Morgunblaðið - 31.05.2001, Qupperneq 32

LISTIR
32 FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
KYRRÐARSTUND með tónlist og
bæn verður haldin í Hallgríms-
kirkju í hádeginu í dag. Tónleikarn-
ir hefjast kl. 12 og standa í rúman
hálftíma. Þar flytur Jóhann Frið-
geir Valdimarsson tenórlög við
orgelleik Harðar Áskelssonar en í
hléi verður kyrrðarstund með ritn-
ingarlestri og bæn.
Að tónleikum loknum gefst tón-
leikagestum kostur á að kaupa létt-
an hádegisverð í safnaðarheimilinu
á vægu verði, áður en þeir halda
aftur til vinnu, endurnærðir á sál
og líkama, að því er aðstandendur
tónleikanna vona.
Ein frægasta aría
kirkjutónbókmenntanna
Tónleikarnir hefjast með flutn-
ingi á aríunni Pietà signore eftir
Alessandro Stradella.
„Það er ein frægasta kirkjuaría
fyrir tenór sem samin hefur verið,
oft kölluð kirkjuaría Stradella,“
segir Jóhann Friðgeir.
Næst á efnisskrá er arían Ombra
mai fu eftir Händel. „Um er að
ræða aríu úr óperunni Serse, sem
varð mjög vinsæl sem hljóð-
færaverk og þekkja hana eflaust
margir í þeirri útgáfu.
Á tónleikunum gefst gestum hins
vegar kostur á að heyra aríuna í
frumútgáfunni,“ bendir Jóhann
Friðgeir á.
„Síðast á dagskrá er Agnus dei
eftir Bizet, einnig frægt verk, og
má þannig segja að efnisskráin
samanstandi af þekktum tenór-
lögum, tveimur kraftmiklum og
einu í mildari kantinum,“ segir ten-
órinn að lokum.
Tónlistarandakt alla virka
daga meðan á hátíð stendur
Hádegistónleikarnir eru hluti af
dagskrá Kirkjulistahátíðar í Hall-
grímskirkju 2001, en nokkurs kon-
ar tónlistarandakt er haldin í kirkj-
unni alla virka daga meðan á
hátíðinni stendur, þar sem fólk get-
ur komið saman og átt kyrrðar-
stund mitt í erli dagsins, hlýtt á tón-
list og farið með bæn.
Síðasta kyrrðarhádegisstundin
verður á föstudaginn kemur og þar
mun Hörður Áskelsson leika org-
eltónlist eftir Johann Sebastian
Bach.
Hádegistónleikar
í Hallgrímskirkju
Morgunblaðið/Jim Smart
Hörður Áskelsson organisti og Jóhann Friðgeir Valdimarsson tenór
rýna í nóturnar á æfingu fyrir hádegistónleika í Hallgrímskirkju.
LEIKHÓPURINN Draumasmiðj-
an hefur gengið frá samstarfs-
samningi við Aros-leikhúsið í Salz-
borg um samstarf á sviði leikhúss
fyrir heyrnarlausa. Draumasmiðj-
an setti á sl. ári upp sýninguna „Ég
sé“ sem gerð var með heyrnar-
lausa áhorfendur í huga og var
leikhópurinn fulltrúi Íslands á
viðamikilli leiklistarhátíð í Vínar-
borg nýverið, þar sem saman kom
fólk sem starfar í leikhúsi fyrir
heyrnarlausa.
Í haust verður svo haldin önnur
ráðstefna í Vínarborg og hefur
Draumasmiðjunni verið boðin
þátttaka og einnig að taka þátt í
uppbyggingu samtaka leikhúsa
fyrir heyrnarlausa.
Margrét Pétursdóttir og Gunnar
Gunnsteinsson eru stjórnendur
Draumasmiðjunnar og þau segja
þetta mikilvægan árangur sem
náðst hafi á leiklistarhátíðinni í Vín
í apríl. „Við erum sem sagt í 3 ára
samstarfi við Arbos-leikhúsið og
munum taka þátt í stofnun Evr-
ópusamtaka um leikhús heyrnar-
lausra. Þetta eru samtök atvinnu-
leikhúsa og Draumasmiðjan mun
stofna deild innan síns leikhúss
sem mun vera leikhús heyrnar-
lausra,“ segir Margrét.
„Skilgreiningin sem höfð er um
leikhús heyrnarlausra er að í sýn-
ingunni sé heyrnarlaus leikari. Við
vinnum með Elsu Guðbjörgu
Björnsdóttur sem er ung kona með
brennandi áhuga á leikhúsi. Hún er
einungis búin að fara á námskeið í
leiklist en við erum að undirbúa
þjálfun fyrir hana. Það eru skólar
erlendis sem við erum að skoða,“
segir Margrét.
„Samstarfið felst svo í þátttöku
okkar í ráðstefnum og leiklistarhá-
tíðum fyrir heyrnarlausa árin 2002
og 2003. Við erum eini leikhópur-
inn sem verður með barnasýningu
á hátíðinni 2002, sýningu sem heit-
ir Árstíðirnar og er byggð á sýn-
ingunni „Ég sé“ sem sýnd var í
Möguleikhúsinu í fyrra. Við höfum
svo skuldbundið okkur til að vera
með aðra sýningu 2003, sem mun
fjalla um táknmálið og notkun
þess,“ segir Gunnar Gunnsteins-
son.
Arbos-leikhúsið í Salzborg hefur
starfað með heyrnarlausum lista-
mönnum frá 1992 og vakið athygli
fyrir hugmyndaríkar uppsetningar
sínar í leikstjórn Herberts Gant-
schacher. Hann var einmitt stadd-
ur hér á landi á dögunum til að
skrifa undir samninginn við
Draumasmiðjuna. Að sögn Gant-
schacher er Arbos ekki einungis
leikhús heldur tónlistar- og leik-
hússmiðja sem rekur starfsemi í
þremur borgum Austurríkis,
Salzburg, Klagenfurt og Vínar-
borg.
„Arbos sérhæfir sig í því að
skapa verkefni fyrir ungt fólk í tón-
list, leiklist og blönduðum sviðslist-
um, þar sem myndlist, tónlist og
leiklist renna saman. Leikhús fyrir
heyrnarlausa er mikilvægur hluti
af starfsemi okkar,“ segir Herbert.
„Evrópsku táknmálin eru hluti
af tungumálum Evrópu og einnig
hluti af tungumálum minnihluta-
hópa innan álfunnar. Þau þurfa því
bæði stuðning og stærri áhorf-
endahóp til að halda velli. Tákn-
málin eru sjónræn tungumál. Þess
vegna er leikhús besta leiðin til að
færa táknmálið til fleiri áhorf-
enda.“
Í samstarf við leikhús
heyrnarlausra í Evrópu
ÞAÐ rekur hver stórviðburðurinn
annan á kirkjulistahátíðinni í Hall-
grímskirkju og á þriðjudagskvöldið
var það leikur hljómsveitarinnar
Damals und Heute og mætti sem best
þýða nafn hljómsveitarinnar Þá og nú
eða Fyrrum og í dag. Á fyrri hluta
tónleikanna var leikið á barokkhljóð-
færi en á nútímahljóðfæri á seinni
hlutanum. Það má endalaust deila um
mikilvægi þess að leita að upprunan-
um, bæði varðandi hljóðfæri og leik-
tækni, því fyrir hlustandann munar
aðallega á blæ og styrk og oftar en
ekki á gæðum í leik og tónstöðu. Hér
var hins vegar svo vel leikið, að engu
munaði á gæðum í flutningi, hvort
sem leikið var á barokk- eða nútíma-
hljóðfæri.
Tónleikarnir hófust á kirkjusinfón-
íu eftir Bononcini (1670–1747) hljóm-
fallegu og látlausu barokkverki, þar
sem unnið er út frá röð niðurlaga, sem
eru skreytt með hljómleysingum á
sérstakan hátt, nokkuð sem er einn-
kennandi fyrir vinnubrögð ítalskra
barokkmanna, og mátti einnig heyra
þessa aðferð í öðru viðfangsefni tón-
leikanna, konsert í F-dúr eftir Vivaldi.
Bæði verkin voru afburðavel leikin og
í konsertinum eftir Vivaldi lék Ilia
Karol einleik á fíðlu af miklum glæsi-
brag. Það verður að segjast eins og er
að hvorugt verkið er sérlega áhuga-
verð tónsmíð, þó tónmál þeirra sé sér-
lega fallegt og líði áfram án árekstra
og með sífelldum endurtekningum
varðandi tónhugmyndir og hljóm-
skipan.
Handel lék suma orgelkonserta
sína á lítið orgel með fáum röddum og
án pedals, enda voru þessir konsertar
hugsaðir annaðhvort fyrir harpsíkord
eða orgel og tengjast flestir upp-
færslum á óratoríum, en Handel mun
sjálfur hafa leikið flesta þeirra sem
milliþáttatónlist við uppfærslur á ór-
atoríum sínum. F-dúr-konsertinn (op.
4, nr. 4) er frægur fyrir upphafsstefið,
sem er sérlega afgerandi í tónferli og
hryn. Allur konsertinn er sérlega
leikandi skemmtilegur og var afburða
vel fluttur, með ótrúlega leikandi og
léttum fingraleik, þar sem skýr tón-
mótunin hjá James David Christie
naut sín sérstaklega vel.
Bæn heilags Georgs fyrir trompett
og strengjasveit eftir Alan Hovhan-
ess er ekki mikilfenglegt verk, næst-
um ekki neitt, en var sérlega vel flutt
af trompettleikaranum Patrick Hen-
richs. Silhouans Song fyrir strengja-
sveit eftir Arvo Pärt er sérlega einfalt
verk og minnir tónsmíðaaðferð Pärts
á sálmaútfærslur fyrir kór eftir John
Cages. Þessi hálfkvæðastíll er fallega
hljómandi, þar sem hljómræn og
hefðbundin niðurlögin eru nærri en
aldrei skilað til fulls og getur þessi að-
ferð af sér sérlega viðburðalítinn tón-
bálk, sem er skemmtileg andstæða
við hávaðann í dag. Það hefði mátt
gera meira úr andstæðum í styrk, þó
leikur hljómsveitarinnar væri að öðru
leyti mjög fallega hljómandi.
Lokaverk tónleikanna var orgel-
konsert eftir Poulenc, skemmtilegt
verk, samið 1938, í lagrænum en
hljómfrjálsum stíl, sem Poulenc lét
einkar vel að leika sér með í verkum
sínum. Þetta glæsilega verk var ein-
staklega vel leikið af James David
Christie og má segja að framlag hans
til tónleikanna bæði í orgelkonsert
Handels og Poulencs hafi verið það
sem upp úr stóð á þessum tónleikum.
Stjórnandinn, Michael Willens, stýrði
sínu fólki af öryggi, en það er svo með
barokktónlist eins og þá sem flutt var
hér, að í raun þarf engan stjórnanda,
því þar er allt svo slétt og fellt í tón-
skipan og í raun ekkert túlkunar-
vandamál. Í verkum Hovhaness og
Pärts er aftur á móti pláss fyrir túlk-
un, sem þó var fjarri en gekk upp í
orgelkonsertinum eftir Poulenc, sem
eins og fyrr segir var glæsilega flutt-
ur og ásamt orgelkonsertinum eftir
Handel það eftirminnilegasta á þess-
um annars frábæru tónleikum.
Fyrrum
og í dag
TÓNLIST
H a l l g r í m s k i r k j a
Hljómsveitin Damals und Heute
flutti tónverk eftir Bononcini,
Vivaldi, Handel, Hovhaness, Pärt
og Poulenc. Einleikarar: James
David Christie á orgel, Patrick
Henrichs á trompett og Ilia Karol á
fiðlu, Stjórnandi: Michael Willens.
Þriðjudagurinn 29. maí, 2001.
KAMMERTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
SÖGUSVIÐ þessara æskuminn-
inga er fjallaþorpið Magdaluna
(Mánaturn) í Líbanon eftirstríðsár-
anna. Í þorpinu búa afkomendur
frönsku musterisriddaranna sem á
sínum tíma börðust við múslima um
landið helga. Þetta hundrað manna
samfélag er sjálfu sér nægt um flest.
Þorpsbúar lifa af landskika sem þeir
grófu inn í brattar hlíðar fjallanna.
Landið er gjöfult og enginn líður
skort. Í þorpinu er líka öll nauðsyn-
legasta þjónusta. Þar er trésmiður,
kennari, skósmiður, vefari og bart-
skeri.
Þetta er veröld sem gæti staðist
um aldur og ævi ef ekki hefðu ruðst
inn fyrirbrigði sem ýmist eru kennd
við framfarir eða eyðileggingu. Eitt
það fyrsta sem breytti Magdaluna
varanlega var útvarpið. Þorpsbúarn-
ir sem áður höfðu hist hér og þar og
sagt og leitað frétta komu nú saman
á einum stað og hlustuðu á útvarpið
svo lengi sem rafhlöðurnar lifðu.
Kaflarnir eru nefndir eftir ein-
stökum hlutum, persónum og fyr-
irbrigðum sem leika dæmigerð hlut-
verk í togstreitu milli gamla og nýja
tímans: Grammófónninn, Amma,
Ótti, Ís. Umbreytingarnar verða
sýnilegar og í sumum tilfellum
áþreifanlegar gegnum einstök fyr-
irbrigði af þessu tagi. T.d. veldur til-
koma símans því að Anwar litli miss-
ir tekjur. Nokkrum sinnum á dag
hafði hann verið beðinn að fara
sendiferðir, ýmist með hluti eða
skilaboð, og hlaut að launum fáeina
pjastra. Þessari þjónustu ruddi sím-
inn burt.
Frásögnin er seiðandi og hverfist
gjarnan um það smáa í umhverfinu.
Það smáa er samt ekki svo smátt
þegar grannt er skoðað heldur þenst
það út og fær merkingu langt út fyr-
ir það sem lesandi hefur reynslu af.
T.d. er fyrsti bíllinn sem kemur til
Magdaluna boðberi mikilla og ófyr-
irséðra umbreytinga. Litla sögu-
hetjan óskar þess að fyrsta bíltúrn-
um ljúki aldrei. Að honum loknum
gat Anwar litli aðeins lagt hönd á
hjarta sér til að sýna þakklæti sitt.
En bíllinn og bættar samgöngur
taka sinn toll. Jameel litli var sjö-
unda barn foreldra sinna og eini
sonurinn. Þar sem hann var einka-
sonur fékk hann allt sem hugurinn
girntist, líka bíl. Jameel endaði líf
sitt með því að aka fram af fjalls-
brún niður í djúpt gil.
Þannig umbyltu bættar samgöng-
ur við Beirút og strandhéruð Líb-
anons daglega lífinu. Þorpsþjónust-
unni hrakaði og húsfreyjurnar lögðu
af verk eins og að baka brauð. Pítu-
brauðið sem kom daglega frá Beirút
var hnossgæti sem tók öllu öðru
fram.
Mesta og raunar endanleg um-
bylting Magdaluna var vegna borg-
arastyrjaldarinnar sem hófst í Líb-
anon 1975. Lýsing höfundar er
átakanleg vegna þess að hann er í
miðju vitfirringarinnar og sleppur
naumlega brott, heill á líkama en
skaðaður á sál. Magdaluna slapp
hins vegar ekki. Magdaluna er ekki
lengur til og verður aldrei aftur til
nema sem minning sem þessi höf-
undur setti svo haglega í bók.
Þýðing Gyrðis Elíassonar er al-
úðleg. Seiðandi stíllinn og nosturs-
legar lýsingar eiga þátt í því að lyfta
hversdagslegum atvikum.
Þegar
veröld
sundrast
BÆKUR
Æ s k u m i n n i n g a r
eftir Anwar Accawi. Gyrðir
Elíasson þýddi. Mál og menning
2001. Prentvinnsla: Nørhaven a/s
Viborg, Danmörku.
DRENGURINN
Í MÁNATURNI
Ingi Bogi Bogason
SÝNING á verkum nemenda í barna-
og unglingadeild Myndlistaskólans í
Reykjavík stendur nú yfir í sýning-
arrými J. Stauskaite’s School of Art í
miðborg Vilnius, Litháen. Fulltrúum
Myndlistaskólans í Reykjavík var
boðið að sækja skólann heim í maí-
mánuði til að kynnast starfsemi hans
jafnframt því að setja upp sýningu í
skóla J. Stauskaite. Sýningunni er
ætlað að gefa innsýn í þá kennslu sem
fram fer innan Myndlistaskólans í
Reykjavík og starfsemi hans sem
stofnunar sem rekin er á vegum
myndlistarmanna á Íslandi. Sýningin
er ennfremur hugsuð sem fyrsta
skref í samstarfi skólanna tveggja og
og voru ræddar hugmyndir um marg-
víslegt samstarf.
Íslensk
börn sýna
í Vilnius
Grafarvogskirkja
Sýningin Og sjá í Grafarvogs-
kirkju verður framlengd um eina
viku og lýkur 8. júní.
Sýning
framlengd
♦ ♦ ♦