Morgunblaðið - 11.05.2001, Síða 32

LISTIR
32 FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
EINAR G. Baldvinsson er einn af elstu og
grónustu myndlistarmönnum þjóðarinnar,
jafnframt einn þeirra málara sem hávaðalaust
rækta sinn garð. Slíkir eiga til að gleymast
fljótt í hraða, misvísandi og óvægri markaðs-
setningu samtímans, borðleggjandi ef opinber-
ar listastofnanir rækta ekki þeim mun betur
skyldur sínar. Gerist því miður, dæmin ófa frá
næstliðnum árum og í þessu tilviki er spurn hví
jafn falleg sýning og merkur listviðburður rati
inn í sýningarými innrömmunarverkstæðis, en
ekki einn hinna mörgu sala listasafna höfuð-
borgarinnar. Salurinn stendur þó í sjálfu sér
fyrir sínu, bjartur og látlaus, þannig fullkom-
lega stikkfrír í þessari umræðu.
Málarinn var í þeim vonglaða hópi Íslend-
inga, sem héldu utan er Evrópa opnaðist aftur
að seinni heimstyrjöldinni lokinni, flestir ef
ekki allir eftir nám í Handíða- og myndlista-
skólanum. Saga þessa stórhuga unga fólks sem
flest stefndi til Kaupmannahafnar, en einnig
heimsborganna, einkum Parísar og New York
er enn óskráð, og mega hér íslenzkir listsögu-
fræðingar líta í eigin barm áður en fyrnist full-
komlega yfir þau gengnu spor. Spírurnar ís-
lenzku við fagurlistaskólann í Kaupmannahöfn
1945-50 voru að sögn átján samtímis er mest
gekk á, og var þá mörgum á heimaslóðum um
og ó í ljósi þess að talan var trúlega hærri en
allir starfandi myndlistarmenn í landinu til
þess tíma. Framhjá því verður ekki litið, að
þetta fólk allt hvar sem það bar nú annars nið-
ur í námi ruddi beint og óbeint brautina til
meiri umsvifa og umbrota í íslenzkri myndlist
en áður þekktist.
Námsbraut Einars G. Baldvinssonar var
þannig akademísk, sem á þeim árum var þjálf-
un í teikningu og málun, aðallega eftir lifandi
fyrirmyndum, en gat annars staðar á hnett-
inum allt eins falist í að teikna einn naglbít heil-
an vetur, eins og hjá þeim nafnkennda franska
málara Fernand Léger í New York.
Listamaðurinn hefur svo ávallt verið trúr
námsgrunni sínum og tímunum er hann óx úr
grasi. Fæddur 1919, þannig að segja má að
hann hafi tekið út manndómsþroska á kreppu-
árunum, verið nær fulltíða maður er hann hóf
nám í Handíðaskólanum. Þannig eðlilegasta
mál að frá upphafi voru viðfangsefnin tengd
kreppuárunum, lágreist hús, bátar í fjöru og
mannlíf við höfnina, hafði hér að auk af mynd-
rænum arfi að ausa, jafnt íslenzkum sem nor-
rænum. Óhlutlægur myndheimur samrýmdist
ekki listrænu uppeldi né geðslagi málarans og
hann því lengstum verið einfari í listsköpun
sinni, til hliðar við félaga sína og utan list-
storma sinnar tíðar, sótti þó ekki í vinsæl
myndefni né grunnfæran vinnumáta.
En líkast til lifir list þeirra helst af sem jarð-
tengdastir eru umhverfi sínu og uppeldi hvar
sem þá ber niður í sköpunarferlinu, það lán-
aðist jafnvel róttækustu módernistunum eins
og listasaga síðustu aldar til vitnis um. Picasso
var alltaf spánskur, Matisse franskur, Mondr-
ian hollenzkur og hér má lengi upp telja.
Við erum þannig löngu komnir í þá aðstöðu,
að hið sýnilega ytri byrði myndverksins er ekki
aðalatriðið heldur innri lífæðar þess. Á stund-
um jafn óútskýranlegt fyrirbæri og sjálfur lífs-
andinn fer ekki eftir neinum skráðum né skjal-
festum lögmálum í mannheimi. Myndverk
verður þannig ekki nútímalegt fyrir afmarkað
viðfangsefni né viðtekna fjarstýrða hugmynda-
fræði, heldur lífsneistann sem það ber í sér,
meður því að tímalegar skoðanir eru forgengi-
legar. Varanleiki þess markast af umhverfinu
og því sem gerandinn hefur milli handanna
hverju sinni, jafnframt að listamanninum hafi
tekist að höndla hinn sanna og hreina tón sam-
tímans.
Þannig séð er samtíminn allt eins í hinum
hlutvöktu hófstilltu og einlægu formunum Ein-
ars G. Baldvinssonar af íslenzkum vettvangi,
og mörgu nær alþjóðlegum straumum og stíl-
brotum, að hugmyndafræðin sé ekki tekin með
í samræðuna. Jafn gilt og mikilsvert fyrir ís-
lenzka myndlist og margt annað sem meira
hefur verið í sviðsljósinu. Hópefli, brambolt,
hávaði og stíf markaðssetning rennir ekki
styrkustu stoðunum undir skapandi athafnir,
mun frekar lífræn nálgunin við viðfangsefnið
hvert sem það nú er.
Af nálguninni er nóg í vatnslitamyndum Ein-
ars G. Baldvinssonar í sýningarrými Smiðj-
unnar. Hin vandmeðfarna tækni virðist engu
síður eiga við geðslag málarans en olíulitir og á
stundum jafnvel betur. Myndirnar eru hvorki
stórar né ábúðarmiklar, en bera kennimark
skapara síns mjúkri meðhöndlun pentskúfsins,
hófstilltri samræmdri litanotkun, ljóðrænu yf-
irbragði, þokka og tímalausri nálgun. Skiptir
mestu, því sígandi lukka er það sem gildir.
Heyskapur, 2000.
Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson
Reykjavíkurhöfn, 2000.
MYNDLIST
S m i ð j a n / l i s t h ú s
Á r m ú l a 3 6
Opið virka daga frá 10-18, laugardaga
kl. 12-14. Til 15. maí. Aðgangur ókeypis.
VATNSLITAVERK/
AKVARELLUR
EINAR G. BALDVINSSON
Mjúkir, næmir
pensildrættir
Bragi Ásgeirsson
LÝÐUR Sigurðsson
opnar málverkasýningu
í Baksalnum í Galleríi
Fold, Rauðarárstíg 14–
16 á morgun kl. 15.
Sýninguna nefnir
hann „Svanavatn á
sunnudögum“ og er
þetta hans 7. einkasýn-
ing.
„Stóri-björn“ kemur
á sýninguna kl. 15.15.
Myndir Lýðs eru í
súrrealistískum stíl.
Í huga Lýðs er það
„Stóri björn“ sem stýrir
listamanninum og segir
hann m.a.: „Það að vera
undir eftirliti andargift-
arinnar allan sólar-
hringinn er bæði ljúft og
sárt. Það að láta berja
sig áfram til þess að
koma hugmyndum í
verk þegar „Honum“ dettur í hug.
Og til þess að þóknast „Honum“ er
aðeins eitt, það er að vinna. Stundum
gengur vel en stundum miður. Ef ég
stend mig ekki verður „Hann“ æfur
og þá er ekki gaman.
Helstu einkenni „Hans“ eru að
„Hann“ fær allar þessar frábæru
hugmyndir.
Og þær eru það sem öllu máli
skiptir. Og „Hann“ þolir ekki þegar
ég er að sinna alls konar kvabbi í
öðru fólki. Ha; Hvað borðar „Hann“?
„Hann“ borðar flatbrauð á hverjum
degi og drekkur kaffi með. En á
sunnudögum fær „Hann“ sér
„Svanavatn“.“
Gallerí Fold er opið daglega frá kl.
10–18, laugardaga frá 10 til 17 og
sunnudaga frá kl. 14 til 17. Sýningin
stendur til 27. maí, en þá á „Stóri-
björn“ afmæli.
Svanavatn á
sunnudögum
Verk eftir Lýð Sigurðsson.
NÚ stendur yfir sýning Ágústu Að-
alheiðar listakonu á myndum og
listmunum í Miðgarði, að Austur-
vegi 4 á Selfossi, sýningin er opin á
verslunartíma. Myndir Ágústu eru
klippimyndir með mismunandi
áferð og sjónarhorni. Listmunir á
sýningunni eru frumlegir og með
ýmsu móti. Ágústa segist gjarnan
viða að sér efni í listmunina á
gönguferðum. Meðal muna er
grænlenskur steinn sem hún fann í
gönguferð um fjörur á Vestfjörðum.
Ágústa tók þátt í samsýningu
listamanna í París í nóvember. Hún
reiknar með því að fara þangað aft-
ur og sýna verk sín þar. Þá hefur
hún og sýnt á Hvolsvelli.
Allar myndir og munir á sýning-
unni eru til sölu.
Morgunblaðið/Sig. Jónss.
Ágústa Aðalheiður með myndir sínar og listmuni í Miðgarði á Selfossi.
Ágústa Aðalheiður
sýnir í Miðgarði
Selfossi. Morgunblaðið.
NÚ stendur yfir sýning í GUK á
verkum eftir Ástu Ólafsdóttur. GUK
hefur aðsetur í garðinum við Ártún 3
á Selfossi, í útihúsi við Kirkebakken 1
í Lejre í Danmörku og í eldhúsi í Call-
instrasse 8 í Hannover í Þýskalandi.
Ásta hefur gert verk fyrir alla stað-
ina sem heita Ferðafélagar. Á Sel-
fossi má ímynda sér að um sé að ræða
tvær goðumlíkar verur frá austri og
vestri sem ferðast saman um himn-
ana með viðkomu á jörðinni að næt-
urþeli þegar mennirnir sofa. Verkin
eru af jarðneskari toga í Danmörku
og Þýskalandi. Þar er vísað til þess að
við sem jörðina byggjum erum öll
ferðafélagar á ferð umhverfis jörðina.
Sýningarnar í GUK standa í þrjá
mánuði og hefur skapast hefð fyrir
því að þær eru opnar fyrsta sunnu-
dag hvers mánaðar og á lokadaginn.
Einnig er hægt að sjá sýningarnar á
öðrum tímum. Aðgangur er ókeypis
og allir velkomnir.
Hægt er að skoða myndir frá sýn-
ingunni á http://www.simnet.is/guk.
Ásta tekur nú þátt í hátíð í
Maastricht í Hollandi sem heitir Poli-
Poetry-Festival. Hægt verður að
fylgjast með flutningi verks hennar
um kl 22 nk. laugardagskvöld, á vef-
síðu hátíðarinnar sem hefur slóðina
http://www.stichtingintro.nl. Magnús
Pálsson myndlistarmaður verður
með hljóðgjörning á sama stað um kl.
22.
Ásta Ólafs-
dóttir í GUK
og Maastricht