Morgunblaðið - 22.03.2002, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 FÖSTUDAGUR 22. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðmar Gunn-laugsson fæddist
á Þorsteinsstöðum í
Svarfaðardal 9.
september 1913.
Hann lést á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á
Akureyri 9. mars
síðastliðinn. Hann
var sonur hjónanna
Gunnlaugs Daníels-
sonar, f. 20.7. 1868,
d. 12.7. 1952, og
Steinunnar Sig-
tryggsdóttur, f. 2.8.
1881, d. 30.1. 1923.
Börn þeirra, auk
Guðmars, voru; Sóley, f. 19.8.
1908, d. 31.12. 1994; Anna Lauf-
ey, f. 12.8. 1910, býr í Reykjavík;
Jóhanna Kristín, f. 3.3. 1915, d.
4.8. 1995; Guðjón, f. 18.5. 1917, d.
20.8. 1994; og Lilja Emilía, f. 9.10.
1921, býr í Kópavogi. Gunnlaugur
átti með fyrri konu sinni, Önnu
Zóphaníasdóttur, f. 5.5. 1871, d.
9.5. 1895, dótturina Guðrúnu
Daníelínu, f. 24.5. 1893, d. 26.2.
24.4. 1947, d. 14.12. 1947, e) Guð-
mundur, f. 21.11. 1948, kona
Helga Aðalsteinsdóttir, f. 13.7.
1949, þau eiga þrjú börn, f) Óli, f.
1.9. 1951, á einn son, barnsmóðir
María Ingadóttir, f. 9.4. 1953, g)
Sóley Birgitta, f. 11.11. 1954, d.
11.9. 1984, maki Haraldur Gunn-
þórsson, f. 28.4. 1955. Þau eign-
uðust tvö börn en fyrir átti hún
eina dóttur, Önnu Steinunni, f.
24.8. 1969, sem ólst upp hjá Guð-
mari og Ingibjörgu.
Guðmar stundaði vinnu-
mennsku og ýmis verkamanna-
störf, vann í Sútunarverksmiðj-
unni Iðunni og stundaði
sjómennsku. Á fjórða áratugnum
fór hann að vinna hjá Kaupfélagi
Eyfirðinga við pípulagnir. Hann
vann um skeið sem gæslumaður í
kyndistöð KEA í Grófargili, Ket-
ilhúsinu. Um 1960 stofnaði hann
pípulagnafyrirtækið Hita hf. sem
starfaði í nokkur ár. Síðustu tutt-
ugu starfsár sín vann hann hjá
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri sem pípulagningamaður
þangað til hann hætti fyrir aldurs
sakir 1986.
Útför Guðmars Gunnlaugsson-
ar fer fram frá Akureyrarkirkju í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
1973. Einnig átti
Gunnlaugur soninn
Þorgrím Gunnar
Bílddal, f. 4.8. 1902,
d. 20.4. 1980, með
Valgerði Sigurðar-
dóttur, f. um 1877.
Árið 1938 kvæntist
Guðmar Ingibjörgu
Óladóttur, f. á Smjör-
hóli í Öxarfirði 2.7.
1912. Foreldrar
hennar voru Óli Jón
Jóhannesson, f. 12.3.
1881, d. 20.4. 1943, og
Anna Friðfinna Guð-
mundsdóttir, f. 16.2.
1880, d. 27.8. 1950. Guðmar og
Ingibjörg eignuðust sjö börn: a)
Drengur, f. 1.9. 1938, d. 1.9. 1938,
b) Haukur, f. 15.10. 1939, kona
Marta Vilhjálmsdóttir, f. 6.7.
1942, þau eiga þrjú börn, c) Gylfi,
f. 24.11. 1944, kona Arnheiður
Eyþórsdóttir, f. 18.10. 1958, þau
eiga einn son. F.k. Fjóla Friðriks-
dóttir, f. 28.1. 1951, og eiga þau
þrjú börn. d) Anna Steinunn, f.
Nú þegar við fylgjum pabba til
moldar rifjast upp mörg atriði úr
sögu hans sem hann sagði okkur og
sögu okkar sjálfra, barnanna hans.
Hann fæddist á Þorsteinsstöðum í
Svarfaðardal í Eyjafirði. Fjölskyld-
an bjó á Ytri-Másstöðum, Hamar-
koti og svo á Upsum. Þar missti
hann móður sína á tíunda ári. Eftir
það var fjölskyldan leyst upp, börn-
unum komið fyrir á ýmsum stöðum
en hann fylgdi föður sínum um
tíma. Hann átti meðal annars góðar
minningar frá Hamarkoti en svo
var hann tekinn í fóstur á Hrísum
þar sem hann var til um 1930. Þótt
erfiðleikar daglegs amsturs hafi
skilið eftir djúp spor í sálu óharðn-
aðs ungmennis þá var aldrei í huga
hans til betri staður en Svarfaðar-
dalur og sérstaklega þótti honum
vænt um Hrísa og fólkið sem þar
bjó en það reyndist honum alla tíð
vel. Í Svarfaðardal sagði hann að
moldin væri frjórri, fjöllin tignar-
legri, þar skini sólin skærar en ann-
ars staðar og í Hrísamóunum voru
berin sætari en á öðrum stöðum
sem hann þekkti. Þessari skoðun
sinni hélt hann stíft fram alla tíð við
okkur og barnabörnin og hvikaði
hvergi, öllum til nokkurs gamans.
Hann fylgdi föður sínum inn á
Akureyri og fór að vinna fyrir sér.
Hann stundaði vinnumennsku í
Eyjafirði og víðar, vann í atvinnu-
bótavinnu á kreppuárunum, stund-
aði ýmiss konar verkamannavinnu
á Akureyri og víðar, var um tíma á
Sútunarverksmiðjunni Iðunni, sótti
sjó og var m.a. á síldveiðum.
Á Siglufirði á fjórða ártugnum
kynntist hann mömmu og þau giftu
sig 19. febrúar 1938. Þau festu
fljótlega kaup á húsnæði við Odd-
eyrargötu 3 þar sem þau bjuggu
allar götur til 1967. Húsið við
Oddeyrargötuna er lítið á mæli-
kvarða dagsins í dag en fyrstu ár
þeirra bjuggu þar þó tvær fjöl-
skyldur. Þetta heimili þeirra varð
mörgum vin sem áttu erindi til Ak-
ureyrar. Þegar ættingjar og vinir
fóru í kaupstaðinn til að versla,
leita læknis eða annarra erinda eða
þegar farið var milli byggðarlaga
var staldrað þar við og gist. Þarna
áttu þau líka góða nágranna sem
oft litu inn og þá var hlegið mikið,
sagðar fréttir, stundum líka í hálf-
um hljóðum. Þar eins og alla tíð lá
pabbi ekki á skoðunum sínum og
gat verið hispurslaus í tali.
Í kjallaranum kom pabbi sér upp
aðstöðu til smíða. Hann renndi
nytjahluti sem hann seldi til að
drýgja heimilistekjurnar og við
bræðurnir áttum þar hlutverki að
gegna við að berkja birkibolina sem
notaðir voru og líka athvarf fyrir
sköpunargleði okkar. Í húsinu við
Oddeyrargötuna, þar sem stóra
reynitréð skyggði á allan suðurgafl-
inn, kálgarðurinn freistaði á sumrin
og norðangarrinn skók á veturna
svo marraði í, tifaði lífsklukkan.
Pabbi veiktist um miðjan þriðja
áratuginn og lá á sjúkrahúsi í
nokkra mánuði. Hann fékk í lungun
en þau veikindi áttu eftir að draga
dilk á eftir sér seinna meir. Á
fjórða áratugnum fór hann að vinna
við pípulagnir hjá Kaupfélagi Ey-
firðinga og var þar meira og minna
fram undir 1960. Hann fékk rétt-
indi í þeirri iðn með forsetabréfi. Á
þessum árum vann hann um tíma
sem gæslumaður í Ketilhúsinu í
Grófargili, kyndistöð KEA. Þangað
var gott að koma, líta til hans í yl-
inn og horfa á eldtungurnar í stóru
kötlunum. Um 1960 stofnaði hann
ásamt Birni Guðmundssyni og fleir-
um fyrirtækið Hita hf. en það var
pípulagnafyrirtæki sem þeir starf-
ræktu í nokkur ár. Á sjöunda ára-
tugnum hóf hann síðan störf við
Fjórðungssjúkrahúsið og hafði með
höndum viðhald og eftirlit á pípu-
lögnum. Þar leið honum vel og
hann vann þar þangað til hann
hætti fyrir aldurs sakir, liðlega sjö-
tugur.
Á sjöunda áratugnum byggðu
pabbi og mamma nýtt hús við
Stekkjargerði 6 sem þau fluttu inn í
1967 og hafa búið í síðan. Þar eign-
uðust þau góða nágranna og undu
hag sínum vel. Viðskilnaðurinn við
litla húsið var ef til vill léttbærari
fyrir það að stóra reynitréð brotn-
aði í roki skömmu áður en þau fóru
þaðan. Nýtt reynitré, sproti af því
gamla, var sett niður við suðurgafl-
inn á nýja húsinu og þar var fylgst
með því boða vorkomu með nýju
brumi síðla vetrar og háværum
þrastasöng, svo skyggði það á sól-
skinið inn um gluggann yfir hásum-
arið. Á haustin og fram á vetur
mæta þrestirnir aftur til að næla
sér í rauð berin. Nýr kálgarður
varð líka fastur hluti tilverunnar og
tilefni margvíslegra vangaveltna
við vini og nágranna. Afrakstri
garðræktarinnar og trjáplöntum
sem uxu í garðinum upp af fræjum
var dreift til ættingja og vina víða
um land.
Meðan aldur og starfsþrek leyfði
var markmið pabba ætíð að skila
sínu refjalaust, ljúka sínum skyld-
um fljótt og vel og láta ekki standa
á sínum hluta, ganga frá sínu og
skulda engum neitt. Yndi hans á
hinn bóginn var að föndra við smíð-
ar og yrkja moldina og sjá þar af-
rakstur iðju sinnar. Hann var mjög
barngóður og barnabörnin og svo
barnabarnabörnin voru ætíð gleði-
gjafar sem honum þótti verulega
vænt um að fá til sín.
Síðustu árin voru lungun honum
erfið, hann átti við astma að stríða
sem gerði honum erfitt með gang
vegna mæði en hann var andlega
hress og fylgdist vel með öllu og
öllum í kring um sig allt þar til yfir
lauk.
Nú skiljast leiðir um sinn og tek-
ur fyrir vikulegar góðviðrilýsingar
að norðan, spurningar um líðan og
hagi barnabarna og barnabarna-
barna með stöðugri hvatningu um
að drífa af og ganga frá hverju því
sem fyrir lá eða bar að höndum.
Við kveðjum með þakklæti fyrir
allan þann tíma sem leiðir okkar
hafa legið saman og biðjum góðan
guð að geyma þig.
Haukur, Gylfi,
Guðmundur, Óli,
Anna Steinunn
og fjölskyldur.
Þegar leiðir skilja renna ýmsar
minningar í gegnum hugann um
sterkan persónuleika Guðmars
tengdaföður míns. Hann missti
ungur móður sína og lífsbaráttan
varð snemma býsna hörð. Þar af
leiðandi var hann frekar lokaður og
átti erfitt með að sýna tilfinngar, en
þegar skelin opnaðist var hann
traustur og skemmtilegur en oft
mjög stríðinn. Hann lét sér mjög
annt um fjölskyldu sína og um-
hverfi sitt.
Guðmar var svo lánsamur að
eignast yndislega konu sem bar
hann alla tíð á höndum sér. Árið
1966 kynntist ég Guðmundi syni
þeirra, sem síðar varð maðurinn
minn. Ég kom þá heim í litla húsið í
Oddeyrargötunni og kynntist fjöl-
skyldunni smátt og smátt en síðast
Guðmari. Við vorum ung og eign-
uðumst fljótt okkar fyrsta barn
sem skírt var í höfuðið á afa sínum.
Ég var svo lánsöm að flytja heim til
þeirra hjóna meðan Guðmundur
var enn í skóla. Ég bjó hjá þeim
töluverðan tíma svo ég kynntist
þeim býsna vel. Við Guðmar áttum
það sameiginlegt að finnast mjög
gaman að dansa og ég fór nokkrum
sinnum með þeim hjónum á „Gömlu
dansana“ á Akureyri meðan ég bjó
hjá þeim. Síðan fluttum við vestur á
land og þá hringdi hann oft bara til
þess að segja mér hvað veðrið væri
afskaplega gott og hlýtt og að þau
væru að fara á „Gömlu dansana“
um kvöldið. Það var nú svolítil
stríðni því hann vissi að ég saknaði
góða veðursins og ættingja og vina
á Akureyri.
Guðmar var mjög trúr sínum
heimaslóðum og hefði eflaust helst
viljað búa allan sinn aldur í Svarf-
aðardal. Það var haldið ættarmót
að Húsabakkaskóla árið 1995 og er
okkur öllum mjög minnisstætt hvað
hann lifði sig inn í forna tíð. Hann
sagði frá ýmsu sem gerðist þegar
hann var ungur og hafði orð á því
að meira að segja moldin í Svarf-
aðardal lyktaði betur en önnur
mold.
Barnabörnin voru honum afar
mikils virði og hann sýndi þeim öll-
um mikinn áhuga og umhyggju.
Börnin okkar nutu þess í ríkum
mæli þegar þau fóru í MA og
bjuggu tvö þeirra hjá þeim afa og
ömmu, en yngri sonurinn var á
heimavist og fékk hlýjar móttökur
þegar hann kom í heimsókn.
Þegar við fluttum svo til Reykja-
víkur fyrir rúmum tveimur árum
fannst Guðmari hann hafa tapað
okkur í sollinn og var mjög ósáttur
við það. Hann var samt aðeins far-
inn að jafna sig á því, en síðast þeg-
ar við töluðumst við í síma sagði
hann með háðshreim: Ykkur hlýtur
að líða vel í þessari Reykjavíkur-
pest. Sem sagt, alltaf sannur dreif-
býlismaður.
Guðmari var illa við að láta horfa
upp á vanlíðan sína og þegar hann
var lagstur banaleguna var því eins
varið. Við komum í heimsókn til
hans á gjörgæsluna og innan tíðar
sagði hann: Viljið þið ekki bara fara
að drífa ykkur. Þá var hann orðinn
þreyttur og vildi ekki láta okkur
horfa upp á sig þjást.
Inga mín, þinn missir er mikill og
ég samhryggist þér innilega. Við
söknum hans öll.
Með þakklæti kveð ég góðan
mann. Megi hann hvíla í friði.
Helga.
Það er víst óhætt að segja að
samband okkar afa hafi verið ein-
stakt, sérstaklega ef tekið er mið af
því að 60 ára aldursmunur var á
okkur. Ég átti heima í sama húsi og
hann stóran hluta af ævi minni. Ég
kynntist honum vel, sérstaklega
seinni árin. Hann var samt oft dul-
ur, enda ekki alinn upp við það að
bera tilfinningar sínar á torg. Sem
betur fer var ég farin að þekkja það
hann það vel að það kom ekki að
sök. Ég vissi vel hvaða hug hann
bar til mín. Þegar ég gifti mig fór
það ekki fram hjá mér að hann var
stoltur af mér. Ég er líka sérstak-
lega þakklát að hann skyldi vera til
staðar að deila þeirri stund með
mér.
Hann var fasti punkturinn í lífi
mínu, sá sem ég gat leitað til. Það
var nánast sama hvað ég vildi ræða
við hann, hann var ævinlega tilbú-
inn að hlusta. Enda lá mér alltaf
mest á að segja afa frá þegar eitt-
hvað merkilegt gerðist. Það var að-
alatriðið.
Ég fór yfirleitt með allar ritgerð-
ir og verkefni til hans og lét hann
dæma afraksturinn. Hann varð mér
meira að segja innblástur í ritgerð
þegar ég átti, 14 ára gömul, að velja
mér persónu til að segja frá. Hann
hafði, held ég, bara lúmskt gaman
af því að verða fyrir valinu, jafnvel
þótt ég færi frjálslega með.
Í ritgerðinni talaði ég meðal ann-
ars um að hann væri grobbinn.
„Hann er mjög stoltur af því að
vera fæddur í Svarfaðardal og
grobbar af því í tíma og ótíma. Og
ef ég segi honum að hann sé grobb-
inn þá segir hann að það sé annað
að grobba sig af sannleikanum
(eins og hann væntanlega) en að
grobba sig af einhverju sem er ekki
til. Hann segist líka vera mjög gáf-
aður og mjög sætur og svo koma
oft langar lýsingar á því hvernig
stelpur eltu hann í gamla daga. Ég
hef nú lúmskt gaman af því.“
Þegar ég les þetta núna þá kann-
ast ég alveg við tóninn. Við frænd-
systkinin gátum hlegið mikið að
honum þegar hann lýsti kastaníu-
brúna, bylgjaða hárinu sem prýddi
hann á hans yngri árum. Þetta var
hins vegar allt grín og eflaust mest
hugsað til að gera at í okkur. Nú
veit ég að hann var allt annað en
grobbinn. Hann var stoltur af
ýmsu, meðal annars uppruna sínum
og hann var stoltur af okkur barna-
börnunum en grobbinn var hann
ekki.
Það er auðvelt að gleyma sér í
góðum minningum og detta í þá
gryfju að hafa allt á jákvæðum nót-
um. Það var hins vegar ekki hans
stíll. Ég gat verið ósammála honum
enda voru skoðanir hans oft öfga-
kenndar.
Stundum fannst mér að hjá hon-
um væri allt svart eða hvítt og mjög
lítið um einhverjar málamiðlanir.
Menn voru annaðhvort góðir eða
vondir.
Eitt af klassískum deiluefnum
okkar var hvort ætti að halda dýr í
bæjum. Honum fannst nóg til um
kattaeign mína en hafði samt gam-
an af því þegar ég sagði sögur af
þeim. Einhverju sinni ræddum við
líka um hvort öll þessi umfjöllun
um kynlíf sem núna viðgengst væri
af hinu góða. Þar voru raddir okkar
víst góðir fulltrúar sinna kynslóða.
Það er eiginlega óhugsandi að
skrifa um hann án þess að nefna
óbilandi stríðni hans, sem birtist
við öll hugsanleg tækifæri. Hann
gat gert mig alveg arfavitlausa, til
að mynda með klipum en að hans
sögn var spikið á mér sérstaklega
freistandi. Samt sótti ég alltaf í að
sitja við hliðina á honum. Hann átti
það líka til að leika göngulag mitt
með tilþrifum og talaði alltaf um að
ég „krókaði“ af því að ég var aðeins
innskeif á öðrum fæti.
Hann hafði mikinn metnað fyrir
mína hönd og samgladdist þegar
vel gekk. Það skipti hann miklu
máli að ég nýtti þau tækifæri til
menntunar sem hann hafði ekki
sjálfur. Sjálfur var hann vel að sér
á mörgum sviðum, þrátt fyrir litla
skólagöngu, sérstaklega í því sem
við kom náttúrunni. Hann hafði
yndi af því að ferðast um landið og
fræðast um það. Og ef maður var
ekki eins glöggur og hann, til dæm-
is í því sem varðaði plöntu- eða
dýralíf, átti hann til að skjóta því að
manni að það væri lítið gagn af allri
þessari skólagöngu.
Hann fylgdist vel með öllu sem
ég tók mér fyrir hendur og var vel
inni í því sem var efst á baugi hjá
mér hverju sinni. Hann þurfti til
dæmis alltaf að vera með á nót-
unum í ástarmálunum hjá mér og á
unglingsárunum þurfti ég ekki ann-
að en að nefna einhvern strák á
nafn og þá var umsvifalaust búið að
fræða mig hverra manna viðkom-
andi væri og setja smástimpil á
hvort hann væri nógu góður. Þegar
ég var fyrir sunnan í skóla spurði
hann ævinlega frétta af því hvort
það væru einhverjir sénsar. Allir
sénsarnir voru skoðaðir með „gler-
augunum hans afa“, hans mæli-
kvarði var hafður til hliðsjónar. Og
ættfræðiáhuginn hefur verið til
staðar hjá mér æ síðan.
Það var mér mikils virði að búa í
nábýli við hann þegar ég kom aftur
norður. Við áttum saman góðar
stundir þessi síðustu ár og ég fékk
tækifæri til að endurgjalda eitthvað
af allri hans gæsku. Og þó að ég
hefði gjarnan viljað hafa stundirnar
fleiri þá gleðst ég fyrir hans hönd
að vera laus við sjúkan og þreyttan
líkama. Það veit ég að hann hefur
átt ánægjulega endurfundi við for-
eldra sína, systkini og börn. Það er
líka gott að vita af góðum stuðningi
hinum megin. Við hittumst síðar.
Elsku amma, við verðum að læra
að lifa án hans. Við eigum mikið af
góðum minningum til að ylja okkur
við.
Megi hann hvíla í friði.
Hafdís Inga.
Elsku afi okkar, það er erfitt að
trúa því að þú sért farinn frá okkur
og við sjáum þig aldrei aftur. Við
barnabörnin fyrir sunnan hittum
þig ekki eins oft og við hefðum flest
viljað. Alltaf var nú samt gott að
koma til ykkar ömmu, hvort sem
það var í kaffi, stutt sumarfrí á Ak-
ureyri eða til að búa hjá ykkur, t.d.
meðan Menntaskólinn var sóttur.
Alltaf var jafn gaman að spjalla
við þig í síma þar sem þú hrósaðir
veðráttunni á Akureyri endalaust.
Veðrið þar jafnaðist aldrei á við
neitt, nema hugsanlega Svarfaðar-
dalinn. Þótt fréttirnar í sjónvarpinu
sýndu myndir af blindbyl á Akur-
eyri reyndir þú alltaf að telja manni
trú um að þar væri að minnsta
kosti 25 stiga hiti og sól.
Þú varst nú alltaf frekar léttur í
skapi, en hafðir þó oft mjög
ákveðnar skoðanir á ýmsum mönn-
um og málefnum sem efst voru á
baugi hverju sinni.
Verst fannst þér þessi síðustu ár,
hversu mikill fólksflótti var af
landsbyggðinni til Reykjavíkur og
hefðir þú viljað að við byggjum öll á
Akureyri, mörg okkar hefðu eflaust
viljað það sama.
Við söknum þín öll, afi.
Ingibjörg, Guðmar,
Vilhjálmur, Guðmar,
Árný, Aðalsteinn
og barnabarnabörnin.
GUÐMAR
GUNNLAUGSSON
 Fleiri minningargreinar um Guð-
mar Gunnlaugsson bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.