Morgunblaðið - 18.07.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
EFTIR verslunarmannahelgina í
fyrra skipaði Sólveig Pétursdóttir
dómsmálaráðherra starfshóp sem
falið var það verkefni að fara yfir
lög og reglur er snerta skemmt-
anahald á útihátíðum og gera til-
lögur um úrbætur þar að lútandi.
Niðurstöður nefndarinnar voru
kynntar á blaðamannafundi í gær.
Jón Þór Ólason, lögfræðingur í
dómsmálaráðuneytinu og formaður
nefndarinnar, sagði að í skýrslunni
væri fjallað um skipulagningu og
framkvæmd útihátíða frá A til Ö,
allt frá umsókn um að halda hátíð
að hreinsun svæðisins að hátíð lok-
inni. Starfshópurinn var skipaður
fagfólki frá ríkislögreglustjóra,
landlæknisembættinu, Stígamót-
um, Neyðarmóttöku vegna nauðg-
ana, Sýslumannafélagi Íslands og
Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
Nefndin fór yfir gildandi lög og
reglur um útihátíðir og telur eftir
þá yfirferð að nauðsynlegt sé að
samin verði heildstæð lög um
skemmtanahald, þar sem m.a. yrði
kveðið á um þau skilyrði sem um-
sækjandi skemmtanaleyfis verði að
uppfylla til að fá leyfi fyrir
skemmtun af þessu tagi. Í lögum
eða reglugerð yrði kveðið á um um-
sagnaraðila fyrir skemmtanaleyfi,
afturköllun og synjun leyfis, kæru-
heimildir, ábyrgð mótshaldara,
tryggingu fyrir löggæslukostnaði
og fleira.
Sagði Sólveig á blaðamannafund-
inum að erfitt hefði reynst til þessa
að setja lög um skemmtanahald,
erfitt væri að skilgreina hvað telst
skemmtun og hvað útihátíð, en
þetta yrði skoðað áfram í ráðuneyt-
inu.
Nefndin telur nauðsynlegt að
umsókn um útihátíðarhald berist
lögreglustjóra viðkomandi um-
dæmis eigi síðar en þremur mán-
uðum fyrir hátíðina, þó sé heimilt
að víkja frá þessu ef um fámennar
hátíðir er að ræða. Þá skal tryggt
að mótshaldarar og aðilar frá lög-
reglu, heilbrigðisstofnunum, björg-
unarsveitum og aðrir skipuleggj-
endur hittist á undirbúnings-
tímanum og samþætti vinnubrögð
sín á samráðsfundum.
Lagt er til að við skipulagningu
útihátíða skuli áætlaðs hámarks-
fjölda gesta getið og ekki skuli leyft
aðgengi umframgesta nema tryggt
sé að hægt verði að uppfylla allar
auknar öryggis- og heilbrigðiskröf-
ur. Viðkomandi lögreglustjóri skuli
meta hverju sinni þann viðbúnað
sem hann telur nauðsynlegt að við-
hafa og getur lagt sjálfstætt mat á
áætlaðan fjölda samkomugesta ef
mat mótshaldara virðist óraunhæft,
ef t.d. mjög vinsælar hljómsveitir
muni troða þar upp en mótshaldari
geri ráð fyrir fáum gestum.
Tveggja metra bil milli tjalda
Nefndin telur æskilegt að tjald-
svæðum verði skipt upp í ákveðin
hólf og þau afmörkuð sérstaklega,
einkum á fjölsóttari hátíðum. Tjöld
verði sett upp á skipulagðan máta,
með tveggja metra bili milli stakra
tjalda. Þetta er lagt til þar sem
dæmi eru um að eldur hafi verið
borinn að tjöldum meðan á hátíð
stendur og segir að tilviljun ein hafi
ráðið því hvort slys hafi hlotist af
slíku athæfi. Þá skulu götur á tjald-
svæðunum vera skipulagðar sér-
staklega fyrir sjúkra- og lögreglu-
bifreiðir. Einnig er talið brýnt að
tjaldsvæði og bílastæði verði að-
skilin vegna slysahættu.
Meðan á hátíð stendur vill starfs-
hópurinn að samráðsfundir séu
haldnir daglega með fulltrúum lög-
reglu, heilsugæslu, gæsluliðum og
mótshöldurum. Þar verði farið yfir
stöðu mála og komið með tillögur
til úrbóta hafi eitthvað misfarist.
Þá skal mótshaldari tryggja í sam-
ráði við öryggis- og heilbrigðis-
starfsfólk að viðbúnaður verði
nægilegur vegna slysa og óhappa.
Skýrar kröfur skuli gera um
hreinsun mótssvæðis, bæði meðan
á hátíð stendur og að henni lokinni.
Ruslagámar verði aðgengilegir og
nógu margir á svæðinu og hreinsun
á rusli og glerbrotum næg til að
halda mótssvæði hreinu svo ekki
skapist slysa- og sýkingarhætta
vegna sorps.
Tillögurnar í frekari
vinnslu í ráðuneytum
Sólveig Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra fagnaði skýrslunni á fund-
inum í gær og sagði tillögurnar
margar hverjar athyglisverðar,
þær myndu fara í frekari vinnslu í
ráðuneytinu og þær tillögur sem
heyrðu undir önnur ráðuneyti og
stofnanir hlytu að fá þar vandaða
skoðun. „Starfshópurinn leggur
áherslu á fastmótaðra samstarf
þeirra aðila sem starfa við gæslu á
útihátíðum og gerir ýmsar tillögur
þar að lútandi. Að mínu mati er al-
gjört lykilatriði að samstarf þeirra
sem starfa að útihátíðum sé vel
skipulagt enda hafa þessir aðilar
oft þurft að vinna störf sín við erf-
iðar aðstæður,“ sagði Sólveig.
Hún sagði kynferðisbrot vera
einhver þau alvarlegustu brot sem
framin eru á útihátíðum. Oft hafi
verið gagnrýnt hversu fá mál eru
kærð miðað við þau sem eru til-
kynnt. „Staðreyndin er sú að oft og
tíðum er því miður ekki vitað hvern
á að kæra. Enginn er til frásagnar
um það hver hafi verið að verki eða
ekki er hægt að bera kennsl á
brotamann í mjög stuttum kynnum.
Auðvelt er að hverfa inn í fjöldann
á þeim útihátíðum þar sem mörg
þúsund manns eru saman komin,
kannski í niðamyrkri. Þá eru mál
oft tilkynnt eða kærð mörgum
mánuðum eftir lok útihátíðar og þá
er oft erfiðara að rannsaka málin.
Sagðist hún vona að skýrsla starfs-
hópsins væri mikilvægt skref í
þessum málaflokki.
Í skýrslunni segir að lögregla
þurfi að bregðast skjótt við vakni
grunsemdir um að hættuleg efni, á
borð við smjörsýru eða önnur lyf
sem notuð hafi verið í tengslum við
kynferðisbrot, gangi kaupum og
sölum á mótssvæði. Tryggja þurfi
milliliðalaust samstarf lögreglu,
heilsugæslu og þeirra sem sérstaka
þjálfun hafa á þessu sviði í meðferð
slíkra mála. Á fjölmennum útihátíð-
um skuli gert ráð fyrir móttöku og
aðhlynningu þolenda kynferðis-
glæpa eða aðbúnaður og aðstoð
tryggð fyrir þá á næsta sjúkrahúsi.
Einnig er talið æskilegt að fulltrúar
frá Neyðarmóttöku vegna nauðg-
ana og/eða Stígamótum séu á
stærri útihátíðum.
Segir í skýrslunni að fíkniefni
séu alltof algengur vandi á útihátíð-
um. Sýnileg löggæsla með þjálfaða
fíkniefnahunda er talin mjög mik-
ilvæg og hafa mikið fovarnagildi.
Telur starfshópurinn nauðsynlegt
að lögreglumenn, sérhæfðir í fíkni-
efnabrotum, séu á hinum fjölsóttari
hátíðum og geti miðlað þekkingu
sinni til þeirra sem starfa að gæslu
á útihátíðum.
Sólveig sagði að margt af þeim
atriðum sem fjallað er um í skýrsl-
unni væri þegar komið til fram-
kvæmda á ýmsum útihátíðum.
Starfshópur dómsmálaráðuneytisins skilar tillögum um framkvæmd útihátíða
Ætlað að
auka öryggi
á útihátíðum
Morgunblaðið/Arnaldur
Starfshópurinn leggur m.a. til að tveir metrar verði á milli tjalda á útihátíðum og aðgengi sjúkra- og lögreglu-
bifreiða á tjaldstæðum verði tryggt. Hér má sjá frá vinstri Sólveigu Pétursdóttur dómsmálaráðherra, Jón Þór
Ólason, formann nefndarinnar, Eyrúnu B. Jónsdóttur, Neyðarmóttöku vegna nauðgana, Jón Bjartmarz yfirlög-
regluþjón og Stefán Eiríksson, lögfræðing í dómsmálaráðuneytinu.
Morgunblaðið/RAX
Ógrynnin öll af rusli voru skilin eftir á Kaldármelum þar sem Eldborg-
arhátíðin fór fram um verslunarmannahelgina í fyrra.
STARFSHÓPURINN klofnaði í af-
stöðu sinni til aldurstakmarks á
útihátíðum. Meirihluti hans leggur
til að miða beri aðgang ungmenna,
án forráðamanna, að útihátíðum
við 16 ára aldur en Rúna Jóns-
dóttir, fulltrúi Stígamóta, og Eyrún
B. Jónsdóttir, Neyðarmóttöku
vegna nauðgana, vildu miða aldurs-
takmarkið við lögræðisaldur, 18 ár.
Sólveig Pétursdóttir dóms-
málaráðherra sagði að meirihlut-
inn teldi að með því að hækka ald-
urstakmarkið væri verið að bjóða
þeirri hættu heim að „unglingar
safnist saman á óskipulögðum sam-
komum þar sem öryggi þeirra er
lítið og þeir án eftirlits, aðhlynn-
ingar og öryggis sem þeir búa við á
vel skipulagðri hátíð“. Sagði hún að
umboðsmaður barna, forstjóri
Barnaverndarstofu, félagsmála-
ráðuneytið og embætti ríkislög-
reglustjóra hefðu talið að miða ætti
við 16 ára aldurinn. „Eru þetta að
mínu mati sterk rök fyrir því að
miða áfram aðgang að útihátíðum
við 16 ára aldur,“ sagði ráðherra.
„Fyrst og fremst erum við
ánægðar með að unnið hafi verið að
því að bæta öryggi og aðbúnað á
útihátíðum og tökum undir allt það
sem nefndin hefur gert en viljum að
þessu eina leyti ganga lengra. Það
er ekki óeðlilegt vegna okkar að-
komu að málinu,“ segir Rúna Jóns-
dóttir, fræðslu- og kynning-
arfulltrúi Stígamóta sem sat í
nefndinni og stóð að séráliti varð-
andi aldursmörk ásamt fulltrúa
Neyðarmóttöku vegna nauðgana í
starfshópnum.
Eðlilegt að miða við
lögræðisaldur
„Frjáls félagasamtök sem komu á
fund nefndarinnar voru sammála
um að það þyrfti að gæta þess að
ungir krakkar væru ekki eftirlits-
lausir í svona langan tíma,“ segir
Rúna. Vitund fólks um að taka
ábyrgð á börnum allt til átján ára
aldurs sé alltaf að aukast. Í sam-
ræmi við það hafi barnavernd-
arlögum verið breytt og lögræð-
isaldur hækkaður í 18 ár.
Foreldrasamtök og fleiri aðilar hafi
hvatt foreldra til að taka aukna
ábyrgð á börnum sínum og nú sé
eðlilegt að stjórnvöld leggi sitt af
mörkum.
Rúna segir að þarna sé sér-
staklega litið til áfengis- og vímu-
efnaneyslu. Á útihátíðum séu ung-
lingar eftirlitslausir í langan tíma
og yfirlæknir SÁÁ hafi m.a. bent á
að marktæk aukning sé á vímu-
efnaneyslu unglinga eftir stórar
útihátíðir.
Hún segir að um síðustu versl-
unarmannahelgi hafi a.m.k. 21 kyn-
ferðisafbrot verið framið á útihátíð-
um. Brotið var á stúlkum á
aldrinum 13–25 ára auk þess sem
einn karlmaður kærði kynferð-
isbrot. Af þessum hópi hafi 10–12
fórnarlömb verið yngri en átján
ára, en í tveimur tilfellum var ald-
urinn ekki þekktur. Flest brotin
voru framin á Eldborg eða fjórtán.
Þrjú voru framin í Vestmanna-
eyjum, en önnur á öðrum útihátíð-
um. Því segir Rúna að leiða megi að
því líkur að hægt væri að lækka
þessa tölu með því að halda ungum
krökkum frá útihátíðum.
Rúna segir enn óljóst hvort
Stígamótakonur verði á útihátíðum
í ár. „Mikilvægast er að koma í veg
fyrir að kynferðisbrotin séu framin
en jafnframt að hafa viðbúnað komi
þau upp og þá hafa fólk sem kann
til verka. Við gætum alveg brugðist
við með skömmum fyrirvara, aðal-
atriðið er að fólk læri á reynslunni,
átti sig á að þessi brot hafa verið
framin og geri það sem hægt er til
að koma í veg fyrir að það gerist
aftur.“
Vildu að aldurstakmark
yrði hækkað í 18 ár