Morgunblaðið - 18.07.2002, Blaðsíða 26

LISTIR
26 FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SUMARSÝNING Listasafns Ís-
lands er enn eitt tilbrigðið við þá sam-
þjöppuðu pólífóníu sem svo oft hefur
borið fyrir augu okkar og saman-
stendur af endurteknum tilraunum
til að kynna íslenska nútímalist breið-
um hópi gesta. Í þeim efnum er safn-
inu, eins og fyrri daginn, sniðinn afar
þröngur stakkur. Listasafn Íslands
ræður vægast sagt yfir mjög tak-
mörkuðu húsnæði þegar um jafn-
stóra kynningu er að ræða og ís-
lenska list á öldinni sem leið.
Einhvern veginn er það svo að hús-
næði þýtur upp með ógnarhraða á Ís-
landi nema þegar um er að ræða mik-
ilvægar og bráðnauðsynlegar
menningarstofnanir. Þá er eins og
allir dragi lappirnar með tilheyrandi
efasemdum, úrtölum, nánasarvæli og
öðrum tefjandi vandræðagangi. Yfir-
leitt þurfa bókasöfn, útvarpshús, leik-
hús, tónlistarhús og listasöfn að bíða
áratugum saman eftir að yfirvöldum
þóknist að koma þeim í sómasamlegt
húsnæði. Þegar stofnun er loksins í
höfn, eftir áratuga-, aldarfjórðungs-
eða jafnvel aldarbið er húsnæðið orð-
ið alltof lítið eða liggur undir
skemmdum. Þessu er þveröfugt varið
með einkarekið verslunarhúsnæði.
Endaþótt þörfin á frekari útþenslu
í þeim efnum sé minni en engin rjúka
upp risahallir á mettíma til þess eins
að standa hálftómar uns verslanirnar
og fyrirtækin innandyra leggja upp
laupana. Ofurtrú okkar á viðskiptum
og verslunarhúsnæði, í öfugu hlutfalli
við óendanlegri vantrú okkar á menn-
ingunni og menningarhúsnæði –
raunar má kalla það menningarfælni
– er til marks um gelgjulegt viðhorfið
sem enn ríkir í okkar lítt þróaða borg-
arsamfélagi. Þar er lítill greinarmun-
ur gerður á tískubylgjum og menn-
ingarstraumum, glingri og list,
stundargamni og gagnrýnum gildum,
en öllu hrært saman í eina glað-
hlakkalega og inntaksrýra miðlungs-
moðsuðu.
Gerum okkur í hugarlund eitt and-
artak hvernig Þórarinn B. Þorláks-
son og Ásgrímur Jónsson mundu
taka sig út ef um þá léki viðlíka pláss
og leikur um pjötlurnar í fataversl-
ununum í Smáralind. Í staðinn mega
þeir hírast með hverja mónumental
myndina af annarri í alltof litlum sal.
Fyrir vikið vilja fjöllin í myndum
þeirra renna um of saman og fram-
lagið verður syrpukennt. Það þarf
þjálfað auga til að aðgreina hverja
mynd í þessum þrengslum. Næmar
og kyrrlátar kvöldlokkur Þórarins og
eftirminnilegar vatnslitamyndir Ás-
gríms úr Hornafirðinum þurfa meiri
hvíld kringum sig, pláss sem hæfir
mikilfenglegu inntaki þeirra.
Stærsti salur safnsins verður jafn-
vel agnarsmár þegar tólf listamönn-
um er skipað inn í hann, með vold-
ugum Gunnlaugi Scheving í þeirra
hópi. Þetta bitnar til dæmis á Jóni
Stefánssyni og Skjaldbreið hans, en
málverkin tvö af dyngjunni, frá 1929
og 1937, eru alltof nærri hvort öðru.
Eins skortir verk Kjarvals tilhlýði-
lega fjarlægð til að röðin fái notið sín
sem skyldi. Þá má segja að högg-
myndalistin sé heldur rýr og ein-
manaleg með Ásmund Sveinsson ein-
an og lítt áberandi á gólfinu.
Eftirstríðssalurinn er enn þéttar
skipaður, með hvorki meira né minna
en fjórtán litfjörugum listamönnum.
Myndhöggvararnir eru einum fleiri
en í stóra salnum, Sigurjón Ólafsson
og Gerður Helgadóttir, en tveir ára-
tugir skildu þau að. Þó er eins og bet-
ur fari um abstraktkynslóðina í fjórða
sal en millistríðsáramennina í fyrsta
salnum stóra. Það getur varla stafað
af öðru en meðfærileik óhlutbundnu
verkanna samanborðið við þau hlut-
bundnu. Landslagsverk með rismikl-
um fjöllum krefjast berlega mun
meira veggrýmis en geometrísk
abstraktverk. Sérstakan og sjaldséð-
an feng verður að telja verk Eyborg-
ar Guðmundsdóttur á sýningunni, en
hlutur Kristjáns Davíðssonar er
helsti rýr.
Samtímasalurinn er helgaður því
sem kallað er nýraunsæi áttunda ára-
tugarins. Hér eru listamennirnir
blessunarlega fáir miðað við stærð
salarins, eða sjö. Fulltrúar poppsins
eru þeir Bragi Ásgeirsson og Erró,
en að þeim frátöldum er restin af
svæðinu helguð Magnúsi Pálssyni og
fimm félögum hans úr Súm. Sem
upphengi er þetta ekki sem verst
þarna undir súðinni, en spurningin er
hvers vegna numið er staðar við kyn-
slóðina sem fædd er á stríðsárunum.
Þótt sumarsýning Listasafns Ís-
lands sé vissulega heiðarleg tilraun til
að gera tuttugustu öldinni sómasam-
leg skil þrýtur plássið þegar tveir
áratugir eru eftir af öldinni. Gestir fá
því ekki að njóta listar þeirra sem
fæddir eru í stríðslok og síðar. Það er
synd og skömm og lýsir vel hve
þröngan stakk við sníðum listum okk-
ar og menningu. Það er ef til vill ráð
að listasafnið hafi makaskipti við
Smáralindina. Þó ber ekki að lasta
það sem sýnt er, né heldur bækl-
ingana á íslensku og ensku, sem eru
gestum til frekari upplýsinga um
listamennina sem kynntir eru á sýn-
ingunni.
Sumar í Listasafni Íslands
Halldór Björn Runólfsson
MYNDLIST
Listasafn Íslands
Til 1. september. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 11-17.
ÝMIS TÆKNI
ÍSLENSKIR 20. ALDAR LISTAMENN
Öndvegisverkið Mosi og hraun eftir Kjarval, frá 1939, er á sumarsýningu Listasafns Íslands.
Mikill fengur er að verkinu Titrandi strengir frá 1974 eftir Eyborgu
Guðmundsdóttur á sýningunni. Sjaldséð og sérstakt verk.
Sólvagninn eftir Jón Gunnar
Árnason, frá 1978, er trúlega
stærsta höggmyndin á sumar-
sýningunni í Listasafni Íslands.
HALDIN var á dögunum íslensk
menningarhátíð í Hofgeismar í
Þýskalandi. Boðið var upp á fjöl-
breytta dagskrá en hátíðin stóð í þrjá
daga.
Jón Egill Egilsson, sendiherra Ís-
lands í Þýskalandi, setti hátíðina en
meðal dagskrárliða var bókmennta-
kvöld þar sem fram komu meðal ann-
arra Thor Vilhjálmsson rithöfundur
og Atli Heimir Sveinsson tónskáld. Þá
flutti Arndís Halla Ásgeirsdóttir
sópransöngkona nokkur íslensk söng-
lög. Thor og Atli Heimir tóku einnig
þátt í dagskrá um menningu og sögu
Reykjavíkur, auk þess sem Atli brá
upp mynd af Jóni Leifs, undir yfir-
skriftinni Nærmynd af tónskáldi.
Samskonar dagskrárliður var helgað-
ur Atla sjálfum.
Einnig var efnt til tónleika, þar sem
fram kom Kammersveit Reykjavíkur.
Á efnisskrá voru verk eftir Jón Leifs,
Atla Heimi Sveinsson, Sveinbjörn
Sveinbjörnsson og Hauk Tómasson.
Hátíðinni lauk svo með málstofu,
þar sem fjallað var um Ísland á breið-
um grunni, stjórnmál og sögu. Meðal
þátttakenda í málstofunni var Auð-
unn Arnórsson blaðamaður.
Íslensk
menning í
Hofgeismar
Morgunblaðið/Auðunn Arnórsson
Kammersveit Reykjavíkur ásamt Arndísi Höllu Ásgeirsdóttur, Thor Vilhjálmssyni og Atla Heimi Sveinssyni.
SÝNING á nýjum verkum eftir
Ríkharð Valtingojer verður
opnuð í Gallerí Klaustri á
Skriðuklaustri á morgun. Á
sýningunni verða grafíkverk
unnin með aðferð sem Ríkharð-
ur hefur verið að þróa að und-
anförnu og kallar „ferrotinta“.
Ríkharður Valtingojer fædd-
ist árið 1935 í Bolzano á Ítalíu.
Hann ólst upp í Austurríki frá
sex ára aldri og fluttist til Ís-
lands árið 1960. Hann hefur
haft myndlist að atvinnu um
fjögurra áratuga skeið og jafn-
framt starfað sem kennari við
MHÍ síðan 1975, lengst af sem
deildarstjóri grafíkdeildar.
Núna er hann umsjónarmaður
grafíkdeildar við Listaháskóla
Íslands. Ríkharður fluttist til
Stöðvarfjarðar árið 1985 og
starfrækir þar Gallerí Snærós
ásamt eiginkonu sinni, Sólrúnu
Friðriksdóttur myndlistar-
manni.
Sýningin stendur til 2. ágúst
í Gallerí Klaustri og er opin kl.
11-17 alla daga vikunnar.
Valtingojer
í Galleríi
Klaustri