Morgunblaðið - 09.12.2001, Qupperneq 22

22 SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
L
ÖGMANNAFÉLAG Ís-
lands fagnar 90 ára af-
mæli 11. desember
næstkomandi. 17 mála-
færslumenn „og aðrir
embættislausir lögfræðingar“, eins
og það var orðað í fundargerð, komu
saman fyrir 90 árum og stofnuðu þá
Málflutningsmannafélag Íslands. Það
var síðan ekki fyrr en árið 1944 að
nafninu var breytt í Lögmannafélag
Íslands.
Núverandi formaður Lögmanna-
félagsins er Ásgeir Thoroddsen
hæstaréttarlögmaður. „Menn áttuðu
sig á því á þessum tíma að það var full
ástæða til þess að þeir sem þá störf-
uðu að málaflutningi hefðu með sér
sérstakt félag. Margir mektarmenn
komu að þessu félagi. Fyrsti formað-
urinn var Eggert Claessen, þá mála-
flutningsmaður við landsyfirréttinn.
Sveinn Björnsson, sem síðar varð for-
seti lýðveldisins, varð seinna formað-
ur. Þeir voru ekki nema 17 málaflutn-
ingsmennirnir við stofnun félagsins
en núna eru í Lögmannafélaginu um
650 manns. Tæplega 400 af þeim eru
sjálfstætt starfandi lögmenn eða
fulltrúar þeirra. Um 250 eru svokall-
aðir innanhússlögmenn, þ.e.a.s. lög-
menn hjá fyrirtækjum, félögum og að
einhverju leyti hjá hinu opinbera.
Einnig eru nokkrir félagsmenn hætt-
ir störfum,“ segir Ásgeir.
Segja má að stétt lögmanna hafi þó
fyrst orðið til með lögum árið 1905,
enda þótt fyrstu almennu lögin um
lögmenn og störf þeirra kæmu ekki
til fyrr en 1942. Í lögunum frá 1942
segir að lögmenn séu opinberir sýsl-
unarmenn og er kveðið á um skyldu-
aðild þeirra að Lögmannafélagi Ís-
lands.
Sjálfstæði lögmanna
Ásgeir segir að félagið hafi frá upp-
hafi lagt áherslu á það að standa vörð
um sjálfstæði stéttarinnar.
„Þegar lögmenn vinna fyrir sinn
skjólstæðing mega þeir ekki hafa
aðra hagsmuni en síns skjólstæðings.
Þeir eiga að vinna fyrir hann af full-
um heilindum og af bestu samvisku
gefa góð ráð. Þegar frumvarp að lög-
mannalögunum, sem við búum við nú
og tóku gildi í byrjun árs 1999, kom
fram á þingi var reiknað með að úr-
skurðarvald í ágreiningsefnum milli
lögmanna og skjólstæðinga yrði í
höndum sérstaks úrskurðarráðs sem
dómsmálaráðuneytið átti að skipa. Í
meðförum þingsins tókst að breyta
þessu á þann veg að skipuð var sér-
stök úrskurðarnefnd sem í eiga sæti
einn fulltrúi frá dómsmálaráðuneyt-
inu, einn frá Dómarafélagi Íslands,
einn frá Lögmannafélaginu og einn
frá Hæstarétti. Við teljum okkur geta
vel við þetta unað því að talað er um
að fulltrúinn sem Hæstiréttur skipar
sé úr röðum starfandi lögmanna.
Fram að þessum tíma hafði úrskurð-
arvaldið verið hjá stjórn Lögmanna-
félagsins. Langmestur tími stjórnar-
innar hér á árum áður fór í það að
úrskurða í margvíslegum deilumál-
um.
Ég held að út af fyrir sig hafi það
tekist mjög vel og að mörgu leyti var
stjórn Lögmannafélagsins strangari
við sína félagsmenn en dómstólar eða
utanaðkomandi aðilar hefðu nokkru
sinni verið.“ Samkvæmt lögmanna-
lögum er öllum lögmönnum skylt að
vera í Lögmannafélagi Íslands. Þegar
frumvarpið að núgildandi lögum var
lagt fram vaknaði umræða um það að
vegna stjórnarskrárákvæða um fé-
lagafrelsi og nútímaviðhorfa væri
óeðlilegt að hafa skylduaðild að félag-
inu. „Á móti hefur verið sagt að lög-
menn leggja mikla áherslu á sitt sjálf-
stæði og að agavaldið sé hjá þeim.
Eigi þeir að sinna agavaldi gagnvart
lögmönnum gengur það náttúrlega
ekki að sumir séu í félaginu og aðrir
ekki. Á því byggist sú niðurstaða sem
varð varðandi skylduaðildina,“ segir
Ásgeir.
Réttindamál lögmanna
Það sem helst hefur verið til um-
fjöllunar hjá Lögmannafélaginu síð-
ustu árin er réttindamál lögmanna.
„Í lögunum segir að aðeins lög-
menn megi reka lögmannsstofur.
Þetta er tilkomið vegna þessa grund-
vallaratriðis um sjálfstæði lögmanna.
Það gengur ekki að við vinnum sem
sjálfstæðir lögmenn en lögmanns-
stofan sé í eigu t.d. endurskoðanda.
Þá erum við farnir að þjóna tveimur
herrum. Þess vegna er þetta ákvæði í
lögunum um að eingöngu lögmenn
mega eiga lögmannssstofu. Reyndar
er samsvarandi ákvæði í lögum um
endurskoðendur um að eingöngu
endurskoðendur megi eiga endur-
skoðunarstofur. Okkur hefur hins
vegar oft sýnst að lögfræðideildir
endurskoðunarstofa séu ekki annað
en fullbúnar lögmannsstofur. Við höf-
um amast við því og fengið niðurstöðu
um það frá dómsmálaráðuneytinu að
þetta gangi ekki upp.“
Annað mál sem Lögmannafélagið
beitir sér nú fyrir er breytingar á því
hvernig löglærðir öðlast héraðsdóms-
lögmannsréttindi. Áður áttu menn
kost á því að öðlast slík réttindi eftir
að hafa flutt fjögur prófmál. Einnig
gátu lögfræðingar fengið réttindin
með því að vinna í þrjú ár í störfum
þar sem reyndi á þekkingu þeirra.
Þessu var breytt með lögunum 1999
og í staðinn var sett á laggirnar próf-
Lögmannafélag Íslands fagnar 90 ára afmæli
Nýjar
áherslur
Lögmannafélag Íslands fagnar 90 ára afmæli
11. desember nk. Guðjón Guðmundsson ræddi við
Ásgeir Thoroddsen, formann félagsins, í tilefni af
tímamótunum.
Morgunblaðið/Golli
Ásgeir Thoroddsen hrl., formaður Lögmannafélags Íslands.