Morgunblaðið - 29.05.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 29. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„VIÐ stöndum á þröskuldi nýrrar
aldar og í miðjum ólgusjó breytinga,
bæði á skipulagi og starfsháttum
samtaka okkar og öllu starfsumhverf-
inu,“ sagði Grétar Þorsteinsson, for-
seti Alþýðusambands Íslands, í ræðu
við upphaf fyrsta ársfundar ASÍ í
gær. Grétar sagði að staða heildar-
samtaka íslensks launafólks og allra
stéttarfélaga í landinu mundi fyrst og
síðast ráðast af samstöðu launafólks.
„Í krafti samstöðunnar getur verka-
lýðshreyfingin styrkt stöðu sína og
áhrif með öflugu starfi og stefnumót-
un,“ sagði hann.
278 eiga rétt til
setu á ársfundinum
Ársfundurinn er sá fyrsti sem hald-
inn er frá því að ný lög ASÍ voru sam-
þykkt á þingi ASÍ í nóvember sl. Alls
áttu 278 rétt til setu á ársfundinum og
voru samþykkt kjörbréf 252 talsins.
Grétar kom víða við í ræðu sinni og
rakti störf ASÍ á undanförnum mán-
uðum eða frá þingi ASÍ í nóvember sl.
Hann sagði m.a. Alþýðusambandið
hafa ítrekað varað stjórnvöld við því
ofþensluástandi sem ríkt hefði í hag-
kerfinu.
„Hættan er sú að verðbólga vaxi,
ekki bara tímabundið heldur til lengri
tíma. Skuldabyrði heimilanna þyngist
þar með alvarlega og um leið dragi úr
kaupmætti fólks. Lendingin að loknu
góðærisfluginu yrði því harkaleg fyr-
ir fjölda heimila ef ekkert yrði að
gert.
ASÍ hefur því lagt þunga áherslu á
ábyrgð allra aðila á áframhaldandi
stöðugleika. Ábyrgðarleysi á borð við
það víðtæka verðsamráð söluaðila
grænmetis og ávaxta sem fram kom í
frægri skýrslu Samkeppnisstofnunar
er óviðunandi að mati ASÍ...“ sagði
Grétar.
Grétar fjallaði einnig um grund-
vallarréttindi launafólks og sagði:
„Það er ekki að ástæðulausu sem það
er eitt fyrsta verk allra einræðis-
stjórna að knésetja eða leggja undir
sig verkalýðshreyfinguna Það er ekki
að ástæðulausu sem starfsemi
frjálsra verkalýðsfélaga er talið eitt af
öruggustu merkjunum um raunveru-
legt lýðræði í viðkomandi landi.
Því miður er það svo að víða um
heim eru þessi réttindi ekki sjálfsögð.
Víða býr fólk við kúgun sem við hér
á Íslandi eigum erfitt með að ímynda
okkur. Félagar í stéttarfélögum sæta
sums staðar ofsóknum og eru jafnvel
pyntaðir eða myrtir fyrir baráttu
sína. Okkur sem búum við tiltölulega
mikið öryggi í lýðræðisríkjum Vest-
urlanda ber að umgangast þessi
grundvallarréttindi af fyllstu virðingu
og varkárni. Mannréttindabrot eða
brot gegn grundvallarréttindum
launafólks á borð við réttinn til að
semja sameiginlega eru alvarleg
skilaboð til allra þeirra sem umgang-
ast slík réttindi af virðingarleysi fyrir
einstaklingunum.
Ég nefni þetta hér því lagasetning
um stórkostlega skerðingu á þessum
grundvallarréttindum, á borð við ný-
samþykkt lög á sjómenn, eru grafal-
varlegt mál sem snertir allt launafólk
á Íslandi og mun víðar,“ sagði Grétar.
Síðari umræða um skipulag og
starfshætti ASÍ og um áherslur og
helstu verkefni sambandsins hefjast
kl. 9 í dag og að henni lokinni fara
fram kosningar um varaforseta ASÍ,
kjör 7 fulltrúa í 15 manna miðstjórn,
auk varamanna og fulltrúa í aðrar
trúnaðarstöður innan sambandsins.
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ, við setningu ársfundar
Í miðjum
ólgusjó
breytinga
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ, flytur ræðu við upphaf ársfundar ASÍ
á Hótel Loftleiðum í gærmorgun.
FULLTRÚAR stjórnmálaflokka og
hagsmunasamtaka tóku almennt
vel í hugmyndir velferðarnefndar
Alþýðusambands Íslands um breyt-
ingar og einföldun á elli- og örorku-
lífeyrisbótum sem kynntar voru í
tengslum við ársfund ASÍ í gær.
Jón Kristjánsson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, fagnaði því
frumkvæði ASÍ að bjóða til um-
ræðu um velferðarkerfið en sagði
að forgangsmálið væri að sínu mati
að rétta hag þeirra lífeyrisþega
sem verst væru settir. Jón sagði að
það væri einfalt mál að samfélagið
ætti að tryggja öllum lágmarks-
framfærslu. Hann sagði að stað-
reynd væri að hópur örorku- og
ellilífeyrisþega byggi við fátækt og
það væri forgangsmál að rétta
stöðu þeirra. Aðgerðir í þá veru
yrðu sértækar en ekki almenna,
eins og tillögur velferðarnefndar
ASÍ fælu í sér. „Í greinargerð ASÍ
er dregið fram að um 4.000 ein-
staklingar í hópi ellilífeyrisþega fá
engar greiðslur úr lífeyrissjóði svo
dæmi séu tekin. Þarna er hugs-
anlega kominn sá hópur sem huga
þarf sérstaklega að. Það er kannski
fyrst og fremst þessi hópur sem
ber skarðan hlut frá borði,“ sagði
Jón.
Hann sagði að það væri stað-
reynd að hópur elli- og örorkulíf-
eyrisþega byggi við fátækt. Það
væri skylda samfélagsins að bæta
kjör þess hóps og forgangsverkefni
væri að gera það fljótt. Slíkar að-
gerðir gætu, að hans dómi, ekki
verið almennar heldur sértækar.
„Tillögur sem fram koma í grein-
argerð ASÍ eru hins vegar almenn-
ar og miðast ekki við þann forgang
sem ég nefndi hér. Hluti tillagn-
anna er ekki í samræmi við þær
hugsjónir samhjálpar og jafnaðar-
mennsku sem ég aðhyllist. En það
verður þó ekki sagt að ég sé ekki
tilbúinn að ræða þessi mál af fullri
alvöru,“ sagði Jón.
Tölur í útfærslu
nefndarinnar villandi
Margrét Frímannsdóttir, þing-
maður og varaformaður Samfylk-
ingarinnar, sagði að hugmyndum
sem Samfylkingin hefði lagt fram
um afkomutryggingu fyrir aldraða
og öryrkja svipaði um margt til
hugmynda ASÍ. Hún sagði afar
mikilvægt að sátt ríkti um al-
mannatryggingakerfi og þær leiðir
sem þar væru farnar til að tryggja
afkomu þeirra sem mest þyrftu á
því að halda. Sú sátt hefði ekki ver-
ið til staðar. Kerfið væri flókið og
þungt í vöfum og langt frá því að
tryggingagreiðslur næðu því að
vera sú afkomutrygging sem þeim
væri að að vera. Hún sagði hug-
myndir velferðarnefndarinnar góð-
an grunn til að byggja frekari um-
ræðu á. Hún sagði að sumar tölur í
útfærslu nefndarinnar gætu verið
villandi hvað varðaði tekjur ein-
staklinga innan ákveðinna hópa þar
sem tekjur maka væru teknar með
í útreikningunum. „Þetta gefur
t.a.m. alls ekki rétta mynd af því
hver staða kvenna innan þessara
hópa. Konur eru t.d. í meirihluta í
hópi öryrkja og margar ef ekki
flestar kvenna í hópi ellilífeyris-
þega eiga engan eða lítinn persónu-
legan rétt í lífeyrissjóðum,“ sagði
Margrét. Hún sagði að skoða þyrfti
sérstaklega hvort ekki væri eðli-
legra og réttlátara að beita skatta-
kerfinu í stað tekjutengingar til
jöfnunar. Hún gagnrýndi mjög
orðalag varðandi annan lið tillagna
nefndarinnar um að bætur einstak-
lings verði hærri en bætur þess
sem er í hjónabandi eða sambúð.
„Hefur nokkrum, sem staðið hefur
í samningum um kaup og kjör á
vinnumarkaði, dottið í hug að hafa
lægri launataxta fyrir þá sem eru í
sambúð eða hjónabandi vegna þess
að því fylgi ákveðið fjárhagslegt
hagræði,“ sagði Margrét, sem sagði
að í tillögunni fælist mismunun og
hún gengi gegn hugmyndum um
persónubundin mannréttindi.
Garðar Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalags Íslands, sagði að
styrkur skýrslu velferðarnefndar-
innar fælist í nútímalegri og fram-
sækinni hugmyndafræði. Tekið
væri undir kröfur elli- og örorkulíf-
eyrisþega að bætur hækkuðu í
samræmi við launavísitölu. „Mest
er þó um vert að í tillögum ASÍ er
tekin skýr og afdráttarlaus afstaða
gegn þeirri fátæktarleið sem birtist
okkur nú síðast í þeim breytingum
á almannatryggingum sem sam-
þykktar voru fyrr í þessum mán-
uði,“ sagði Garðar. Hann sagði að
alger forsenda þess að menn gætu
náð saman um skýrslu ASÍ sem
grundvöll að áframhaldandi vinnu,
en það væru útreikningar á tekjum
öryrkja, sem honum virtist tekin
beint upp frá Þjóðhagsstofnun, sem
byggðist á því að telja helming
tekna útivinnandi maka til tekna
lífeyrisþegans. „Eftir allt sem á
undan er gengið þarf ég vonandi
ekki að fara mörgum orðum um að
þetta er aðferð sem Öryrkjabanda-
lagið getur og mun aldrei fallast á.
Enda heyjum við okkar baráttu á
grundvelli einstaklingsbundinna
mannréttinda, eins og þau eru skil-
greind í Mannréttindasáttmálanum,
í stjórnarskrá lýðveldisins og nú
síðast hjá Hæstarétti Íslands,“
sagði Garðar.
Efasemdir um ágæti til-
lögu velferðarnefndar ASÍ
AFGREIÐSLU kjörbréfs fulltrúa
Bifreiðastjórafélagsins Sleipnis var
frestað um tíma á ársfundi ASÍ í
gær þar sem athugasemdir komu
við kjörbréfið frá nokkrum fulltrú-
um Starfsgreinasambandsins.
Kjörbréfanefnd fékk málið til at-
hugunar og komst meirihluti henn-
ar að lokum að þeirri niðurstöðu að
nokkur vafi léki á um hvort hafna
bæri eða samþykkja kjörbréfið og
túlka bæri þennan vafa Sleipni í
hag. Lagði meirihluti kjörbréfa-
nefndar því til við ársfundarfull-
trúana að kjörbréfið verði sam-
þykkt. Var sú tillaga borin undir
atkvæði og samþykkt með 96 at-
kvæðum gegn 56.
Fjögur félög uppfylla
ekki skilyrði laga
Alþýðusambandsins
Skv. nýjum lögum Alþýðusam-
bandsins geta einungis landssam-
bönd og landsfélög átt aðild að
ASÍ. Í yfirlýsingu kjörbréfanefnd-
ar, sem formaður hennar, Guð-
mundur Þ. Jónsson, las upp á fund-
inum uppfylla fjögur stéttarfélög
ekki þessi skilyrði en þau eru, auk
Sleipnis, félögin á Flateyri, Þing-
eyri og Súðavík, en þessi þrjú síð-
astnefndu félög skiluðu ekki inn
kjörbréfum á ársfundinum. Guð-
mundur sagði að skv. fundargerð-
um miðstjórnar ASÍ hefði mið-
stjórn og laga, skipulags- og
starfsháttanefnd fjallað um þetta
mál og félögunum þremur á Vest-
fjörðum og Sleipni verið ítrekað
sagt að þeim bæri að koma aðild-
armálum sínum í lögmætt horf fyr-
ir ársfundinn, en það hafi þau ekki
gert.
Gætu neyðst til kosningar um
framtíð aðildar félagsins
,,Kjörbréfanefnd er tjáð að laga-
nefnd, skipulags- og starfshátta-
nefnd hafi átt viðræður við Bif-
reiðastjórafélagið Sleipni vegna
ófullnægjandi aðildar félagsins og
nauðsyn þess að félagið komi aðild
sinni í lag fyrir ársfund 2001 og
tjáð félaginu að ef ekki verði úr
bætt neyðist ASÍ til þess að beita
11. grein laga sambandsins um
boðun sérstaks aðalfundar eða alls-
herjaratkvæðagreiðslu um framtíð
aðildar félagsins. Fundir þessir og
viðræður hafa ekki borið árangur.
Aðildarmál og lagabreytingar
Sleipnis eru enn, samkvæmt fyr-
irmælum miðstjórnar til meðferðar
í laganefnd og í skipulags og starfs-
háttanefnd. Aðild Bifreiðastjóra-
félagsins Sleipnis er því við upphaf
ársfundar í ósamræmi við 5. grein
laga ASÍ þrátt fyrir að félaginu
hafi ítrekað verið gerð grein fyrir
mikilvægi þess að úr verði bætt
fyrir ársfundinn,“ sagði í yfirlýs-
ingu þeirri sem Guðmundur las
upp. Hann sagði meirihluta nefnd-
arinnar vilja túlka vafa á hvort
samþykkja bæri eða hafna kjör-
bréfinu Sleipni í hag með því að
taka það gilt.
Hafa sótt um að Sleipnir verði
landsfélag innan ASÍ
Fulltrúar Sleipnis hafa lagt til
við miðstjórn ASÍ að félagið verði
viðurkennt sem landsfélag. Sam-
kvæmt nýjum lögum Sleipnis er
Sleipnir nú félag allra bifreiða-
stjóra með aukin ökuréttindi á öllu
landinu. Þannig skarast nýju lögin
við kjarasamninga Starfsgreina-
sambandsins og félagsaðild víða um
land. Samkvæmt kjörbréfinu er
fulltrúi Sleipnis aðeins einn, Óskar
Stefánsson, formaður félagsins.
Ágreiningur um af-
greiðslu kjörbréfs
Sleipnis á ársfundi ASÍ
Kjörbréf
samþykkt
með 96 at-
kvæðum
gegn 56