Morgunblaðið - 21.12.2001, Blaðsíða 40

MENNTUN
40 FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í GEGNUM tíðina hafa fleiriog fleiri Íslendingar ferðasttil Taílands og kynnst þarmenningu og lífsháttum Taí-
lendinga. Eitt er þó nokkuð víst að
fáir ná að tjá sig á tungu inn-
fæddra á þessum stutta tíma sem
ferðamaðurinn er í Taílandi. Það er
ekki eingöngu um að kenna að um-
hverfið sé framandi, heldur er taí-
lenska mjög frábrugðin öllum öðr-
um tungumálum.
Taílenska er sambland ýmissa
tungumála, svo sem bali-sanskrít,
kambódísku og fleiri tungumála, en
er nú eingöngu talað í Taílandi. Til
að flækja þetta aðeins, þá eru til
þrjár útgáfur af málinu sem tal-
aðar eru eftir virðingarstigi. Það er
ekki á færi allra Taílendinga að
tala allar þessar útgáfur.
Konungur Taílendinga (Ram
Kham Heng á Sukothai tímabilinu)
ákvað árið 662 að búa til ritmál og
eftir ýmsar breytingar í gegnum
árin, var búið til ritmál Taílendinga
eins og það er skrifað í dag.
Það er ekki vitað nákvæmlega
hvernig það var búið til, en nið-
urstaðan varð rittákn, og var það
meitlað á sexhyrnda súlu, sem enn
er til.
Getur silki brunnið
Þetta er rittákn búið til úr 44
táknum (stöfum) með fjölda
áherslutákna (þar af 21 sérhljóði,
með stuttu eða löngu hljóði) sem
skrifuð eru fyrir ofan, neðan, fram-
an og aftan stafina, svo tónninn
breytist eftir því hvar táknið er.
Taílenska er nefnilega tónamál,
með fimm tónum og fer algerlega
eftir því hvort tóninn er mið, hár,
hækkandi, lágur eða lækkandi,
hvort menn eru að tala um hund
eða hest. Það er sama orðið [maa]
og því þurfa menn að vera varkáir
þegar menn segjast borða hesta á
Íslandi, það gæti skilist þannig að
Íslendingar borði hunda.
Tungumálið er í sjálfu sér auð-
velt og ekki flækist málfræðin fyr-
ir. Hún er tiltölulega auðlærð og
hvort setningin er í þátíð eða fram-
tíð ræðst af framtíðar orðinu [dja]
eða þátíðar orðinu [leew]. Þannig
má segja að allir geti nokkuð auð-
veldlega lært að tala taílensku (þ.e.
ef menn eiga gott með að greina
mismuninn á tónunum), en öðru
máli gegnir um ritmálið, það er ögn
flóknara. Að sama skapi er mjög
erfitt fyrir Taílendinga að læra ís-
lensku, með alla þessa málfræði,
beygingar, kyn, töluorð, lýsingar-
orð, sagnorða beygingar og þið vit-
ið hvað ..., þetta þekkist bara ekki í
Taílandi.
Sem dæmi um einfalt orð og
hvað tónarnir geta breytt miklu
um, þá má taka til dæmis orðið
„naa“. Það getur þýtt; akur, andlit,
blaðsíða, árstími og þykkt, allt eftir
tóninum. Annað orð er öllu
snúnara, en það er orðið „glæ“,
sem getur þýtt langt í burtu eða
rétt hjá, eftir því hvaða tónn eru
notaður. Og hér er einn tungutvist-
ur, sem Taílendingar varpa stund-
um á saklausa ferðamenn; mæ,
mæ, mæ. Þetta þýðir einfaldlega
„getur silki brunnið?“ og svarið er
jafn einfalt; mæ, mæ, mæ, mæ, eða
„nei, silki getur ekki brunnið“.
„Compuuteer“ í framburði
Taílendingar búa ekki til nýyrði
úr tökuorðum, svo það má iðulega
heyra ensk orð inn á milli, eins og
til dæmis „computer“ en borið
fram á taílenskan hátt, svo úr verð-
ur „coompuuteer“. Ekki er auðvelt
að finna samsvörun við íslenskt
orð, nema helst orðið „dúkka-da“
sem þýðir að sjálfsögðu „dúkka“.
Af öllu þessu má vera ljóst að ís-
lenska er mjög tormelt tungumál
fyrir Taílendinga, bæði það að þeir
þurfa að læra hugsunina málfræði
og eins það að íslenskan er með
hljóð eins og „ð, i, u, o, r, l, þ, ö,
ofl.“ sem ekki þekkjast í Taílandi.
Þannig að þegar Taílendingur
reynir að tala íslensku, þá gildir að
hafa þetta í huga, sýna umburð-
arlyndi og aðstoða viðkomandi að
ná tökum á málinu. Við reynum
hvað við getum, en aumingja við að
ná áttum í allri þessari málfræðif-
lóru íslenskunnar, svo ekki sé talað
um öll þessu nýju hljóð, rosalegt!
Ég elska þig
Hér eru nokkur algengar setn-
ingar, sem gott er fyrir ferðamenn
að kunna, áður en lagt er af stað í
ferðina, eða bara til að kalla fram
bros hjá Taílendingum. Það verður
líka að koma fram, að þótt Taílend-
ingar hlæi að útlendingi fyrir að
tala rangt mál, þá er að vegna þess
að okkur finnst það bara svo sætt
og síðan hrósum við viðkomandi
fyrir hvað hann er duglegur að tala
taílensku.
„Krab“ er kurteisi ending fyrir
karlmenn en „kha“ fyrir konur.
„Phom“ er „ég“ fyrir karlmenn og
„chan“ er „ég“ fyrir konur.
Sawatdee krab Komdu sæll
Sawatdee kha Komdu sæl
Khob khun krab/
kha Þakka þér fyrir
Mæ ben ræ Allt í lagi, skiptir ekki
máli
Phom hjúw mak Ég er mjög svangur
Chan hjúw mak Ég er mjög svöng
Phom rak khun Ég elska þig (strákur
til stúlku)
Chan rak khun Ég elska þig (stúlka til
stráks)
Tungumál/ Á Evrópsku tungumálaári hefur gildi málakunnáttu verið metið. Niðurstaðan er ótvíræð:
Kunnáttan er með mestu verðmætum einstaklinga. Andrea Sompit Siengboonum fjallar hér um taílensku
sem víða er töluð í Evrópu, og veitir innsýn í málið. Taílenska er kunnuglegt mál á Íslandi.
„Það gildir að sýna umburðarlyndi þegar tungumál er annarsvegar,“ segir Andrea.
 Taílenska er ef til vill ekki fram-
andi hugmynd fyrir Íslendinga
 Tungumálið er í sjálfu sér auðvelt
og ekki flækist málfræðin fyrir
Hér koma fyrstu táknin í tælenska
stafrófinu, samsvarandi a, b, c, d... á
íslensku
þá tölustafirnir frá 1 – 10
og loks „Reykjavík, Iceland“
Góðan dag
[SAWATDEE KHA]
Rafræn viðskipti
„Lagaumhverfi rafrænna við-
skipta“ nefnist námskeið sem
haldið verður í Háskólanum í
Reykjavík
fimmtudaginn
10. janúar nk.
kl. 8.30–12.30.
Námskeiðið er
hið síðasta í röð
þriggja nám-
skeiða sem Út-
flutningsráð Íslands og Háskól-
inn í Reykjavík ásamt Euro
Info-skrifstofunni standa að í vet-
ur, undir yfirskriftinni „Nýjar
leiðir í rekstri – raunveruleg
hagræðing, kostnaðarlækkun og
aukin arðsemi með rafrænum
viðskiptaháttum.
Leiðbeinendur á námskeiðinu
eru lögfræðingarnir Jónína S.
Lárusdóttir deildarsérfræðingur
í iðnaðar- og viðskiptaráðuneyt-
inu og Árni Harðarson, yfirmað-
ur skattasviðs Deloitte & Touche
hf. og munu þau á námskeiðinu
fjalla um:
– samningarétt í ljósi laga um
rafræn viðskipti og rafrænar
undirskriftir:
– höfundarétt og skyld réttindi
– persónuvernd, samkeppni og
óréttmæta viðskiptahætti
– lagaskil og varnarþing
– skattarétt.
Námskeiðin „Nýjar leiðir í
rekstri“ eru hluti af alþjóðlegri
herferð, EIC e-business Camp
aign, sem fer fram í 18 Evr-
ópulöndum og er styrkt af fram-
kvæmdastjórn Evrópusambands-
ins.
Nánari upplýsingar um nám-
skeiðin má nálgast hjá Útflutn-
ingsráði í síma 511 4000 eða með
tölvupósti, erna@utflutnings-
rad.is og á vef Útflutningsráðs,
www.utflutningsrad.is/ebusiness
og vef Háskólans í Reykjavík,
www.ru.is.
Umsóknarfrestur
Næsti umsóknarfrestur í alla
flokka Leonardo da Vinci starfs-
menntaáætlunar ESB er 18. jan-
úar.
Sérstök
íslensk
forgangs-
atriði eru
að þessu
sinni:
 Þáttaka fyrirtækja í Leon-
ardó – sérstaklega þróun starfs-
menntunar í fyrirtækjum.
 Nýjar kennsluaðferðir og
kennsluhættir – sérstaklega
starfstengt tungumálanám og
þróun fjarnáms.
 Verkefni sem stuðla að
bættu sjálfsmati einstaklinga og
jafnrétti á vinnumarkaði.
Námskeið fyrir umsækjendur
verður haldið í Tæknigarði 7.
janúar kl. 10–12.
Nánari upplýsingar gefa
Landsskrifstofa Leonardó, s. 525-
4900 og Mennt, samstarfsvett-
vangur atvinnulífs og skóla, s.
511 2660.
Fastanefnd ESB
Fastanefnd framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandsins fyr-
ir Ísland og Noreg er í Ósló.
Fastanefndinni var komið á fót
árið 1987. Hún er fulltrúi fram-
kvæmdastjórnar ESB gagnvart
stjórnvöldum á Íslandi og í Nor-
egi, tveggja mikilvægra sam-
starfsríkja sem hafa umfangs-
mikil efnhagsleg tengsl við
Evrópusambandið. Fram-
kvæmdastjórn Evrópusambands-
ins hefur fastanefndir í yfir 120
ríkjum og eitt verkefna þeirra er
að veita upplýsingar um upp-
byggingu, starfsemi og stefnu-
mál Evrópusambandsins. Annað
mikilvægt verkefni er að miðla
upplýsingum til höfuðstöðvanna í
Brussel um afstöðu og hagsmuni
Íslands í málum sem snerta sam-
starf Íslands og ESB og um
stjórnmál og efnhagslíf á Íslandi
– og að liðka fyrir samstarfi Ís-
lands og Evrópusambandsins. Á
vef fastanefndarinnar www.-
esb.is er að finna ýmsar gagn-
legar upplýsingar um Evrópu-
sambandið og samstarf Íslands
við það.
Upplýsingaskrifstofur um Evrópumál
NÁMSVEFURINN Lífsferlar í
náttúrunni hlaut nýverið 3. verð-
laun í samkeppni evrópska skóla-
netsins í flokknum IBM eTeaching.
Þetta er eina íslenska verkefnið
sem komst í úrslit en hin verkefnin
í úrslitum voru frá Danmörku,
Belgíu og tvö frá Frakklandi.
Lífsferlar í náttúrunni eru gagn-
virkt námsefni í náttúrufræðum
sem einkum er ætlað 1.–4. bekk
grunnskóla. Í námsefninu læra
nemendur að þekkja nokkrar teg-
undir lífvera og kynnast ólíkum
lífsferlum þeirra á gagnvirkan og
skemmtilegan hátt. Vefinn má
skoða á heimasíðu Námsgagna-
stofnunar www.namsgagnastofn-
un.is.
Höfundar efnisins eru Kristín
Runólfsdóttir, Sigríður P. Frið-
riksdóttir og Örn Óskarsson.
Kristín og Örn eru kennarar í Fjöl-
brautaskóla Suðurlands og Sigríð-
ur við Flensborg.
Hugmynd að verkefninu varð til
á námsbraut um tölvur og upplýs-
ingatækni í KHÍ og Nýsköpunar-
sjóður námsmanna styrkti verkefn-
ið. Námsefnið er unnið út frá
markmiðum við lok 4. bekkjar í Að-
alnámskrá fyrir grunnskóla þar
sem segir: Nemendur eiga að geta
...„lýst nokkrum einföldum en ólík-
um lífsferlum lífvera s.s. fræ verð-
ur að plöntu, lirfa verður fiðrildi,
úr eggi kemur ungi, barn verður
til.“
Vefurinn er litskrúðugur, texti
einfaldur og letur stórt. Fjöldi
teikninga og ljósmynda prýða vef-
inn. Flestar ljósmyndirnar eru
teknar af Erni Óskarssyni og
teikningar unnar af Kristínu Run-
ólfsdóttur. Námsgagnastofnun sá
um vinnu við gagnvirk verkefni.
Lífsferlar í náttúrunni er einn af
mörgum titlum sem gefnir eru út
af Námsgagnastofnun og staðsettir
á heimasíðu stofnunarinnar
www.namsgagnastofnun.is. Vef-
svæðið heitir Námsefni á vef og er
efnið flokkað niður eftir náms-
greinum.
Verðlaunað marg-
miðlunarefni