni, að sögn þarlendra stjórn-
valda.
AP
Suður-Afríkumenn á mótmælafundi við bandaríska sendiráðið í Pretoríu. Þeir kröfðust þess að alþjóðlegu
lyfjafyrirtækin lækkuðu verðið á alnæmislyfjum sínum í þróunarlöndunum.
Alnæmisbaráttan í þróunarlöndunum
Merck lækkar
lyfjaverð um
40 prósent
Jóhannesarborg. AFP, The Daily Telegraph.
LAGT verður bann við tóbaki, eld-
spýtum og kveikjurum í öllum
fangelsum í sambandsríkinu Maryl-
and í Bandaríkjunum frá því í júní.
Skipun þessa efnis á að leysa að
hluta sjö ára gamla deilu er kom
upp vegna þess aðnokkrir núver-
andi og fyrrverandi fangar kvört-
uðu yfir slæmum áhrifum óbeinna
reykinga.
Bannið nær til rúmlega 23.300
fanga og 8.000 starfsmanna fang-
elsanna. Röksemdir lögmanns
fanganna, Andrews Freemans, eru
meðal annars að þeir hafi verið
dæmdir til refsivistar en ekki
„dauða af völdum lungnakrabba-
meins eða hjartaáfalls“.
Ekki eru allir ánægðir með bann-
ið og fulltrúi einna samtaka starfs-
manna sagðist hafa áhyggjur af því
að verið væri að taka skyndilega
fíkniefni frá notendum þess. „Fang-
arnir verða augljóslega æstir og
sama er að segja um starfsmenn,“
sagði fulltrúinn, Ruth Ann Ogle.
Reykingabann í fangelsum
Hagerstown í Maryland. AP.