Morgunblaðið - 06.04.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra telur ekki lagaskilyrði
fyrir því að samgönguráðuneytið
fái óvilhalla aðila til að yfirfara
skýrslu rannsóknarnefndar flug-
slysa frá 23. mars vegna brotlend-
ingar TF-GTI í Skerjafirði 7. ágúst
2000. Friðrik Þór Guðmundsson,
faðir eins þeirra er fórst með flug-
vélinni, fór fram á það við ráðu-
neytið í lok mars að fram færi
rannsókn óvilhalls aðila á rannsókn
RNF á slysinu.
Samgönguráðherra sagði að far-
ið hefði verið vandlega yfir erindi
Friðriks Þórs og hefði niðurstaðan
orðið þessi. Erindið hefði verið
framsent til rannsóknarnefndar
flugslysa á grundvelli annarrar
málsgreinar 7. greinar stjórnsýslu-
laga nr. 37/1993. Í bréfi ráðuneyt-
isins til Friðriks Þórs segir m.a.:
„Sjálfstæðar stjórnsýslunefndir
eru nefndir sem fara með málefni á
starfssviði ráðherra en er skipað til
hliðar við þau stjórnvöld sem heyra
undir yfirstjórn hans. Þessar
stjórnsýslunefndir eru sjálfstæðar í
þeim skilningi að ráðherra fer ekki
með almennar stjórnunar- og eft-
irlitsheimildir gagnvart þeim. Af
þeim sökum getur ráðherra ekki
gefið þeim bindandi fyrirmæli um
framkvæmd stjórnsýslu, nema hafa
til þess lagaheimild og ákvörðun
slíkrar nefndar verður ekki skotið
til ráðherra.“
Enginn íhlutunarréttur hjá
samgönguráðherra
Síðan segir í bréfi samgönguráð-
herra:
„Rannsóknarnefnd flugslysa
starfar samkvæmt lögum nr. 59/
1996 um rannsókn flugslysa. Í 1.
mgr. 6. gr. laganna segir að Rann-
sóknarnefnd flugslysa starfi sjálf-
stætt og óháð stjórnvöldum og öðr-
um rannsóknaraðilum, ákæruvaldi
og dómstólum. Í athugasemdum
frumvarps þess er varð að lögum
nr. 59/1996 er sérstaklega tekið
fram að þótt nefndin heyri stjórn-
sýslulega undir samgönguráðherra,
hafi hann eða ráðuneyti hans eng-
an íhlutunarrétt varðandi rannsókn
máls, sem sé alfarið og endanlega í
höndum nefndarinnar. Í 2. málsl. 1.
mgr. 6. gr. er skýrt tekið fram að
nefndin ákveði sjálf hvenær efni
eru til rannsóknar flugslyss. Í at-
hugasemdum við frumvarpið er
tekið fram að nefndin ákveði sjálf
hvenær efni séu til rannsóknar,
hvort heldur um er að ræða flug-
slys eða flugatvik, þ.m.t. flugum-
ferðaratvik. Í þessu felist m.a. að
nefndin ákveði endanlegt umfang
rannsóknar með tilliti til gildis
hennar hvað varðar flugöryggi.
Þar sem skýrt er kveðið á um
það í lagatextanum sjálfum og lög-
skýringargögnum að Rannsóknar-
nefnd flugslysa sé sjálfstæð og
óháð í störfum sínum, getur sam-
gönguráðherra ekki gefið nefndinni
bindandi fyrirmæli um meðferð eða
afgreiðslu einstakra mála. Enn-
fremur verða skýrslur flugslysa-
nefndar ekki kærðar til samgöngu-
ráðuneytis til endurskoðunar.
Af lögskýringargögnum má ráða
að eitt af þeim markmiðum, sem
stefnt var að með setningu laga nr.
59/1996 um rannsókn flugslysa var
að aðrir, þ.m.t. starfsmenn Flug-
málastjórnar, hefðu ekki á hendi
rannsókn flugslysa, heldur hefði
rannsóknarnefndin ein það lög-
bundna hlutverk að rannsaka flug-
slys til að greina orsakaþætti slyss
og koma í veg fyrir frekari flug-
slys. Á þennan aðskilnað er lögð
áhersla í tilskipun 94/56EB. Af
ákvæðum laganna og lögskýring-
argögnum er því ljóst að ekki er
gert ráð fyrir að samgönguráðu-
neytið hafi þann möguleika að
skipa nefnd til að framkvæma yf-
irmat eða endurskoðun á skýrslum
Rannsóknarnefndar flugslysa.
Samkvæmt lögum nr. 59/1996
um rannsókn flugslysa er aðeins
einn möguleiki til þess að fá efn-
islega endurskoðun á skýrslu
Rannsóknarnefndar flugslysa á
sviði stjórnsýslu. Það er með end-
urupptöku nefndarinnar á hlutað-
eigandi máli. Í 16. gr. laga um
rannsókn flugslysa er vikið að end-
urupptöku mála. Þar segir að
nefndin geti endurupptekið mál
sem hún hafi rannsakað ef fram
koma ný og mikilvæg gögn. Nefnd-
in á sjálf endanlegt úrlausnarvald
að þessu leyti. Af þeim sökum get-
ur samgönguráðherra hvorki end-
urmetið né hnekkt mati nefndar-
innar um þetta atriði. Rétt er að
taka fram í þessu sambandi að al-
mennt er litið svo á í stjórnsýslu-
rétti að sett ákvæði um endur-
upptöku máls hafi ekki að geyma
tæmandi talningu á heimildum
stjórnvalds til endurupptöku máls,
nema það komi skýrt fram í lögum.
Í samræmi við þessi viðhorf er
áréttað í athugasemdum við 24. gr.
frumvarps þess, er varð að
stjórnsýslulögum nr. 37/1993, að
aðili máls geti að sjálfsögðu átt
rétt til endurupptöku máls í fleiri
tilvikum en getur í 24. gr., ýmist á
grundvelli lögfestra reglna eða
óskráðra. Verður að ætla að sömu
viðhorf eigi við um skýringu á 16.
gr. laga nr. 59/1996 um rannsókn
flugslysa.
Miðað við framangreint er sam-
gönguráðuneytið ekki bært að lög-
um til að endurskoða skýrslu
Rannsóknarnefndar flugslysa né
skipa til þess sérstaka nefnd. Þrátt
fyrir að ekki sé mögulegt að fá efn-
islega endurskoðun skýrslunnar á
sviði stjórnsýslunnar, er ætíð opinn
sá möguleiki að bera málið undir
umboðsmann Alþingis. Þannig er
hægt að fá álit á því hvort rann-
sókninni hafi verið hagað í sam-
ræmi við lög og vandaða stjórn-
sýsluhætti. Einnig kann sá
möguleiki að vera fyrir hendi að
bera málið undir dómstóla.“
Má taka upp mál ef
mikilvæg gögn koma fram
Eins og fyrr segir var erindi
Friðriks Þórs sent rannsóknar-
nefnd flugslysa. Í bréfi ráðherra til
Skúla Jóns Sigurðarsonar, for-
manns nefndarinnar, segir að
rannsóknarnefnd flugslysa geti
tekið upp mál á ný mál sem hún
hefur rannsakað ef fram koma ný
og mikilvæg gögn. Vekur ráðu-
neytið athygli á því að almennt sé
litið svo á í stjórnsýslurétti að
ákvæði um endurupptöku máls hafi
ekki að geyma tæmandi talningu á
heimildum stjórnvalds til endur-
upptöku.
Í lok bréfs samgönguráðherra
segir: „Ráðuneytið telur mikilvægt
að Rannsóknarnefnd flugslysa fari
gaumgæfilega yfir erindi það sem
framsent er og meti hvort þær
kröfur sem þar koma fram eigi við
rök að styðjast. Við það mat nefnd-
arinnar hljóta m.a. framangreind
atriði um heimildir til endurupp-
töku að koma til skoðunar svo að
niðurstaðan verði í samræmi við
vandaða stjórnsýsluhætti.“
Samgönguráðherra hafnar erindi Friðriks Þórs Guðmundssonar vegna flugslyssins í Skerjafirði
Ekki lagaskil-
yrði til að yfir-
fara skýrsluna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Bréfaskipti í framhaldi af flugslysinu í Skerjafirði í fyrra kynnt. Frá vinstri: Jónína Lárusdóttir, lögfræðingur í
iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti, Jón Birgir Jónsson, ráðuneytisstjóri samgönguráðuneytis, Sturla Böðvarsson
samgönguráðherra, María Thejll, lögfræðingur í samgönguráðuneyti, og Jakob Falur Garðarsson, aðstoð-
armaður ráðherra.
FLUGMÁLASTJÓRN Íslands hef-
ur verið falið að grípa til ýmissa ráð-
stafana til að efla eftirlit með flug-
rekendum á Íslandi, einkum þeim
sem reka minni flugvélar, auka eft-
irlit með skoðunum á vettvangi og að
tilnefna mann í starfshóp sem gera á
tillögur um hvernig auka má úrræði
til sviptingar flugrekstrarleyfis end-
anlega eða tímabundið.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra kynnti í gær fjölmiðlum bréf
sem hann sendi Flugmálastjórn í
gær í framhaldi af skýrslu rann-
sóknarnefndar flugslysa frá 23.
mars vegna flugslyssins í Skerjafirði
7. ágúst í fyrra. Segir þar að í skýrsl-
unni og bréfi flugmálastjóra 29.
mars sl. hafi komið fram að ákvæði
reglugerðar um flutningaflug, nr.
641/1991, hafi verið brotin og að al-
varleg vanræksla hafi komið fram á
faglegum grundvallarþætti í flug-
rekstri Leiguflugs Ísleifs Ottesen.
Síðan segir í bréfi samgönguráð-
herra:
„Ráðuneytið lítur mál þetta allt
mjög alvarlegum augum og telur
brýnt að eftirlit með flugrekendum á
Íslandi, einkum þeim sem reka
minni flugvélar, verði eflt og mun
fyrir sitt leyti stuðla að því að svo
geti orðið,“ og er flugmálastjóra síð-
an falið að grípa til ýmissa ráðstaf-
ana sem taldar eru upp í sex liðum.
Minnt er í fyrsta lagi á auglýsingu
um að 1. október næstkomandi verði
tekin upp svonefnd JAR OPS 1-
reglugerð fyrir flugrekendur með
flugvélar í flutningaflugi sem eru
undir 10 tonnum að þyngd og geta
flutt 19 farþega eða færri. „Flug-
málastjórn ber að tryggja að þau
tímamörk sem flugrekendum eru
sett í auglýsingunni verði virt,“ segir
í bréfi ráðherra.
Þá segir að flugrekendur þessara
minni flugvéla skuli sæta sérstöku
eftirliti fram til 1. júní 2002 þegar
JAR OPS 1 hafi að fullu tekið gildi
fyrir þessa aðila. Óskar ráðuneytið
eftir að fá senda greinargerð um nið-
urstöðu eftirlitsins.
Þá vísar samgönguráðherra í sex
tillögur í öryggisátt sem rannsókn-
arnefnd flugslysa setti fram í
skýrslu sinni og leggur til við Flug-
málastjórn. Fjalla þær m.a. um að
verklagsreglur flugöryggissviðs
Flugmálastjórnar er varða skrán-
ingu notaðra loftfara verði endur-
skoðaðar, að komið verði á gæða-
kerfi fyrir flugöryggissvið stofn-
unarinnar, að flugrekstrardeild
flugöryggissviðs geri áætlun um
formlegar úttektir á flugrekendum,
að hún leggi áherslu á að viðhalds-
aðilar flugvélar haldi nákvæma
skráningu um viðhald sem fram-
kvæmd er, að sett verði ákvæði í
flugrekstrarhandbækur um aðgang
farþega að framsæti við virk stýri
þegar einn flugmaður stýrir flugvél
og að hún efli eftirlit með flugi
tengdu þeim miklu mannflutningum
sem eiga sér stað í tengslum við
þjóðhátíðina í Eyjum. „Ráðuneytið
óskar eftir áætlun Flugmálastjórnar
um á hvern hátt stofnunin muni
bregðast við framangreindum tillög-
um rannsóknarnefndar flugslysa,“
segir í bréfinu. Þá segir í bréfinu að í
umfjöllun um málið hafi Flugmála-
stjórn sett fram þá skoðun að stofn-
unin telji þau úrræði vera ófullnægj-
andi sem loftferðalög heimila henni
að grípa til vegna sviptingar flug-
rekstrarleyfis, endanlega eða tíma-
bundið. Samgönguráðherra sagði að
ráðuneytið muni á næstunni skipa
starfshóp til að gera tillögur um að
koma á öflugri ákvæðum varðandi
þessi atriði og er í bréfinu óskað eft-
ir tilnefningu Flugmálastjórnar á
fulltrúa í starfshópinn.
Flugvakt flugmanns TF-GTI í
ferðinni 7. ágúst er einnig gerð að
umtalsefni í bréfi samgönguráð-
herra. Er vísað í skýrslu RNF þar
sem segir að vakt hans hafi verið
orðin 13 klukkustundir og ferðin hafi
verið sú 22. yfir daginn. „Þar sem
hér er um brot á vinnutímareglum
að ræða óskar ráðuneytið eftir upp-
lýsingum um hvernig eftirliti er
háttað með vinnutíma flugmanna.“
Sjötta atriðið sem Flugmálstjórn
er gert að grípa til er eftirfarandi:
„Til að auka enn frekar öryggi í flugi
telur ráðuneytið mikilvægt að eft-
irlit Flugmálastjórnar byggist í
auknum mæli á skoðunum á vett-
vangi og úttektum á öryggisþáttum
flugreksturs og loftfara.“
Óskað greinargerðar
eftir úttekt ICAO
Niðurlag bréfs samgönguráð-
herra er svofellt: „Það er grundvall-
aratriði að trúnaðarsamband ríki
milli flugmálayfirvalda og almenn-
ings og flugfarþegar geti treyst því
að öryggisreglum sé réttilega fram-
fylgt og að öryggiseftirlit sé full-
nægjandi. Tryggja þarf að öllum að-
ilum sem flug stunda sé ljóst það
hlutverk og sú ábyrgð sem viðkom-
andi gegna í flugöryggismálum og
efla þarf samvinnu allra hlutaðeig-
andi með það að markmiði að
tryggja skilvirkari framkvæmd ör-
yggismála í flugi.
Af þessu tilefni mun ráðuneytið
leita til Alþjóðaflugmálastofnunar-
innar (ICAO) um greinargerð sem
felur í sér mat á stöðu flugörygg-
ismála á Íslandi byggt á úttekt
ICAO sem gerð var í september
2000.“
Samgönguráðherra skrifar flugmálastjóra í framhaldi af skýrslu rannsóknarnefndar flugslysa
Óskað eftir áætlun
um viðbrögð við til-
lögum í öryggisátt