Morgunblaðið - 20.09.2001, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í ár er kynntur nýr styrkjaflokkur Vísindasjóðs,
öndvegisstyrkir, með styrkupphæð 5-10 m. kr. á ári.
Frestur til að skila forumsóknum um
öndvegisstyrki er 1. október nk.
Umsóknarfrestur um almenna styrki Tæknisjóðs og
Vísindasjóðs RANNÍS er 1. nóvember nk.
Vakin er athygli á því að nokkrar breytingar verða á
almennum styrkjum Vísindasjóðs, þær veigamestu að
auglýstar eru fastar styrkupphæðir, 1 m. kr. og 1,5 m. kr.
Ítarlegri upplýsingar og umsóknareyðublöð
fyrir Tæknisjóð og Vísindasjóð er að finna á heimasíðu
RANNÍS, www. rannis.is, og á skrifstofu Rannsóknarráðs,
Laugavegi 13, 4. hæð.
Umsóknir í sjóði RANNÍS
Rannsóknarráð Íslands, Laugavegi 13,
101 Reykjavík, sími 515 5800,
bréfsími 552 9814, netfang rannis@rannis.is,
heimasíða http//www.rannis.is
NÆSTKOMANDI
laugardag, 22. septem-
ber, verður bíllaus dag-
ur haldinn í Evrópu og
víða um heim og von-
andi einnig á Íslandi.
Dagurinn var síðast
haldinn 22. september í
fyrra og vakti þá ekki
nægilega athygli né
vandaða umræðu.
Hann var þá haldinn
undir verndarvæng
SVR og snerust um-
ræður fyrst og fremst
um það hvort væri um-
hverfisvænna að fara
með strætó eða einka-
bíl.
Til að svona dagur heppnist með
almennri þátttöku fólks er mikilvægt
að margir ólíkir aðilar komi að hon-
um. Til dæmis sveitarfélög, stjórn-
málaflokkar, stéttarfélög, íþrótta-
félög, skólar, hagsmunasamtök,
fyrirtæki o.fl. Enda er það svo að
hagsmunirnir sem um er að ræða
eru miklu meiri en svo að þeir eigi
aðeins að vera á snærum eins fyr-
irtækis sem sinnir almenningssam-
göngum. Mörg sveitarfélög landsins
hafa nú samþykkt svokallaða stað-
ardagskrá 21 en það er eins konar
forskrift hvers sveitarfélags að sjálf-
bærri þróun á nýrri öld. Þessi sveit-
arfélög ættu skilyrðislaust að standa
fyrir bíllausum degi hjá sér, með
samstöðu ólíkra aðila, því það er í
ágætu samræmi við
staðardagskrá þeirra.
Hver er þá kjarninn í
bíllausum degi? Hvaða
spurningu á fólk að
spyrja sig þegar hann
ber á góma? Hún er að
mínu áliti þessi: Get ég
bætt þau lífsskilyrði
sem ég og aðrir borg-
arar búa við með því að
skilja einkabílinn eftir
heima, þegar kostur
er? Ef svarið við þess-
ari spurningu er ját-
andi ættir þú lesandi
góður skilyrðislaust að
skilja bílinn eftir heima
reglega eða a.m.k. stöku sinnum.
Ef grannt er skoðað held ég að
meirihluti fólks geti svarað spurn-
ingunni að ofan játandi. Hvers vegna
er þá ekki meira um það að menn
skilji bílinn eftir heima? Ég hef spurt
fólk að þessu endrum og sinnum og
fæ oftast sömu svör: „Veðrið á Ís-
landi er svo vont. Það rignir svo mik-
ið. Það er alltaf rok. Það er svo mikið
af brekkum. Það eru ekki hjólastíg-
ar. Leiðakerfið hjá strætó hentar
mér ekki. Strætó stoppar svo langt
frá.“ Ég man ekki til þess að nokkur
maður hafi sagt: „Ég nenni því ekki,
ég er svo latur.“ En það er því miður
alltof oft ástæðan fyrir því að fólk
notar bíl til að komast allra sinna
ferða. Já, allra sinna ferða. Mörg
okkar hafa ekki frá 17 ára afmæl-
isdeginum ferðast öðruvísi en í bíl.
Út í sjoppu hvað þá meira. Ef þú, les-
andi góður, hefur ekki ferðast öðru-
vísi en í bíl í heilt ár ættir þú að fara
að hugsa þinn gang.
Áhrif bílsins á heilsu, líkams-
ástand og umhverfi okkar láta ekki á
sér standa. Hlutfall of þungra barna
og fullorðinna hefur aukist mikið
undangengna áratugi eins og nýleg
könnun sýnir. Ég fór til útlanda í
fyrra eftir margra ára hlé og varð
fyrir nokkru áfalli á Kastrup því Ís-
lendingarnir í vélinni heim voru
áberandi feitari heldur en aðrir far-
þegar á flugvellinum. Þarna var fólk-
ið komið sem ekki sést í sundi. Þetta
hefur líka áhrif á umhverfi okkar
allra. Þeir sem ekki nota bíl að stað-
aldri, s.s. börn, unglingar og gam-
almenni búa við bíl-ástand. Loft-
mengun jafnast á við margar
erlendar stórborgir og telst heilsu-
spillandi við umferðargötur. Hávaði
frá umferð veldur ónæði og er á sum-
um stöðum yfir viðmiðunarmörkum
og hefur áhrif á líðan fólks. Æ stærri
hluti borgarinnar er undirlagður
umferðarmannvirkjum sem skera í
sundur aðra umferð og eru lýti á um-
hverfinu. Beinn kostnaður við um-
ferðarslys og samfélagskostnaður
sem af slysum hlýst er himinhár og
eru þá ótaldar mannlegar þjáningar.
Kostnaður við gerð mannvirkja fyrir
bíla mun hlaupa á tugmilljörðum á
næstu tveimur áratugum bara til að
halda umferðarástandi í horfinu. Ef
menn efast um þessa lýsingu ættu
þeir að fara í gönguferð við Miklu-
braut, standa þar í strætóskýli eða
fara yfir eina af hinum ágætu göngu-
brúm sem byggðar hafa verið.
Ég hvet alla til að nota það tæki-
færi sem bíllaus dagur er til að velja
aðra ferðakosti heldur en einkabíl-
inn. Ég held að flestir sem melta
þetta með sér sjái að þeir geti farið
margra sinna ferða án þess að vera á
bíl. Gangandi, hjólandi, í strætó eða í
bíl með öðrum. Afsakanirnar að ofan
ættu að vera tamari fíklum heldur en
fullorðnum, sjálfstæðum einstak-
lingum.
Bíllaus dagur
Árni Davíðsson
Bílleysi
Fólk þarf að spyrja sig
að því, segir Árni
Davíðsson, hvort það
geti bætt lífsskilyrði
sín með því að skilja
einkabílinn eftir heima,
þegar kostur er.
Höfundur er líffræðingur.
TENGLAR
....................................................
http://www.islandia.is/nature/ Hjól-
reiðar, náttúra og umhverfi.
http://www.22september.org/ EU
Car-free day.
http://www.ecoplan.org/car-
freeday/cf_index.htm Plan a car free
day?
http://www.samband.is/dag-
skra21/ Um staðardagskrá 21.
Fullkomnaðu
verkið
með
þakrennukerfi
þakrennukerfi
BLIKKÁS EHF.
SKEMMUVEGUR 36
200 KÓPAVOGUR
SÍMI 557 2000 - FAX 557 4111
Fagm
enns
ka
í
fyrir
rúmi

Söluaðilar um land allt