Morgunblaðið - 13.09.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti hét löndum sínum því í ávarpi,
sem hann flutti við Frelsisstyttuna í
fyrrakvöld, að beita hörðu „hvern
þann hryðjuverkamann eða harð-
stjóra“ sem byggi yfir gereyðingar-
vopnum. „Bandaríkin hafa hafið bar-
áttu sem mun reyna á styrk okkar og
þrautseigju,“ sagði Bush í ræðunni,
sem var sjónvarpað um gervöll
Bandaríkin. „Við munum ekki unna
okkur hvíldar fyrr en réttlætinu hefur
verið fullnægt og þjóð okkar nýtur ör-
yggis á ný. Andstæðingar okkar hófu
þetta en við munum eiga síðasta orð-
ið.“
Nefndi ekki Saddam
Hussein á nafn
Bush var einbeittur á svip er hann
flutti ræðu sína en hún var haldin að
kvöldi dags sem einkennst hafði af
minningarathöfnum um alla þá sem
fórust þegar hryðjuverkamenn gerðu
árás á Bandaríkin 11. september árið
2001. Forsetinn nefndi Saddam Huss-
ein, forseta Íraks, ekki á nafn í ræð-
unni en augljóst var að m.a. var verið
að vísa til hans.
„Við munum ekki leyfa neinum
hryðjuverkamanni eða harðstjóra að
ógna heilum menningarsamfélögum
með vopnum sem myrt gætu þúsund-
ir,“ sagði Bush sem í gær færði síðan
rök fyrir því á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna hvers vegna nauð-
synlegt væri að vængstýfa Saddam.
Ræddi við aðstandendur
fórnarlamba
Fyrr á miðvikudag hafði Bush hitt
ættingja fólks sem lést í árásunum á
Bandaríkin. Eyddi forsetinn drjúgum
tíma í að ræða við fólk, hugga það og
hlýða á sögur þess. Hann sagði í ræðu
sinni um kvöldið að hann skuldaði
fórnarlömbunum 3.025 að Bandaríkin
ynnu sigur í baráttu sinni gegn al-
þjóðlegum hryðjuverkamönnum.
„Við skuldum þeim, börnum þeirra
og okkar eigin börnum, táknrænasta
minnisvarðann sem við gætum reist:
heim þar sem frelsi og öryggi fer
hönd í hönd, gert mögulegt vegna for-
ystu Bandaríkjanna og þeirra lífs-
hátta sem iðkaðir eru í Bandaríkjun-
um,“ sagði George W. Bush
Bandaríkjaforseti.
George W. Bush Bandaríkjaforseti flutti ávarp við Frelsisstyttuna
„Hættum ekki fyrr en
réttlætinu er fullnægt“
Reuters
Bush faðmar ættingja fórnarlambs árásarinnar á World Trade Center.
ÍTALSKA lögreglan hefur
handtekið 15 Pakistana, sem
grunaðir eru um að vera félagar
í al-Qaeda, hryðjuverkasamtök-
um Osama bin Ladens. Talið er,
að þeir hafi verið að skipuleggja
hryðjuverkaárás í Evrópu.
Mennirnir voru handteknir í
ágúst um borð í skipi, sem kom
inn í ítalska lögsögu. Voru þeir
með fölsk vegabréf og auk þess
fundust í fórum þeirra grun-
samleg skjöl og dulmálslyklar.
Voru sumir þeirra á skrá hjá
bandarískum leyniþjónustu-
stofnunum og strax augljóst, að
sjómenn voru þeir ekki. Lög-
reglan telur, að mennirnir hafi
ætlað um borð í annað skip, sem
átti að flytja þá til Spánar eða
Frakklands.
Sviss loks
í SÞ
ALLSHERJARÞING Samein-
uðu þjóðanna var sett í fyrra-
dag og var fyrsta málið sem það
afgreiddi að samþykkja form-
lega aðild Sviss að samtökun-
um. Markar þessi áfangi tíma-
mót í utanríkisstefnu landsins,
en hann er túlkaður sem þáttur
í því að gera rödd Sviss betur
heyranlega í alþjóðasamfélag-
inu án þess þó að það víki frá
rótgróinni hlutleysisstefnu
sinni. Kaspar Villiger, starfandi
forseti Sviss, sagði, að hlutleys-
ið myndi ekki hindra þjóðina í
að leggja sitt af mörkum í bar-
áttunni gegn alþjóðlegri glæpa-
og hryðjuverkastarfsemi.
Haider aftur
formaður
TALIÐ er víst, að Jörg Haider
muni taka aftur við formennsku
í Frelsisflokknum austurríska á
flokksþingi
hans síðar í
mánuðinum.
Haider neydd-
ist til að láta af
formennsk-
unni fyrir
tveimur árum
eftir alþjóðlega
gagnrýni
vegna haturs-
fullra ummæla hans um gyð-
inga.
Kominn er upp klofningur í
flokknum vegna kröfu Haiders
um, að staðið verði loforð um
skattalækkun hvað sem líður
þeim áföllum, sem ríkið og þjóð-
in urðu fyrir í nýlegum flóðum.
Vegna þess sögðu þrír ráð-
herrar flokksins í ríkisstjórn af
sér og búist er við nýjum kosn-
ingum á næstunni. Frelsis-
flokkurinn fékk 26,9% atkvæða
í síðustu kosningum en er nú
spáð 17%. Þjóðarflokknum er
spáð 31%, fékk 27% 1999, en
jafnaðarmönnum og græningj-
um er spáð meirihluta, 51%.
Aftur í
UNESCO
GEORGE W. Bush, forseti
Bandaríkjanna, tilkynnti í gær í
ræðu sinni á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna, að
Bandaríkin hygðust ganga aft-
ur í UNESCO, Menningar-
málastofnun SÞ. 18 ár eru síðan
þau sögðu sig úr henni vegna
meintrar spillingar, óreiðu og
pólitíkur, sem þau sættu sig
ekki við.
STUTT
Hryðju-
verk
áformuð?
Jörg Haider
ÞÓ AÐ George W. Bush Banda-
ríkjaforseti hafi nú fært rök fyrir
því á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna að vængstýfa þurfi ríkisstjórn
Saddams Husseins í Írak eru ýmsir
sérfræðingar í Bandaríkjunum á
þeirri skoðun að sönnunargögn,
sem eiga að sýna að Saddam sé ná-
lægt því að koma sér upp kjarn-
orkuvopnum, séu ekki nægilega af-
gerandi til að réttlæta hernaðar-
árás á landið.
Bandaríkjastjórn hefur sagt að
Írak hafi ítrekað reynt að festa
kaup á álrörum, sem notuð eru í
skilvindur sem framleiði auðgað úr-
aníum, en það er notað í kjarnorku-
sprengjur. Sérfræðingar benda
hins vegar á að slík rör séu notuð til
ýmissa annarra hluta en kjarna-
sprengjugerðar.
Erindrekar Bush forseta hafa
einnig bent á að gervihnattamyndir
sýni uppbyggingu á þeim stöðum
sem eitt sinn voru taldir tengjast til-
raunum Íraka til að búa til kjarn-
orkuvopn. „Ekkert er unnt að full-
yrða um hvað menn eru þarna að
aðhafast fyrr en eftirlitsmenn hafa
verið sendir á staðinn,“ segir hins
vegar Mark Gwozdecky, talsmaður
Alþjóðakjarnorkumálastofnunar-
innar í Vínarborg.
David Albright, fyrrverandi ráð-
gjafi vopnaeftirlitsnefndar Samein-
uðu þjóðanna, segir, að þau sönn-
unargögn sem rædd hafi verið
opinberlega séu ósannfærandi.
Hæpið sé að fyrirskipa hernaðar-
aðgerðir á grundvelli þeirra.
Þingmenn vilja
frekari upplýsingar
Bandaríkjastjórn hefur að vísu
sýnt viðleitni til að kynna fulltrúum
á Bandaríkjaþingi nánari sönnunar-
gögn á lokuðum fundum. Þingmenn
hafa hins vegar sumir hverjir viljað
að farið yrði mun betur í smáatriði.
Þykir málið allt sýna hversu erfitt
getur verið að leggja mat á það sem
fram fer í Írak þegar næg gögn eru
ekki fyrir hendi og þegar reynsla
manna er sú að íraskir stjórnarer-
indrekar reyni ávallt með öllum
ráðum að villa þeim sýn.
Albright telur að það myndi vera
gagnlegt ef Bush-stjórnin gerði
frekari gögn opinber um tilraunir
Íraka til að kaupa vörur á hinum
opna markaði sem þeir þurfa á að
halda vilji þeir búa til kjarnorku-
vopn. Með því að opinbera t.d.
málmsamsetningu álröranna, sem
Írakar falast eftir, þykkt þeirra og
þvermál, ættu menn auðveldara
með að meta hvort ætlunin sé að
nota þau til að búa til kjarnorku-
vopn eður ei. „Það er fullkomlega
eðlilegt að fara fram á að þessar
upplýsingar verði gerðar opinber-
ar,“ segir Albright.
Skilvindurnar, sem áður voru
nefndar, velta úraníum-gastegund-
um á miklum hraða en þannig eru
efni aðskilin og hægt er að einangra
úraníum-235 sem er sú ísótópa-teg-
und sem menn nota til sprengju-
gerðar. Gary Milhollin, forstjóri
rannsóknarstofnunarinnar Wis-
consin Project on Nuclear Arms
Control, segir, að fréttir af því til
hvers eigi að nota álrörin – sem hlíf
utan um skilvindur – séu ótrúverð-
ugar. „Þú þarft á sérstöku áli að
halda í snúð skilvindunnar, ekki í
hlífina,“ sagði Milhollin. „Það vekur
furðu ef menn halda því fram að
nota eigi álrörin í hlíf skilvindna.“
Vantar auðgað úraníum
Albright segist hafa vitneskju um
að meðal manna, sem starfa í leyni-
þjónustunni bandarísku, fari nú
fram umræða um það til hvers Írak-
ar hafi ætlað að nota álrörin en
hann segir að einnig sé hægt að
nota þau sem hlíf um þungavopn.
Fulltrúi Bandaríkjastjórnar sagði
hins vegar, að menn væru sammála
um það innan veggja leyniþjónust-
unnar, CIA, að nota hafi átt þau í
skilvindur.
Sérfræðingar segjast reyndar
ekki efast um að Írakar hafi áhuga á
að þróa og búa til kjarnorkuvopn.
Þá vanti hins vegar ennþá kljúfan-
leg efni, þ.e. annaðhvort plúton eða
auðgað úran. Kæmust þeir yfir
þessi efni – en engar sannanir eru
fyrir hendi um að það hafi þeir gert
ennþá – gætu þeir, að sögn sérfræð-
inga, líklega búið til kjarnorkuvopn
innan fárra mánaða. Ef Írakar hins
vegar þurfa að reisa eigin verk-
smiðjur til að framleiða auðgað úr-
aníum myndi það taka þá mörg ár
að búa til nægilegt magn af efninu
til að nota í kjarnorkusprengjur.
Grunsemdir um að Írakar séu að koma sér upp kjarnavopnum
Sérfræðingarnir eru
ekki allir jafn sannfærðir
Washington. Newsday.
Telja skýringar Bandaríkja-
stjórnar ekki nægilega afger-
andi til að réttlæta árás á Írak
’ Ekkert er unntað fullyrða um hvað
menn eru þarna að
aðhafast fyrr en
eftirlitsmenn hafa
verið sendir á
staðinn. ‘



  

  

 
 !
"
 # 


$
  
  

% 
  
 
 
 
 
%
 & "
  
 '((')'((*








" + ( : 1 ;
* <:8 0 1;=
(":10
" 7= ( > 1 : 1? ( 1





 

  
  
!"# @
>

A

! 


     

"




- 
,
 

 
- - 



. /