Morgunblaðið - 06.04.2001, Blaðsíða 62

62 FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100  Símbréf 569 1329
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
Á TÍMUM harðnandi samkeppni í
smásölu bóka og enn harðari sam-
keppni við aðra afþreyingu hafa út-
gefendur fræðibóka orðið undir.
Bækur þeirra enda í auknum mæli í
háum hlöðum á borðum bókamark-
aða og virðist orðið erfitt að selja
þær þar. Því hafa útgefendur orðið
að leita nýrra leiða til að selja bækur
sínar.
Hafa þeir farið margar ótroðnar
slóðir og hafa markaðsmenn þeirra
greinilega áttað sig á því að ein
lægsta hindrunin er á heimili fólks.
Ef sölumaðurinn kemst inn á heim-
ilið á hann mun auðveldara með að
„pranga“ vörunni inn á viðskiptavin-
inn.
Hver þekkir ekki símtölin þar sem
ljúf rödd býður okkur að „fulltrúi“
þeirra sem verði staddur í hverfinu
næstu kvöld líti í heimsókn og færi
viðkomandi bókagjöf. Heppnin er
með sölumanninum ef sá sem svarar
er aldraður einstæðingur, því þá er
líklegt að heimsókninni sé fagnað,
enda einmanaleikinn ríkjandi.
Þarna liggur kjarni málsins. Hvar
er siðferðisþröskuldur sölumannsins
í slíkri stöðu?
Sölumaðurinn vinnur samkvæmt
fyrirfram skipulögðu mynstri sem
byggist á því hvernig komast skal
yfir þær hindranir sem liggja í kaup-
hegðun fólks til þess að loka sölunni.
Einn stór liður í því er að festa öng-
ulinn strax í upphafi með því að
bjóða heimsókn, bókagjöf og kynn-
ingu á vörunni. Erfitt getur verið
fyrir marga að hafna sölutilboði í lok
heimsóknar, ekki síst þegar gjöfin
hefur verið afhent. En hvar liggur
siðferði sölumannsins í þessu öllu?
Sölumenn bókaforlaganna ganga
hús úr húsi og reyna að lækka háa
stafla bókaflokka sem ekki hafa selst
í almennri sölu. Má þar nefna: Saga
mannkyns, Þjóðmenning fyrri alda,
Njarðvíkursaga, Þjóðsögur Sigfúsar
Sigfússonar. Þannig mætti lengi
telja. Eitt eiga allir þessir flokkar
sameiginlegt. Kostnaðurinn við að
eignast þá hleypur á tugum þús-
unda. En það er ekki vandamál, því
sölumennirnir eru með sölusamn-
inga meðferðis þar sem dreifa má
greiðslunum nánast til jafnmargra
mánaða og þúsundin eru mörg. Söl-
unni skal loka.
Þá komum við að kjarna málsins:
Hvar liggur siðferði sölumannsins?
Oft og tíðum eru þeir sem liggja í
valnum eftir þessa sölumenn eldri
borgarar þessa lands. Þeir hafa ekki
alist upp við það að vísa fólki á dyr,
hvað þá þegar það hefur fært því
gjafir. Síðan þegar það þarf nú ekki
að borga „nema“ 2.000 kr. á mánuði í
24-36 mánuði munar nú kannski
ekki mikið um það þegar sölumað-
urinn var nú svo almennilegur að
færa viðkomandi bókagjöf.
Alltof mörg dæmi eru um það að
sölur sem þessar komi þeim sem síst
mega við því í fjárhagsleg vandræði.
Einhver kann að hugsa hvað muni
um 2.000 kr. á mánuði? Fyrir marga
er þetta matur í eina viku. Lækn-
iskostnaður í þrjú til fjögur skipti.
Sími í tvo mánuði. Strætisvagn í
mánuð – og þannig mætti lengi telja.
Þegar síðan fer að halla undan og
ekki tekst að greiða skuldina eru
bókaforlögin óvægin að beita hörð-
ustu innheimtuaðferðum sem þekkj-
ast. Samningarnir eru sendir í inn-
heimtu með öllum tilheyrandi
kostnaði. Er þá nema von að gamla
fólkið verði hissa. Það er ekki vant
því að þeir sem færi þeim gjafir
komi svona fram.
Það er tími til kominn að við
tryggjum að ekki sé farið svona með
það fólk sem hefur skapað okkur
þann lífsgrundvöll sem við unga
fólkið búum við í dag. Ef ég man rétt
varð mikil réttarbót þegar kaupand-
anum var gefinn frestur til að skila
vörunum fyrir ákveðinn tíma eftir
kaup. En ekki er það alltaf unnt eða
viðkomandi áttar sig ekki á því fyrir
ákveðinn tíma.
Því verður að reyna að höfða til
siðferðiskenndar sölumanna sem
eru tilbúnir að festa sér hlut til
lengri tíma í ellilífeyri vel meinandi
eldri borgara með þessum bíræfna
hætti.
Útgefendur, ráðist á okkur sem
höfum burði og þol til að takast á við
skuldbindingarnar, en ekki ráðast á
þá sem síst mega við því og hafa
enga burði til að standa undir
greiðslum af þessu tagi.
Siðferði sölumannsins berst við
budduna í þessu tilviki. Sölumaður,
láttu samviskuna vera hreina, ekki
hafa á samviskunni að hafa „tekist“
að blekkja gömlu konuna til að
kaupa af þér bækur sem þú veist að
eru bara fjárhagslegur baggi fyrir
viðkomandi og nýtast lítið. Það er
sala sem enginn getur verið stoltur
af.
SKÚLI SKÚLASON,
Grettisgötu 83, Reykjavík.
Hvar liggur sið-
ferði sölumanna?
Frá Skúla Skúlasyni:
2001