Morgunblaðið - 22.09.2001, Qupperneq 26

Morgunblaðið - 22.09.2001, Qupperneq 26
LISTIR 26 LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ NIXOS frá Strassborg í Frakklandi opnar einkasýningu í Galleríi Geysi í dag, laugardag, kl. 16. Tilgangur myndverka Nixos er að draga fram hið ljóðræna í umhverfinu og kallast þannig á við hina sérstæku veru- leikaskynjun sem ljóðið færir okkur, eins og fyrirheit um hamingju. Sýningin stendur til 13. október. Nixos sýnir í Galleríi Geysi BLÁR Dodge Ram, númer R 3111, með bát á toppnum er hluti verksins Mark- mið V. Bíllinn hefur verið stað- settur hingað og þangað um bæinn undanfarna daga og verður að hluta sjósettur við fjöru við Sævarhöfða í dag, laugardag, kl. 15. Markmið er samvinnuverkefni listamannanna Helga Hjaltalíns Eyjólfssonar og Péturs Arnar Frið- rikssonar. Þessi sýning er millistig síðustu sýningar og þeirrar næstu, en Markmið er nokkurskonar fram- haldssaga. Sýningin er hluti vettvangsverk- efnisins „Listamaðurinn á horninu“ sem er röð sýninga á útilistaverkum eftir ýmsa listamenn. Slóð Markmiðs er: http://mem- bers.netjunk.com/markmid Markmið V sjósett við Sævarhöfða Gallerí Sævars Karls Sýning Arngunnar Ýrar verður framlengd til 27. september. Í dag, laugardag, verður opið frá kl. 10–16. Sýning framlengd Norræna húsið Sýningunum Nærvera listar og Forn tré í Eistlandi lýkur á morgun, sunnudag. Á sýningunum eru listrænt bók- band, rafskartgripir, textílar og ljós- myndir af hinum fornu og sögulegu trjám í Eistlandi. Sýningu lýkur Á MENNINGARMINJADEGI Evrópu, sem er í dag, kynnir borg- arminjavörður friðlýstar minjar í Laugarnesi. Í tilefni dagsins verður ókeypis aðgangur á sýningu Helga Gíslasonar myndhöggvara í Lista- safni Sigurjóns Ólafssonar á Laug- arnestanga milli klukkan 14 og 17. Kaffistofa safnsins er opin á sama tíma. Menningar- minjar í Laugarnesi EINKASÝNING Bjarna Sigurbjörnssonar stend- ur yfir í Hafnarborg, menningar- og listastofnun Hafnarfjarðar. Um er að ræða ný verk eftir Bjarna sem unnin eru með blöndu af olíulitum og vatni á plexígler, og ber sýningin yfirskriftina „Ekkert“. Sýningunni lýkur um helgina. Bjarni beitir óhefðbundnum aðferðum við vinnslu málverka sinna, verkin eru unnin beint á slétta plexiglerfleka, sem eru frá 85 x 60 til 205 x 810 fersentimetrar að stærð. Með því að blanda saman vatni og olíulitum, þ.e. efnum sem hrinda hvert öðru frá sér, kemur Bjarni af stað sköp- unarferli sem vinnur sig að hluta til sjálft og að hluta til með inngripi listamannsins. Bjarni segist með þessari aðferð leitast við að aðstoða mál- verkið við að vaxa og mynda net hreyfinga og átaka á gegnsæjum fletinum. Bjarni hefur þróað vinnuaðferð sína um nokk- urt skeið, en upphaf þess ferlis hófst þegar hann var við nám í Bandaríkjunum. „Þá var ég að mála fígúratífar myndir sem einkenndust af mikilli hreyfingu. Þá spurði einn kennari mig afhverju ég málaði ekki frekar orkuna sem gerði þetta að verkum fremur en fígúrurnar sjálfar. Þetta fékk mig til að endurskoða það að reyna að líkja eftir veruleikanum og fór ég þá að leita að nýjum að- ferðum til að vinna. Eitt af því sem ég fór að velta fyrir mér er hreinlega áferð efnisheimsins, en reyndin er sú að grunneiningar heimsins, þ.e. frumeindir, eru í raun ekkert annað en tómir kjarnar sem einhver spenna hleðst í kringum. Það er í þennan tómleika sem ég vísa í titli sýn- ingarinnar, „Ekkert“, og í myndunum er ég ef til vill að reyna að holdgera þetta tóm, og birta það í nokkurs konar þverskurði,“ segir Bjarni. Eitt skrefið í áttina að þessum tilraunum Bjarna var að notast við plexígler í stað striga. „Mér fannst striginn fela allt of mikið, og fannst allt í einu eitthvað falskt við það að nota striga sem strengdur er á blindramma, þetta minnti mig á einhvers konar leikmynd.“ Með því að mála þunn litalög á plexíglerið nær Bjarni fram því gagnsæi sem hann leitar eftir, og undirstrikar það með því snúa hinum málaða fleti myndanna að veggnum á sýningunni. „Þetta er það næsta sem ég kemst því að mála á ósýnilegan flöt og með þessu móti er málverkið algerlega nakið. Ég get ekkert falið eða leiðrétt, því það sést þá öðr- um hvorum megin. Þannig endurvarpar tómur og hlutlaus veggurinn birtu í gegum hálf- gegnsæja myndina og verður hún því eins konar skuggi á þetta gagnsæi. En þetta tóm er kannski sá grunnkjarni efnisheimsins sem ég leitast við að fanga,“ segir Bjarni. Bjarni nam myndlist við San Francisco Art Institute í Kaliforníu og hefur hann haldið átta einkasýningar hér á landi, auk þess að hafa tek- ið þátt í fjölmörgum samsýningum, m.a. í Banda- ríkjunum og á Norðurlöndum. Hann var einn níu listamanna sem valdir voru til samsýningar á ís- lenskri samtímalist í Henie-Onstad-listasafninu í Ósló nú í sumar. Sýningu Bjarna í Hafnarborg lýkur á sunnudag en hún verður sett upp Nor- ræna húsinu í Færeyjum á næsta ári. Nakin málverk sem ekkert fela Bjarni Sigurbjörnsson, 2001. Án titils, 85x60. MENNINGARHÁTÍÐ Eystra- saltsríkjanna stendur þessa dagana yfir í Norræna húsinu þar sem getur að líta fjölbreytileg viðfangsefni land- anna þriggja – raf, textíl og bókband. Sýningarskráin er þá ekki síður fjöl- breytileg, en í henni hefur jafnt verið lögð áhersla á að fræða gesti um lönd- in, siði þeirra og menningu og munina sjálfa. Rafmunir, framleiðsla þeirra og það náttúrulega ferli sem umbreyting trjákvoðunnar í raf felur í sér eru þannig framlag Litháa til sýningar- innar. Rafið á nefnilega sinn þátt í menningu þjóðarinnar og er að finna jafnt í fornminjum sem þjóðbúning- um landsmanna. Vinsældir þess hafa þá farið vaxandi á ný undanfarin ár og er sérstakt rafsafn til að mynda að finna í borginni Vilnius. Stórum glerskápum með rafhnull- unga, perlur og skart hefur því verið komið fyrir í Norræna húsinu og sýna munirnir í glerskápunum rafið á hin- um ýmsu vinnslustigum og í sínum fjölbreytilegu litbrigðum. Matt, hrjúft og óunnið raf og tærar og slíp- aðar rafperlur, sem sumar hverjar hafa auk þess verið skornar út í ýmiss konar skartgripi, veita skemmtilega breidd og upplýsingaspjöld á veggj- um sýningarsalarins eru þá vel til þess fallin að fræða gesti frekar. Að ósekju hefði text- inn þó mátt vera ítarlegri, þannig að unnt hefði ver- ið að fræðast bet- ur um munina sjálfa, jafnt skartgripi sem óslípað rafið. Skartgripirnir, sem sýna skemmtilega breidd hefðbund- innar og óhefð- bundinnar hönn- unar, eru til að mynda ekki eign- aðir neinum, heldur hönnuð- irnir aðeins nefndir á nafn í mynd- lausri sýningarskránni sem óneitan- lega dregur nokkuð úr vægi annars áhugaverðrar samsetningar. Listrænt bókband er þá framlag Eista til sýningarinnar, en það hefur undanfarið gengið í endurnýjun líf- daga í landinu og tekið miklum stakkaskiptum á undanförnum árum. Aðferðirnar sem sýndar eru í Nor- ræna húsinu eru líka mjög svo fjöl- breytilegar – allt frá hinum sígilda franska stíl leðurbókbandsins til aust- urlenskra hefða á borð við japans- pappír. Mikil fjölbreytni einkennir auk þess efnisval margra handverks- mannanna – japanspappír, grænmet- islitir, leður, málmur og jafnvel gervi- hár gera kápur bókanna að sjálf- stæðum lista- verkum. Bókarkápan verður til að mynda að eins konar skúlptúr hjá Kristel Õun- apuu sem mótar upphleyptar hendur á forsíðu Kui üldse olla eft- ir Kareva J. Kapl- inski og eins kon- ar lágmynd mótast á kili og kápu bókanna Armuaeg eftir D. Kareva og Kui üldse olla eftir Kapl- inski, sem Silvi Kalda hefur bundið saman í hvítt leður með málmskreyt- ingu og klippimyndum á kili. Bæk- urnar tala þannig sínu eigin máli, og þótt vissulega hefði verið akkur í texta á veggjum sýningarsalarins er útskýrði vægi bókbandsins í eist- neskri menningu breytir það því ekki að hér er um bæði vandað og fjöl- breytilegt handverk að ræða. Líkt og áður sagði er óneitanlega fjölbreytilegt yfirbragð á þessari menningarhátíð Eystrasaltslandanna og eru textílverk Letta enginn und- antekning þar á. Verkin í Norræna húsinu eru hluti sýningarinnar Ríga 800 – Þræðir nútímans, en um er að ræða eins konar textílskúlptúra sem byggja á fjölbreytilegu efnisvali lista- mannanna. Petens Sidae notar til að mynda lamineruð snákaskinn, sem komið er fyrir í bogadreginni, glærri plastplötu er nær að kalla fram í hugann hlykkj- óttar hreyfingar snáksins. Skýja- myndir Barbara Ãbele byggjast þá á samvinnu efnis, rýmis og skugga, en í verkinu Kvöldský ná rauðir og bláir efnisfletir að mynda roðagyllt ský kvöldsólarinnar. Það er þó Stysta nóttin eftir Atis Lusis sem hefur hvað sterkust sjónræn áhrif. Glitrandi glerperlur á dökkbláum bómullar- vefnaði mynda skemmtilega myndlík- ingu í verki sem nær að vera bæði áhrifamikið og sterkt í einfaldleik sín- um. Efri hæð Norræna hússins geymir þá sýninguna Forn tré Eistlands og telst hún fróðleg viðbót við menning- arhátíðina. Ljósmyndir af frægum og fornum trjám Eistlands, sem ljós- myndarinn Hendrik Relve er höfund- ur að, prýða veggina ásamt textum með sögum trjánna. Má þannig sjá Eikar-Lárusar eikina, sem eldguðinn Laurits bjó í, og Rifrildiseikina er ósátt hjónakorn áttu að dvelja í næt- urlangt til að draga úr deilum sínum, en þessar sögur eru bara tvö fjölda annarra skemmtilegra dæma sem þar er að finna. Ljósmyndirnar nytu sín þó að ósekju betur í stærri útgáfu og eins geymir skemmtilegur og fræðandi textinn fullmargar stafsetningar- og málfarsvillur. Þetta breytir því þó ekki að menningarhátíð Eystrasalts- landanna er ágætis tilbreyting í sýn- ingaflóru höfuðborgarinnar og fróð- leg skemmtan um lönd og þjóð. Þjóðlegur fróðleikur MYNDLIST N o r r æ n a h ú s i ð Menningarhátíð Eystrasaltsríkj- anna á Norðurlöndum. Sýningin stendur til 23. september og er opin alla daga nema mánudaga frá kl. 12–17 NÆRVERA LISTAR Anna Sigríður Einarsdótt ir Stysta nóttin eftir Atis Lusis. ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ÞAÐ kom nokkuð á óvart, þegar lesin var efnisskrá tónleika Romans Rudnytskys, að megintexti hennar var á ensku og ekki eitt aukatekið orð um verkin á efnisskránni, t.d. um verk eftir Antin Rudnytsky, Tilbrigði yfir einfalt stef, op. 38. Tónleikarnir hófust á umritun Busoni á C-dúr tokkötunni (BWV 564), eina þríþætta orgelverki J.S. Bach, og var tokkatan og hægi þátturinn mjög vel leikinn og sömuleiðis fúgan framan af. Það brá heldur til tíðinda, þegar annað verkið á efnisskránni var leikið, sónata op 109, eftir meistara Beethoven. Þá sannaðist það, að ekki er nóg að ráða yfir mikilli hraðatækni því að tónlist er ekki síður skáldskapur og op. 109 er eins konar svar Beethovens við op. 106, Hammerklavier-sónötunni, og á sama hátt og í Tunglskinssónötunni var yfirskrift höfundar „quasi una fantasia“ enda er verkið ein samfelld fantasía sem á köflum minnir á prel- údíur frá barokktímanum. Þá er það sérkennilegt að þetta er fyrsta sónata Beethovens sem endar á Andante- þætti. Því miður var fingralipur leik- ur Rudnytskys ekki sannfærandi túlkun á Beethoven og t.d. voru til- brigði lokaþáttarins leikin eins og fingraæfingar, yfirkeyrðar í hraða. Næsta viðfangsefni var umritun Bernsteins á hljómsveitarverkinu El salón Mexico, eftir Copland, er hann samdi á árunum 1933–36. Þetta verk var mjög vel flutt og alls ekki óskemmtilegt áheyrnar, þar má heyra ýmis mexíkönsk stef en nafnið er dregið af vinsælum dansi sem heit- ir El salón Mexico. Umritunin á Rhapsody in Blue, eft- ir Gershwin, var ekki skemmtileg áheyrnar, því samskipan hljómsveit- ar og píanós hefur sérstaka merkingu og án þessara andstæðna rennur verkið út í eitt. Það var aftur á móti í píanóverkinu Gaspar de la Nuit eftir Raval þar sem Rudnytsky fór á kost- um og var leikur hans á köflum magn- aður og tæknilega glæsilega útfærð- ur. Ballaðan, sú fjórða, í f-moll eftir Chopin byrjaði vel en er á leið fór að „sjóða á keipum“ og var allt of mikill fyrirgangur í leik Rudnytskys undir lokin. Tilbrigðin eftir Antin Rudn- ytsky eru sérlega einföld, áheyrileg en ekki meira og voru mjög vel flutt. Það var sérkennilegt hjá píanist- anum að spyrða saman umritun Liszt á Valhallarstefinu eftir Wagner og stefjaleik Moszkowskis á stefum úr Carmen eftir Bizet en lokaverk tón- leikanna var umritun Liszt á forleikn- um að Vilhjálmi Tell eftir Rossini. Sagt er að Franz Liszt hafi haft það fyrir sið, eftir að hafa sótt óperusýn- ingu eða hljómsveitartónleika, að leika af fingum fram sína píanóútgáfu af því sem fyrir eyru bar og undr- uðust viðstaddir óskeikult minni hans og óhemju leiktækni í viðmiklum út- færslum, svo glæislegum að höfund- um sjálfum þótti nóg um. Fræðimenn eru ekki sammála um listrænt gildi slíkra umritana og varla að þær séu meira virði en skemmtilegur tækni- leikur, þegar best lætur, frekar en að vera merkileg heimild um píanósnill- inginn Franz Liszt. Forleikurinn var glæsilega fluttur og mörg píanó- tæknileg atriði frábærlega útfærð. Roman Rudnytsky er mikill tækni- leikari en þó með þeim annmörkum, að ofgera og oftast undir lok verk- anna, þannig að hraðinn bar þá verk- in ofurliði. Svona ofurhraði er án und- antekninga til þess eins að tónræn framvinda verkanna týnist í flaust- urslegum hraðanum. Hraði er einn þáttur í spennumögnun tónverka en má samt aldrei yfirgnæfa verkið. Það sem var athyglisvert við leik Rudn- ytskys var frábærlega vel útfærð pedalnotkun hans, sem er mikilvægt atriði í mótun tónhendinga, en of- notkun pedals getur þurkað út allar „fraseringar“, sléttað tónmálið út í eina flatneskju. Roman Rudnytsky er teknískur píanóleikari sem lætur vel að leika svonefnd „píanistaverk“ þar sem skáldað er aðeins í tæknina tækninnar vegna en á samt til að leika fallega rómantískar tónhend- ingar eins og í upphafi ballöðunnar eftir Chopin. Tæknin tækninnar vegna Jón Ásgeirsson TÓNLIST S a l u r i n n Roman Rudnytsky lék verk eftir Beethoven, Ravel, Chopin, Rudnytsky og Moszkowski og umritanir eftir Busoni, Bernstein og Liszt. Þriðju- dagurinn 18. september 2001. PÍANÓTÓNLEIKAR

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.