Morgunblaðið - 08.05.2001, Blaðsíða 39

Morgunblaðið - 08.05.2001, Blaðsíða 39
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. MAÍ 2001 39 kki and- otkun kt á helstu unnar að r gera ráð Jökulsá í til orku- rahnjúka- æð þeirri llað um. ðhálendis ilmæli um meiginlega en það er rinn í nú- júkavirkj- hjá miðl- þar sem gróður og þá verið num aust- sturöræfi- söræfi. vatnsafls- nd geta í man ef vel i um slíka um heim. verður að er annars n eiga að ynt hefur æð áhrif á færslum í með öðr- em lagðar ur. verfisáhrif ta til fleiri dýra- og ið kemur klar rann- m áhrifum usturland atsskýrsl- Þar kemur m.a. fram að 149 eig- endur jarða og jarðahluta kunna að eiga hagsmuna að gæta þar sem þær eru að hluta eða öllu leyti inni á áhrifasvæði Kárahnjúkavirkjunar. Af þeim er 21 jörð í eigu opinberra aðila og 49 jarðir eru skráðar í eyði. Áhrif á jarðir á láglendishlutanum eru fyrst og fremst fólgin í skertu eða auknu rennsli jökulánna, sem meðal annars getur valdið grunn- vatnsbreytingum á vissum svæðum. Þá mun land skerðast þar sem frá- rennslisskurðurinn er fyrirhugað- ur. Viðræður standa yfir við ábúend- ur og eigendur þeirra jarða sem geta orðið fyrir búsifjum vegna grunnvatnsbreytinga. Einnig hefur verið rætt við viðkomandi sveitar- félög, að því er greint er frá í skýrsl- unni. Þar segir einnig að öðru máli gegni um hálendishlutann. Þar fer land undir miðlunarlón, veitu- skurði, vegi og námur, auk þess sem koma þarf fyrir efni úr jarð- göngum. Hvað landbúnað áhrærir, er ekki talið að fyrirhuguð Kárahnjúka- virkjun muni skerða nema mjög takmarkað möguleika til landbún- aðar en ljóst er að beitilönd muni fara undir lón og mannvirki. Á áhrifasvæði Kárahnjúkavirkj- unar eru hreindýraveiðar mest áberandi. Talið er að fyrirhugaðar virkjunarframkvæmdir hafi áhrif á farleiðir hreindýra og þar með veiðisvæðin. Selir eru einnig veiddir og lítils háttar stangveiði stunduð. Ef hreindýrum fækkar í kjölfar fyrirhugaðra virkjunarfram- kvæmda er hugsanlegt að draga megi markvisst úr veiðum til að koma í veg fyrir fækkun dýranna. Þó er alls óljóst hvort til þess þyrfti að koma þar sem hreindýrastofninn í heild sinni er ekki í hættu, segir aukinheldur í skýrslunni. Ólíklegt er að fyrirhugaðar fram- kvæmdir hafi áhrif á möguleika til stangveiða í Jökulsá á Dal. Helsta ástæða þess er sú að yfirfallsvatn, sem vænta má í flestum árum, kem- ur til með að viðhalda óstöðugum skilyrðum fyrir fisk. Þó er hugsan- legt að skilyrðin batni og stangveiði aukist þar með í kjölfarið. Áhrif virkjunarframkvæmda á ferðamennsku Í matsskýrslunni er fjallað um hinn ört vaxandi ferðamannaiðnað hér á landi og möguleg áhrif fram- kvæmda á hálendinu á hann. Vísað er til nokkurra viðhorfskannana um ferðamál sem unnar voru í fyrra, en í þessum könnunum kemur glöggt fram hve skiptar skoðanir eru um vatnsaflsvirkjanir og hvort og þá hvernig ferðamennska og orkuöflun eigi samleið. „Á heildina litið verður að telja líklegt að fyrirhugaðar virkjunar- framkvæmdir geti skapað ný sókn- arfæri fyrir ferðaþjónustuaðila og að ferðamönnum muni fjölga í kjöl- farið á hálendinu norðan Vatnajök- uls. Þó má gera ráð fyrir að tilteknir hópar ferðamanna sniðgangi svæð- ið vegna þeirrar truflunar sem skapast af fyrirhuguðum mann- virkjum. Í þessu samhengi er mik- ilvægt að tryggja að aukin umferð ferðamanna valdi ekki skaða á nátt- úrunni, sem kallar á nauðsynlega fræðslu og leiðbeiningar fyrir ferðamenn og þjónustuaðila. Tvö framkvæmdatímabil Þegar litið er til áhrifa Kára- hnjúkavirkjunar er skipt í tvö tíma- bil í matsskýrslunni. Annars vegar er um að ræða framkvæmdatíma sem áætlað er að muni standa yfir árin 2002 til 2013 og hins vegar rekstrartíma sem hefst við lok fyrri áfanga í árslok 2006. Fyrra tímabilið einkennist af miklum umsvifum við bygginga- framkvæmdir á virkjunarsvæðinu og þjónustu í tengslum við þær. Á rekstrartíma eru hins vegar lítil umsvif við virkjunina sjálfa, innan við 20 föst störf við viðhald og rekstur en þó má gera ráð fyrir töluverðri aðkeyptri viðhaldsvinnu frá verktökum. Gert er ráð fyrir að við byggingu Kárahnjúkavirkjunar þurfi rúm- lega 3.300 ársverk á vegum verk- taka, auk yfirstjórnar verkkaupa. Framkvæmdatíminn skiptist í tvö ólík tímabil. Mikil umsvif við fyrri áfanga eru á árunum 2002 til 2005, sem lýkur á árinu 2006. Milli fyrri og seinni áfanga virkjunarinn- ar er gert ráð fyrir að hlé verði á framkvæmdum á svæðinu í þrjú ár. Rannsóknaraðilar hafa metið það svo að allt að 25% ársverka við byggingu Kárahnjúkavirkjunar verði mögulega unnin af starfs- mönnum sem búsettir eru á Austur- landi. Þetta þýðir að fyrstu fjögur ár framkvæmdatímans verða 100 til 200 manns af svæðinu við störf við framkvæmdirnar. Áætlaður hlutur íbúa á Austurlandi við fyrirhugaðar virkjunarframkvæmdir svarar til um 3% fjölgunar ársverka á svæð- inu. Stærstur hluti vinnuaflsins mun hins vegar koma annars staðar að af landinu og að einhverju leyti erlendis frá og fela fyrirhugaðar framkvæmdir í sér um 0,5% fjölgun ársverka á landinu utan Austur- lands. Á síðari hluta framkvæmda- tímans má búast við að hlutur heimamanna í framkvæmdunum verði 30 til 40 manns. Reistar verða vinnubúðir á fram- kvæmdasvæðinu til að hýsa og þjónusta starfsmenn og gert er ráð fyrir að tiltölulega fáir kjósi að flytja búferlum á Hérað tímabundið vegna framkvæmdanna. Reiknað er með að framkvæmdaaðili og verk- takar annist sjálfir ýmsa þjónustu svo sem sorphirðu, vatnsöflun, frá- veitumál, brunavarnir, neyðarþjón- ustu og fleira, þannig að áhrif á rekstur sveitarfélaganna tengist frekar auknum umsvifum ýmissa þjónustuaðila og útsvarstekjum af heimamönnum í vinnu við fram- kvæmdirnar eða tengda þjónustu. Á fyrstu árum framkvæmdatím- ans, þegar framkvæmdir eru í há- marki, segir í skýrslunni að verði óhjákvæmilega meiri hraði í sam- félaginu á Austurlandi og aukin um- svif. Mikið verður um flutninga og aðkomufólk á ferð um svæðið í tengslum við fram- kvæmdirnar og við það breytist óhjákvæmilega yfirbragð samfélagsins. Samhliða byggingu Kárahnjúka- virkjunar verður ráðist í aðrar um- fangsmiklar framkvæmdir á Aust- urlandi. Gert er ráð fyrir að reistar verði tvær háspennulínur til að flytja orkuna til Reyðarfjarðar á ár- unum 2003 til 2005 og að þar rísi stórt álver á árunum 2003 til 2006 með stækkun í öðrum áfanga á ár- unum 2010 til 2012. Þá er hafinn undirbúningur við áformuð jarð- göng milli Reyðarfjarðar og Fá- skrúðsfjarðar. Að auki má nefna nýbyggingu íbúðar- og atvinnuhús- næðis. Þetta leiðir til þess að vinnu- aflsþörf allra þessara framkvæmda er á bilinu 1.000 til 2.000 manns þegar mest er á árunum 2003 til 2006. Langstærstur hluti þessa vinnuafls verður aðkomufólk. Þjóðhagsstofnun hefur tekið saman skýrslu fyrir iðnaðar- og við- skiptaráðherra um áhrif Noral- verkefnisins á íslenskt efnahagslíf. Þar kemur fram að samanlagðar fjárfestingar Landsvirkjunar og Reyðaráls verði að jafnaði um 30 milljarðar króna á ári þegar fram- kvæmdir standa sem hæst. Þar af er innlendur kostnaður áætlaður um 40%. Niðurstöður áætlana Þjóðhags- stofnunar um áhrif á landsfram- leiðslu eru eftirfarandi:  Á framkvæmdatímanum myndi landsframleiðsla vera um 2,5% hærri vegna Noral-verkefnisins en ella.  Varanleg áhrif eftir að rekstur hefst eru áætluð á bilinu 0,8 til 1,5%. Lauslega áætlað svara þessi áætluðu varanlegu áhrif til  aukningar landsframleiðslu um 8 til 15 milljarða króna á ári á verð- lagi ársins 2000. Til viðmiðunar er nefnt að hlutur landbúnaðar í landsframleiðslu er nú um 2% og hlutur fiskveiða og fiskiðnaðar er nú um 11%. Orka frá virkjuninni fer til fram- leiðslu útflutningsafurða og fram- kvæmdin hefur því óbein áhrif á verðmæti útflutnings landsmanna. Eftir stækkun Norðuráls á þessu ári er hlutur stóriðju í útflutnings- afurðum landsmanna lítið eitt meiri en tekjur af erlendum ferðamönn- um. Í þessu sambandi er rétt að geta þess að hlutur stóriðju í útflutnings- afurðum frá miðju ári 2001 verður um 14% og hlutur sjávarafurða er nú um 45%. Gert er ráð fyrir að öll orka Kára- hnjúkavirkjunar fari til stóriðju en við það tvöfaldast um það bil út- flutningsverðmæti stóriðjuafurða frá því sem að framan greinir. Í skýrslu Þjóðhagsstofnunar er bent sérstaklega á tímabundin þjóðhagsleg áhrif á framkvæmda- tíma Noral-verkefnisins:  Halli á viðskiptajöfnuði við út- lönd gæti aukist um 2,5% vegna innflutnings til verkefnisins.  Skuldir þjóðarbúsins eru áætlað- ar 10 til 12% meiri en ella við lok framkvæmdanna. Í því samhengi er talið erfitt að meta áhrif á tímabundið lánshæfismat ríkisins því verkefnið ætti að draga úr viðskiptahalla og auka þjóðar- framleiðslu þegar til lengri tíma er litið.  Aukin eftirspurn vinnuafls gæti aukið verðbólgu á framkvæmda- tíma um 1,5 til 2%. Beinar mót- vægisaðgerðir í ríkisfjármálum koma þar til álita gegn þenslu- áhrifum.  Aukin umsvif í atvinnulífinu gætu aukið rekstrarafgang ríkissjóðs um allt að 0,5% af landsfram- leiðslu. Skýrslan aðgengileg Enn og aftur skal minnt á að matsskýrslan um Kárahnjúkavirkj- un er heilmikið verk, nálægt tvö hundruð blaðsíður auk fjölda fylgi- rita. Í henni eru feikn mikið af at- hyglisverðum gögnum og kortum og aðeins hefur verið gerð fyrir ör- litlum hluta efnis henn- ar hér. Í samræmi við ný lög um mat á umhverfis- áhrifum sem tóku gildi í fyrra, er almenningur hvattur til að kynna sér umhverfisáhrif framkvæmdar sem kann að hafa í för með sér umtals- verð umhverfisáhrif og mótvægis- aðgerðir vegna þeirra. Þar er lögð áhersla á að brýnt sé að almenn- ingur komi að athugasemdum og upplýsingum áður en úrskurður um mat á umhverfisáhrifum fram- kvæmdar er kveðinn upp. Í samræmi við það skulu lesend- ur hvattir til að kynna sér málið nánar á heimasíðu Kárahnjúka- virkjunar á Netinu (www.kara- hnjukar.is). upphafi er 26 viðaukaskýrslur og 43 sérfræðiskýrslur auk langrar og ítarlegrar skýrslu       )  "       !"  ##    !" $ $  $ *  ! "  $ $             !" % &      +    $  ,  $  -# * .     /  '  0 '  1   " 1!*    " # $  2  #    " # $" #$ "!  !    3 2   !  )/4152/6 $$%$ & $$ $$ '% $$( #$#$  $ $' $)$ * $  $$+ $'(  $    $$,  $ $  $ $  & $ $ - $$$$$)$$  $   $$ &) $' $'   $$.$ $' $($  $$,$$ '  /#$ &$   .10/ /6-780   # 9 $$0 & $ $&$1$ $23$&  $$ $$4   $ $&$$ $256$$ $$7   $ $&$2" 286$'$ &' $$ )$ $$ &'%& (& : & $$&) $9  $$:$' $ $& $$  $ $&$8""$&$$2""$&$' $'  $$, % $  $  $' $ $$;&  $ $$ $ $& ,  $1!*  ;2  #!* $$< $ $   $ $'  $$,$   $$$= ,  $1!*  ;2  #!* $  $%$($&$ $  $$$) $'$% $'   <  ,  $$=  2  #!* $$< $'   $($9  $($ $$<  $$($0  #$- $ %$  $  $$  $  $'( $-$' $'  $$=  2  #!* '   $($9  $$: $  $($  '&&  $ $ ( $($9  $$:#$' $%$&$$   $$:$& $ & $ ' $$ ' $' $  $&$    $' $ $ $ $ '% $ $   $  *$     #$  $      5""$ )  " ,  >   )# 4  * 1   1% "?  @" #$         #  A @$ &$&  @$ &$'A ,$ &$    $$  $  '% rfisáhrifin viðunandi í nahagslegs ávinnings efur verið lögð í skýrslu Landsvirkjunar vegna mats á umhverfisáhrifum Kárahnjúkavirkjunar. ynnt sér skýrsluna og reifar hér helstu þætti viðamesta umhverfismats Íslandssögunnar. bingi@mbl.is Mannvirki þrengja að ósnortnum víðernum Hvað gerist nú? 4. maí 2001: Matsskýrsla auglýst/birt form- lega. Sex vikna kynningartími hefst þar sem öllum er frjálst að koma athugasemdum á fram- færi. 15. júní 2001: Kynningu lokið, úrvinnsla at- hugasemda í fjórar vikur. Sá tími getur orðið lengri ef fram- kvæmdaraðili telur sig þurfa á lengri fresti að halda til bregð- ast við athugasemdum. Ef svo fer frestast eftirfarandi dag- setningar sem nemur viðbót- artímanum sem fram- kvæmdaraðili tekur sér til að svara. 13. júlí 2001: Úrskurður Skipulagsstofnunar kveðinn upp (ef úrvinnsla at- hugasemda tekur ekki meira en fjórar vikur). Möguleg niður- staða:  Fallist á framkvæmd með eða án skilyrða.  Lagst gegn framkvæmd vegna verulegra umhverfis- áhrifa.  Ekki unnt að úrskurða, gögn skortir. Kærufrestur í fjórar vikur vegna úrskurðarins. 10. ágúst 2001: Kærufrestur rennur út. Berist kæra hefur umhverfisráðherra átta vikur til að úrskurða. 5. október 2001: Ráðherra úrskurðar í síðasta lagi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.