Morgunblaðið - 13.09.2002, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2002 29
NÝVERIÐ lauk störfum nefnd,
sem skipuð var til þess að semja
frumvarp til laga um vátrygging-
arsamninga, sem kæmi í stað laga
um sama efni frá 1954. Viðar Már
Matthíasson, prófessor við lagadeild
Háskóla Íslands, var formaður
nefndarinnar en auk hans og emb-
ættismanna úr viðskiptaráðuneyt-
inu sátu í henni Sigmar Ármanns-
son, framkvæmdastjóri Sambands
íslenskra tryggingafélaga, og Rúnar
Guðmundsson, yfirlögfræðingur
Fjármálaeftirlitsins.
Aukin neytendavernd
Nefndin komst fljótlega að þeirri
niðurstöðu að tveir meginvalkostir
væru fyrir hendi við samningu
frumvarps til nýrra laga um vá-
tryggingarsamninga. Annars vegar
endurskoðun gildandi laga um það
efni, nr. 20/1954, sem fæli í sér
breytingu á einstökum ákvæðum
þeirra, eftir því sem talið væri
nauðsynlegt, en heildarskipan
þeirra að öðru leyti látin óbreytt.
Hins vegar samantekt frumvarps
með nýrri uppbyggingu og öðrum
áherslum, með ný norsk lög um vá-
tryggingarsamninga sem fyrir-
mynd. Nokkur munur er á valkost-
um þessum í ljósi þess að sú
útfærsla sem myndi sækja fyrir-
mynd til norsku laganna um vá-
tryggingarsamninga myndi byggja
mjög á neytendaverndar-sjónarmið-
um og hugmyndum um að nauðsyn-
legt væri að tryggja þeim lág-
marksvernd í lögum, en
hin miðaði fremur við
frelsi til þess að semja
um efni vátryggingar-
samninga, nema annað
væri tekið fram.
Ástæðan er sú að lögin
frá 1954 eru frávíkjan-
leg en þau norsku eru
það ekki með sama
hætti. Það varð niður-
staðan að lögin tryggðu
betur aukna neytenda-
vernd ef norsku lögin
yrðu höfð til hliðsjónar.
Í stuttri grein sem
þessari eru ekki tök á
því að gera grein fyrir
nema helstu atriðum,
en benda má á að frumvarpið með
athugasemdum er rúmar 200 blað-
síður. Er rétt að vekja athygli á eft-
irtöldu:
Framsetning
Frumvarpið er í fjórum hlutum. Í
fyrsta hluta þess eru reglur um
skaðatryggingar, en það eru þær
vátryggingar sem einkum er ætlað
að bæta raunverulegt fjárhagslegt
tjón hins vátryggða og í samræmi
við þá grundvallarreglu í skaða-
tryggingum að enginn eigi að geta
hagnast á vátryggingunni. Til
skaðatrygginga teljast m.a. eigna-
tryggingar, rekstrarstöðvunar-
tryggingar og ábyrgðartryggingar.
Skaðatryggingar eru venjulega skil-
greindar með neikvæðum hætti, þ.e.
sem þær vátryggingar
sem ekki teljast til
persónutrygginga. Í
öðrum hluta frum-
varpsins eru reglur
um persónutrygging-
ar, en það eru vá-
tryggingar sem
vernda eiga hags-
muni, sem felast í lífi
manna eða heilsu. Til
persónutrygginga
teljast líftryggingar,
slysatryggingar og
sjúkratryggingar. Í
þriðja hluta frum-
varpsins eru nokkrar
almennar reglur og í
fjórða hluta eru gild-
istökuákvæði og ákvæði um brott-
fallin lög.
Aukin persónuvernd
Skerpt er á ákvæðum um upplýs-
ingaskyldu vátryggingafélaga við
vátryggingar-taka/vátryggðan bæði
við gerð vátryggingarsamnings,
meðan samningurinn gildir og við
uppgjör bóta. Sambærileg ákvæði
eru ekki í gildandi lögum.
Sérstakar reglur eru um upplýs-
ingagjöf vátryggingartaka við töku
vátryggingar og takmarkanir á
heimildum vátryggingafélaga til
þess að afla upplýsinga í persónu-
tryggingum. Ákvæði þessi eru ný-
mæli í íslenskum vátryggingarétti
og tengjast mjög umræðu sem verið
hefur hin seinni ár um hagnýtingu
upplýsinga m.a. úr gagnagrunnum
um heilsufar fólks.
Ítarleg ákvæði hafa verið sett
fram um ábyrgðartakmarkanir og
varúðarreglur, svo og um uppgjör
bóta. Nokkuð hefur þótt skorta á að
gildandi lög gerðu fullnægjandi
grein fyrir þessum atriðum, auk
þess sem flókin álitaefni hafa risið
um mörk hlutlægra ábyrgðarund-
anþága. Reynt er að ráða fram úr
þessum álitaefnum með nýskipan
reglna.
Sérstaklega er fjallað um hópvá-
tryggingar, en ekki er að finna
ákvæði um þær í gildandi lögum.
Lausn ágreiningsefna
Í gildandi lögum er ekki gert ráð
fyrir sérstöku úrræði fyrir vátrygg-
ingartaka þangað sem þeir geta
leitað með ágreiningsefni sem upp
kunna að koma. Í samræmi við þá
auknu neytendavernd, sem ráð er
fyrir gert í frumvarpinu, verður
verksvið Úrskurðarnefndar í vá-
tryggingamálum útvíkkað. Þannig
verða möguleikar neytenda til þess
að hljóta skjóta og ódýra úrlausn
ágreiningsefna stórauknir. Haft var
samráð við þá sem aðild eiga að
samningi um starfsemi Úrskurðar-
nefndarinnar við samningu þessa
ákvæðis, en þeir eru, auk viðskipta-
ráðuneytisins, Neytendasamtökin
og Samband íslenskra trygginga-
félaga.
Ábendingar
Frumvarpsdrög nefndarinnar og
athugasemdir með þeim hafa verið
sett á heimasíðu ráðuneytisins
http://vidskiptaraduneyti.is. Hefur
verið ákveðið að gefa hagsmuna-
aðilum, sem þess óska, kost á því að
gera athugasemdir við frumvarps-
drögin til loka þessa mánaðar. Að
þeim tíma loknum verður farið yfir
innsendar athugasemdir og endan-
legur frumvarpstexti búinn til þing-
legrar meðferðar.
Vænti ég þess að þeir, sem telja
sig eiga hagsmuna að gæta, eða
þeir sem telja sig hafa efnislegar
ábendingar eða athugasemdir við
frumvarpsdrög nefndarinnar, sendi
ráðuneytinu ábendingar sínar fyrir
lok mánaðarins.
Aukin neytendavernd
við gerð vátryggingarsamninga
Valgerður
Sverrisdóttir
Frumvarp
Það varð niðurstaðan,
segir Valgerður
Sverrisdóttir, að lögin
tryggðu betur aukna
neytendavernd ef
norsku lögin yrðu höfð
til hliðsjónar.
Höfundur er iðnaðar- og
viðskiptaráðherra.
ÞAÐ er sterkur
stjórnmálaflokkur
sem á liðsmann eins
og Ingibjörgu Sól-
rúnu borgarstjóra.
Það er styrkleika-
merki fyrir Samfylk-
inguna að öflugur
borgarstjóri hafi
sterklega íhugað að
koma til liðs við hana í
þingkosningum næsta
vor. Mjög gott gengi
Samfylkingarinnar í
skoðanakönnunum
sýnir að flokkurinn er
orðinn öflugur val-
kostur, sem leiðandi
ríkisstjórnarflokkur, hvort sem
Ingibjörg borgarstjóri hefði komið
í landsmálin eða ekki. Auðvitað
hefði verið styrkur að jafn reynd-
um og öflugum liðsmanni. Það
skiptir hins vegar engum sköpum
fyrir Samfylkinguna, eða mögu-
leika á því að skipta um ríkisstjórn,
þó hún komi ekki til liðs við þing-
flokkinn að þessu sinni. Það sýndi
skoðanakönnunn Kreml.is með
skýrum hætti.
Ég virði Ingibjörgu borgarstjóra
mikils. Ég og aðrir samfylkingar-
menn erum henni þakklát fyrir að
segja með hreinskiptum hætti að
Samfylkingin sé hennar flokkur.
Mér fannst líka mikið til um örlæti
Össurar, sem setti það sem hann
mat hagsmuni flokksins ofar sínum
eigin, með því að bjóða henni að
verða forsætisráðherraefni Sam-
fylkingarinnar. Það sýnir hvers
konar formaður hann
er. En Samfylkingin
var ekki stofnuð utan
um forystumenn.
Samfylkingin var
stofnuð vegna hug-
sjóna sem miða að því
að jafna tækifærin í
landinu og að rétta
hlut þeirra sem erfitt
eiga.
Viðfangsefni okkar
er ekki hvaða fólk við
ætlum að leiða til
valda, heldur hvernig
við ætlum að liðsinna
því fólki sem þarf á
liðveislu að halda. Í
fjölmiðladansinum síðustu daga og
vikur hefur þetta fólk alveg
gleymst. Um hagsmuni þessa fólks
eiga þó stjórnmál að snúast, en
ekki hver hefur mest völd og beitir
þeim harðast. Samfélagið er því
miður gegnsýrt af foringjadýrkun.
Samfylkingin á aldrei að taka undir
hana. Það er líka mála sannast að
Samfylking mun lifa góðu lífi hvort
sem formaðurinn heitir Össur eða
Ingibjörg.
Stjórnmál þola ekki bið eða
óvissu, sagði ég í grein hér í
blaðinu í síðustu viku. Skýrar línur
eru alltaf mikilvægar. Þessvegna
voru orð borgarstjóra í tíma töluð
og máttu ekki bíða. Nú er það
verkefni framundan að skapa skil-
yrði fyrir nýrri ríkisstjórn. Hana
ætlar Samfylkingin ekki að mynda
til að leiða einhverjar persónur til
valda í samfélaginu, heldur til að
jafna leikinn og rétta hlut þeirra
sem eiga undir högg að sækja. Það
verkefni þolir enga bið. Um það
eiga stjórnmálin að snúast. Sam-
fylkingin á ekki að ýta undir orð-
ræðu um sterka foringja. Á end-
anum verða þeir lýðræðinu alltaf
hættulegir.
Karl V.
Matthíasson
Stjórnmál
Samfylkingin var ekki,
segir Karl V. Matthías-
son, stofnuð utan um
forystumenn.
Höfundur er alþingismaður
Samfylkingarinnar.
Orð í tíma
töluð VIÐ upphaf skóla-ársins viljum við bjóðaykkur stúdenta við
Háskóla Íslands vel-
komna til leiks og
starfa. Framundan er
skemmtilegur vetur
hjá okkur í Vöku en
við erum nú í fyrsta
sinn í meirihluta Stúd-
entaráðs HÍ í ellefu ár.
Okkur er það mikið
kappsmál að standa
okkur vel á starfsárinu
en það tekst ekki
nema með lifandi
tengslum við stúdenta.
Því viljum við nú bjóða
ykkur jafnframt vel-
komin í Vöku og hvetja ykkur til að
ganga til liðs við okkur í vetur. Það
er engin formleg inngönguleið í
Vöku en stúdentar sem hafa áhuga
á að taka þátt í starfinu geta sent
okkur tölvupóst á vaka@hi.is og við
höfum samband um hæl. Þá stend-
ur félagið jafnframt fyrir fjölda at-
burða s.s. hádegisfundum, málefna-
fundum, ferðum út á land, ferðum á
ráðstefnur erlendis, alþjóðakvöld-
um og djammkvöldum á helstu
skemmtistöðum borgarinnar. Þetta
eru kjörin tækifæri til að láta til sín
taka og hafa í framhaldinu áhrif á
starfið í Vöku og Stúdentaráði auk
þess að efla tengsl við háskólastúd-
enta úr öllum deildum. Fyrsta
skrefið er að hrista af sér feimnina
og þá eru allir vegir færir.
Fylgist vel með í vetur
Vaka er nú þegar komin í allar
byggingar Háskólans og byrjuð að
kynna starfsemi sína. Við höfum
gefið út glæsilegt blað til að kynna
félagið, hádegisfundur þar sem ný-
nemum er kynntur Háskólinn var
sl. fimmtudag og á föstudagskvöld-
ið verður fyrsta Vökupartí vetrar-
ins á Hverfisbarnum en stúdenta-
væn tilboð verða á barnum. Þá
minnum við á heimasíðu okkar,
vaka.hi.is, en hún er uppfærð
reglulega og inniheldur helstu
fréttir af hagsmunabaráttunni og
innra starfi félagsins. Þá eru þar
auglýstir helstu viðburðir hverju
sinni.
Hvað er Vaka?
Vaka er félag lýðræðissinnaðra
stúdenta við Háskóla Íslands. Fé-
lagið var stofnað 1935 til höfuðs
tveimur félögum sem fyrir voru.
Þetta voru félag róttækra stúdenta,
sem þótti hallt undir Sovétríkin og
kommúnisma, og félag þjóðernis-
sinnaðra stúdenta, sem hyglaði
skoðunum sem áttu upp á pallborð-
ið í Þýskalandi Hitlers. Vaka leit
því dagsins ljós til verndar því lýð-
ræði, mannréttindum og frelsi sem
við til allrar hamingju búum við í
dag. Vaka hefur ekki gleymt upp-
runa sínum og hefur alla tíð barist
gegn kúgun og óréttlæti harð-
stjórnarríkja. Nú síðast var félagið
í fararbroddi við mótmæli sem
fram fóru í tilefni af komu Jiang
Zemin, forseta Kína, hingað til
lands í sumar og þar áður við komu
Li Peng árið 2000. Þessir menn
bera meðal annars ábyrgð á stúd-
entamorðunum á Torgi hins him-
neska friðar. Við báðar þessar
heimsóknir var framganga Vöku
hispurslaus og vaskleg. Að öðru
leyti en þessu er Vaka ekki póli-
tískt félag og skilgreinir sig ekki á
pólitískum kvörðum. Félagið er
fyrst og fremst hagsmunabandalag
þeirra stúdenta sem vilja gera góð-
an háskóla betri og trúa því að með
samstilltu átaki geti stúdentar haft
jákvæð áhrif á umhverfi sitt. Vaka
er félag fyrir alla stúdenta við Há-
skóla Íslands.
Vertu með Vöku í vetur
Að lokum viljum við enn á ný
hvetja sem flesta stúdenta til að
koma til liðs við okkur í Vöku því
hver einstök skoðun breikkar sjón-
deildarhringinn og eflir hagsmuna-
baráttu stúdenta. Vertu með í gef-
andi starfi og skemmtilegu félags-
lífi. Vertu með Vöku í vetur.
Guðfinnur
Sigurvinsson
Vaka
Við hvetjum sem flesta
stúdenta, segja Guð-
finnur Sigurvinsson og
Þóra Pétursdóttir, til að
koma til liðs við okkur.
Guðfinnur er formaður Vöku og
Þóra gjaldkeri.
Þóra
Pétursdóttir
Velkomin í skólann!
Viltu léttast
um 1-4 kíló á viku
Símar 557 5446 og 892 1739