Morgunblaðið - 06.04.2001, Qupperneq 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 2001 11
SAMKEPPNISRÁÐ hefur tekið
samtals 317 ákvarðanir á tíma-
bilinu frá 1. janúar 1994 til 5. apríl
2001. Á þessu tímabili hefur 112
ákvörðunum samkeppnisráðs eða
35% verið áfrýjað til áfrýjunar-
nefndar samkeppnismála, sam-
kvæmt upplýsingum sem fengust
hjá Samkeppnisstofnun í gær.
24 ákvarðanir hafa verið
felldar úr gildi
Áfrýjunarnefndin felldi úr gildi
24 ákvarðanir samkeppnisráðs á
þessu tímabili, eða 19% þeirra
mála sem skotið hefur verið til
nefndarinnar.
Auk ákvarðana sem samkeppn-
isráð tekur hefur einnig verið
áfrýjað 13 ákvörðunum sem Sam-
keppnisstofnun hefur tekið en skv.
samkeppnislögum getur Sam-
keppnisstofnun farið með ákvörð-
unarvald samkeppnisráðs á af-
mörkuðum sviðum, ef um minni-
háttar mál er að ræða.
Áfrýjunarnefnd samkeppnismála
hefur staðfest eða vísað frá 88
ákvörðunum samkeppnisráðs, sem
eru rúmlega 70% allra málskota til
áfrýjunarnefndarinnar á þessu
rúmlega 7 ára tímabili.
13 ákvarðanir voru staðfestar að
hluta eða 10% málskota til nefnd-
arinnar. Samkvæmt ákvæðum
samkeppnislaga geta ákvarðanir
samkeppnisráðs og Samkeppnis-
stofnunar sætt kæru til áfrýjunar-
nefndar samkeppnismála. Í nefnd-
inni eiga sæti þrír menn skipaðir
af viðskiptaráðherra eftir tilnefn-
ingu Hæstaréttar.
Formaður áfrýjunarnefndarinn-
ar er Stefán Már Stefánsson
lagaprófessor en aðrir aðalmenn í
nefndinni eru Erla S. Árnadóttir
hæstaréttarlögmaður og Anna
Kristín Traustadóttir endurskoð-
andi.
Hærra hlutfall
ákvarðana staðfest hér
en í nágrannalöndum
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust hjá Samkeppnisstofnun í
gær er hlutfall þeirra úrskurða
samkeppnisyfirvalda sem áfrýjun-
arnefndin hefur staðfest mun
hærra hér á landi en í nágranna-
löndum þar sem slíkar áfrýjunar-
nefndir eru til staðar. Reynslan
hefur hins vegar verið sú bæði hér
á landi og í nágrannalöndunum að
dómstólar fella mun oftar úr gildi
úrskurði samkeppnisyfirvalda sem
bornir eru undir dómstóla en sér-
stakar áfrýjunarnefndir sem starfa
á sviði samkeppnismála.
112 af 317 ákvörðunum samkeppnisráðs vísað til áfrýjunarnefndar frá 1994
Áfrýjunarnefnd hefur staðfest
eða vísað frá 70% málskota
VERÐ á grænmeti hefur á síðustu
12 mánuðum lækkað um 10,9%. Á
sama tíma hefur vísitala neyslu-
verðs hækkað um 3,9%. Þetta kem-
ur fram í tölum Hagstofu Íslands
en hún fylgist með smásöluverði
frá einum mánuði til annars. Mikl-
ar sveiflur eru á verði grænmetis. Í
maí sl. var verð á grænmeti 24,7%
hærra en það var í ársbyrjun 1997.
Verðið var hins vegar aðeins 9,5%
hærra í síðasta mánuði miðað við
það grænmetisverð sem var fyrir
fjórum árum. Hafa þarf í huga að á
fyrstu mánuðum ársins er stærstur
hluti þess grænmetis sem er á
markaðinum erlent grænmeti sem
flutt er inn á lágum tollum.
Stærsti einstaki liðurinn í
neysluverðsvísitölunni eru ferðir
og flutningar (19,3%) og húsnæði,
rafmagn og hiti (19,1%). Matur og
drykkjarvara er 17,2% af neyslu-
verðsvítitölunni. Þar af er græn-
meti, kartöflur og fleira 1,3% af
vísitölunni og ávextir eru 1%. Verð
á ávöxtum og grænmeti er mjög
breytilegt innan ársins. Verð á
grænmeti er t.d. tiltölulega hátt yf-
ir sumartímann en lækkar síðan í
lok ársins þegar innflutt grænmeti
kemur inn á markaðinn. Sam-
kvæmt tölum Hagstofunnar er
verðið lægst á fyrstu mánuðum
ársins en hækkar síðan mikið í maí
en þær tölur byggja á verði eins og
það var í apríl. Í lok mars og byrj-
un apríl leggjast einmitt háir tollar
á innflutt grænmeti.
Samkvæmt síðustu tölum Hag-
stofunnar er verð á grænmeti 9,5%
hærra en það var í mars árið 1997.
Sé hins vegar miðað við verð á
grænmeti eins og það var í október
sl. var verðið 23% hærra en það var
í mars 1997.
Fiskur hefur hækkað
um 59,4% á fjórum árum
Almenn matvara hefur á síðustu
fjórum árum hækkað um 15%. Kjöt
hefur t.d. hækkað um 10,5%. Fisk-
ur sker sig alveg úr þegar verð-
breytingar eru skoðaðar á síðustu
fjórum árum. Á þessu tímabili hef-
ur fiskur hækkað um 39,8% og þar
af hefur nýr fiskur og frosinn
hækkað um 59,4%.
Neysluverðsvísitalan hefur áhrif
á verðtryggð lán og þess vegna
hafa allar verðbreytingar áhrif á
lánasummuna. 9,5% hækkun á
verði grænmetis á fjórum árum
hefur t.d. hækkað lánskjaravísitölu
um 0,1%.









    
 

 
     

  
 

   

   
   

   
   

   
 
  

   
 






!  
 "




 
Verð á grænmeti lækk-
aði um 10,9% síðasta árið
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs, segir ljóst að úr-
skurður samkeppnisráðs feli í sér
mjög alvarlegar ávirðingar og fyrir-
tækin séu sökuð um alvarleg brot á
samkeppnislögum. Þótt þau geti
áfrýjað til áfrýjunarnefndar og málin
endað hjá dómstólum sé þarna um
mjög alvarlegar ásakanir að ræða.
Þá segist Steingrímur fagna því að
Samkeppnisstofnun og samkeppnis-
ráð sé með þessum úrskurði og fleiri
verkum á undanförnum mánuðum, að
sýna fram á þá ætlun sína að veita öfl-
ugt aðhald og beita samkeppnislög-
um til þess að reyna að tryggja heil-
brigða samkeppni og koma í veg fyrir
að menn misnoti aðstöðu sína og að-
ilar nái of sterkum tökum á mark-
aðnum í gegnum samruna fyrirtækja,
sem leiði til óæskilegrar samþjöpp-
unar og fákeppni. „Þannig að sá þátt-
ur málsins er jákvæður að mínu mati.
Það eru ákveðin tímamót fólgin í
þessum ákvæðum og sektum.“
Varðandi stöðu málsins í heild og
þá umræðu sem upp hefur komið
varðandi fyrirkomulag á sölu og inn-
flutning á grænmeti og reglugerð og
tolla þar að lútandi, segir Steingrím-
ur það í sjálfu sér aðgreint mál frá
framferði fyrirtækjanna. „En ég held
að það sé samt ljóst að ekki verði vik-
ist undan því að endurskoða og fara
yfir þessi mál og við erum hlynnt því
að það verði gert, því þetta fyrir-
komulag hefur reynst afleitlega. En
það verður þá á hinn bóginn að leita
leiða til þess að gera það án þess að
það rústi grundvelli innlendrar fram-
leiðslu, enda er nú ljóst að framferði
þessara fyrirtækja hefur ekki verið í
þágu grænmetisframleiðenda, nema
síður sé. Þannig að þeir eru þolendur
í þessu máli rétt eins og neytendur.
Það eru fyrst og fremst þessi fyrir-
tæki og verslunin sem eru að hirða
þetta í eigin vasa.“
Að mati Steingríms er óhjákvæmi-
legt að í kjölfarið fylgi ákveðnar að-
gerðir og menn reyni að draga lær-
dóm af þessari reynslu. Eitt af því
sem þá hljóti að koma til skoðunar
eru innflutningstollar og fyrirkomu-
lagið í kringum þá. Steingrímur segir
það vera í hag bæði neytenda og
framleiðenda að auka sölu og neyslu
grænmetis hér á landi og rétt sé að
leita frekar annarra leiða til að styðja
við bakið á innlendu framleiðslunni
heldur en beiting hárra tolla hefur
falið í sér. „Að minnsta kosti eins og
hún hefur komið út í framkvæmd og
reyndinni. Það er spurning hvort
ekki væri vænlegra að horfa til þess
að hjálpa þeim við að ná niður sínum
framleiðslukostnaði, t.d. með lækkun
á raforkuverði til þeirra og öðru
slíku.“
Steingrímur J. Sigfússon segist fagna
úrskurði samkeppnisráðs
Afleitt fyrirkomulag á
innflutningi grænmetis
MARGRÉT Frímannsdóttir, vara-
formaður Samfylkingarinnar og
þingmaður Sunnlendinga, sagði
ljóst af skýrslu Samkeppnisstofn-
unar um grænmetismarkaðinn að
ekki hefði verið staðið eðlilega að
verki. Hún leggur til að garðyrkju-
bændur og ríkið geri með sér
samning til fimm ára með það að
markmiði að auka neyslu á græn-
meti.
„Það var að því stefnt 1995, þeg-
ar verndartollarnir voru settir á, að
tollarnir lækkuðu stig af stigi. Það
var jafnframt gert ráð fyrir að gerð
yrði úttekt á rekstrargrundvelli ís-
lenskrar garðyrkju og borið saman
við rekstrargrundvöll þessarar
sömu starfsemi í nágrannalöndum
okkar sem við erum að keppa við.
Það hefur ekki verið gert og mér
hefði fundist að í úttekt Samkeppn-
isstofnunar hefði mátt fara aðeins
betur ofan í rekstrargrundvöll
garðyrkjunnar. Þegar verðmyndun
grænmetis er skoðuð er fleira en
samráð framleiðenda og dreifing-
araðila sem skiptir máli. Við erum
með mjög stórar verslunarkeðjur
sem eru algerlega ráðandi á mark-
aðinum og mér segir svo hugur um
að þær komi nokkuð að þessari
verðmyndun líka.“
Margrét sagði nauðsynlegt að
gera breytingar á rekstrarumhverfi
garðyrkjunnar en gæta þyrfti að
rekstrarskilyrðum garðyrkju-
bænda. Hún sagðist telja nauðsyn-
legt að lækka tollana. „Það þarf að
finna leiðir til að lækka verð á ís-
lensku grænmeti en þó má ekki
gera það með þeim hætti að þetta
litla sem framleiðendur fá fyrir
vörur sínar, en það eru um 40–45%
af verðinu, lækki þannig að þessi
atvinnugrein leggist af. Það þarf að
finna aðrar leiðir. Ég held að væri
skynsamlegt að stjórnvöld og garð-
yrkjubændur gerðu samning til
fimm ára um manneldisstefnu þar
sem væri lögð áhersla á að auka
neyslu á grænmeti. Í því gætu fal-
ist kaup ríkisins á ákveðinni þjón-
ustu garðyrkjubænda.
Þetta mál hlýtur að verða upp-
hafið að því að Samkeppnisstofnun
skoði með sama hætti aðra aðila á
markaðinum. Ég nefni olíufélögin
og tryggingarfélögin sem dæmi
sem nauðsynlegt er að skoða,“
sagði Margrét.
Margrét Frímannsdóttir um
grænmetismarkaðinn
Bændur og ríkið geri
samning til fimm ára
BOGI Pálsson, formaður verslun-
arráðs, segir að ekki hafi gefist
tækifæri til umræðu innan versl-
unarráðsins um skýrslu sam-
keppnisráðs um grænmetismark-
aðinn. Hann segir að ávallt sé lögð
áhersla á víðtæka umræðu innan
ráðsins um þau mál sem versl-
unarráð ályktar um.
„Við komum örugglega til með
að láta þetta mál til okkar taka og
munum finna vettvang til þess að
fjalla um það alveg á næstunni,“
segir hann.
Formaður verslunarráðs um
skýrslu samkeppnisráðs
Munum láta þetta
mál til okkar taka


 






 










  







































     



 
 






  



      

  
!  


 
 !    "
! #!$%  #&!
# '()*
+
 '(!!!  !!# '( #&!!
 !,!!*
-'(!!!  #  ../#&!

0)
,

 '(!!! *
 #!#,
0)
, '(!!! *
-'(!!! 



 #!$)
, '(!!! *