Morgunblaðið - 13.09.2002, Blaðsíða 42

MINNINGAR
42 FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Ólöf Guðmunds-dóttir fæddist í
Flatey á Skjálfanda
10. mars 1918. Hún
lést á líknardeild
Landspítalans,
Landakoti, 5. sept-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Guðmundur
Jónasson útvegs-
bóndi í Flatey á
Skjálfanda, f. 10.
október 1886, d. 13.
september 1958, og
kona hans Þuríður
Elísa Pálsdóttir frá
Brettingsstöðum á Flateyjardal, f.
26. febrúar 1889, d. 8. janúar 1943.
Þau eignuðust 17 börn. Af þeim
komust 13 til fullorðinsára: Gunn-
ar, f. 1912, d. 1989, Emelía, f. 1913,
d. 1999, Sigurbjörg, f. 1914, Páll
Bernharð, f. 1919, Hallgrímur, f.
1921, Júlíana, f. 1923, Örn Björn, f.
1924, Jónas f. 1926, Þorsteinn, f.
1927, Elísabet, f. 1929, Gísli, f.
1930, og Vilhjálmur, f. 1932, d.
2002.
Ólöf giftist hinn 24. maí 1945
býliskona Guðmundar er Edda
Snorradóttir. 5) Halldór, f. 9. apríl
1953. 6) Hafliði Sigurður, f. 19.
apríl 1954, kvæntur Gwendolyn P.
Requierme. 7) Björn, f. 14. júlí
1955. Fyrri kona María Sigrún
Hannesdóttir. Börn þeirra eru
Ólöf Birna, f. 2. febrúar 1977 og
Bjarki, f. 25. mars 1982. Sonur
Björns og Lindu Maríu Magnús-
dóttur er Steinn Örvar, f. 25. mars
1991. Seinni kona Björns er Oddný
María Gunnarsdóttir. Þau eiga tvö
börn Brynhildi Unu, f. 26. júní
1994, og Hauk Hafliða, f . 18. mars
1996. 8) Þorfinnur Jóhannes, f. 18.
nóvember 1956, kvæntur Aðal-
heiði Bragadóttur. Þau eiga þrjú
börn: Björn, f. 25. október 1979,
Braga, f. 10. apríl 1981, og Þórdísi
Björk, f. 10. apríl 1991. 9) Bryn-
hildur, f. 19. mars 1958. 10) Böðv-
ar, f. 2. desember 1959.
Ólöf ólst upp í Flatey og stund-
aði þar öll almenn störf. Hún
stundaði nám í Kvennaskólanum á
Blönduósi í 2 vetur. Hún var hús-
móðir á Ytri-Löngumýri, Austur-
Húnavatnssýslu, frá 1945. Síðustu
árin dvaldi hún í Sunnuhlíð í Kópa-
vogi. Kveðjuathöfn verður frá
Kópavogskirkju í dag og hefst hún
klukkan 15. Jarðsett verður í
heimagrafreit á Guðlaugsstöðum
laugardaginn 14. september
klukkan 14.
Birni Pálssyni, bónda
og síðar alþingis-
manni á Ytri-Löngu-
mýri í Húnavatns-
sýslu, f. 25.2. 1905, d.
11.4. 1996. Börn
Björns og Ólafar eru:
1) Áslaug Elsa, f. 1.
júlí 1945, gift Pétri
Þorkelssyni. Þau eiga
tvö börn, Þorkel
Mána, f. 21. desember
1976, og Árdísi Ýri, f.
19. júní 1982. Þorkell
Máni er í sambúð með
Bjarneyju Björnsdótt-
ur. Sonur þeirra er
Pétur Máni, f. 11. maí 2000. 2) Guð-
rún, f. 14. janúar 1947, gift Einari
L. Guðmundssyni. Þau eiga tvær
dætur Ólöfu Evu, f. 7. maí 1982, og
Tinnu, f. 11. mars 1987. 3) Páll, f.
22. október 1948, kvæntur Ólafíu
Hansdóttur. Þau eiga þrjú börn,
Ólaf, f. 16. desember 1977, Ásdísi
Hönnu, f. 6. apríl 1981, og Björn, f.
28. desember 1986. 4) Guðmundur,
f. 29. apríl 1950. Var kvæntur
Mette Haarstad. Dóttir Ingunn
Haarstad, f. 21. mars 1979. Sam-
Góð kona hefur kvatt þetta líf.
Kona sem gott var að eiga að.
Fyrstu búskaparár mín á Löngu-
mýri í Blöndudal voru góð ár. Þá
kynntist ég tengdaforeldrum mín-
um, Birni og Ólöfu, sem bjuggu á
sömu jörð, mjög vel og verð æv-
inlega þakklát fyrir þau kynni. Þau
hjónin voru um margt ólík, hann
fyrirferðarmikill að hverju sem
hann gekk og athafnasamur en hún
hæglát og undi sér best heima við.
En hjónabandið varð langt og far-
sælt. Þau höfðu bæði gaman af að
rökræða hlutina og þá var nú oft
gaman að hlusta á þau. Ekki voru
þau alltaf sammála og þó að Björn
tengdapabbi væri orðheppinn og
annálaður mælskumaður varð hann
oft að láta í minni pokann fyrir
konu sinni.
Ólöf átti sín æskuspor í Flatey á
Skjálfanda. Þar átti hún góða daga í
stórum systkinahópi. Oft fengum
við að heyra sögur um lífið þar og
það var því eftirminnileg og nánast
hátíðleg stund þegar við í fyrsta
sinn fórum með henni á sólbjörtum
degi í Brettingsstaði á Flateyjardal
og fengum að líta fegurð staðarins
eigin augum.
Ég held að Ólöf hafi oft saknað
sjávarins og hins víða sjóndeildar-
hrings í Flatey, þar sem haf og him-
inn verða eitt. En með tímanum
lærði hún að meta Blöndudalinn.
Enda einstaklega grænn og fagur
dalur. Þar hún bjó í hálfa öld og ól
börnin sín tíu upp, en þau eignaðist
hún á fjórtán árum. Húsmóðurhlut-
verkið á stóru sveitaheimili tók
drjúgan skerf af tíma hennar en
samt sem áður gaf hún sér tóm til
þess að sinna sínum mörgu hugð-
arefnum. Hún var fróðleiksfús og
hafði einstaklega gott minni og list-
rænt auga. Hún var ættfróð og
hafði mikla og góða þekkingu á
skáldskap, bæði í bundnu og
óbundnu máli og marga ánægju-
stundina átti hún við lestur. Hún
hlustaði líka mikið á útvarp, bæði til
þess að fylgjast með dægurmálum
líðandi stundar og eins til þess að
njóta þeirrar menningar sem þar
var í boði. Þannig tókst henni að
halda huganum opnum og víðsýnum
í önn dagsins.
Ólöf fylgdist vel með ömmubörn-
unum sínum og vissi alltaf hvað þau
höfðu fyrir stafni. Hún var hreykin
af þeim og sagði mér eitt sinn að
hún hefði það fyrir reglu að biðja
fyrir þeim á hverju kvöldi. Bænir
hennar munu fylgja þeim áfram og
minningin um ástríka og góða
ömmu. Björn, sonur minn, sem nú
er staddur á skákmóti í Ungverja-
landi, hugsar nú hlýtt til ömmu
sinnar og kveður hana með þakk-
læti.
Eftir að Ólöf varð ekkja, fyrir sex
árum, fluttist hún suður og fékk
íbúð í Sunnuhlíð í Kópavogi. Þar
leið henni mjög vel og er það ekki
síst að þakka Áslaugu, dóttur henn-
ar, sem var henni alltaf innan hand-
ar.
Ég kveð Ólöfu með söknuði og
þakklæti í huga. Ég þykist viss um
að í himnaríki sé sjóndeildarhring-
urinn fagur og vítt til allra átta eins
og í Flatey á Skjálfanda, æsku-
stöðvunum sem henni þótti svo
vænt um.
Blessuð sé minning Ólafar Guð-
mundsdóttur.
Aðalheiður.
Þeim smáfækkar mínum fyrrver-
andi góðu sveitungum. Þannig er
gangur lífsins og þar ráðum við
engu um. Nú er hún Ólöf á Löngu-
mýri lögð af stað í sína hinstu för
eftir langan og strangan vinnudag
sátt við lífið og gat hún með virð-
ingu og stolti horft til baka yfir sinn
stóra barnahóp og sitt langa og
gifturíka ævistarf.
Fyrsta vetur minn í Gagnfræða-
skóla á Siglufirði hringdi Björn
„fóstri minn“ á Löngumýri til mín
og grennslaðist fyrir um það hvort
ég gæti ekki útvegað sér kaupa-
konu. Þetta var á síðustu árum
kaupakonualdarinnar. Ég tók vel
þessari málaleitan. Ég vildi helst
ekki bregðast óskum hans. Nú varð
að vanda valið. Mér varð hugsað til
glæsilegrar ungrar stúlku sem ég
kannaðist lítillega við sem hafði ver-
ið samtímis systur minni á Kvenna-
skólanum á Blönduósi, en þær voru
góðar vinkonur. Stúlka þessi var þá
starfandi hjá Jóni Kjartanssyni þá
bæjarstjóra á Siglufirði, en þar var
ég tíður gestur. Það var ekkert hik í
því að ég bar þessa málaleitan upp
við þessa ungu konu og að endingu
talaðist þannig til að hún tæki að
sér kaupakonustarf á Löngumýri.
Jón vinur minn var lítt hrifinn af
þessu ráðabruggi en hann hafði
gert sér vonir um að njóta starfs-
krafta Ólafar lengur en hún hafði
meðal annars annast aldraða móður
hans af einstakri hlýju og nærfærni.
Vorið kom og blómin voru að
byrja að koma upp úr hinni hún-
versku gróðurríku mold og vorið
1944 var ekki nein undantekning á
því. Aðalblómið sem kom í Blöndu-
dalinn þetta lýðveldisvor var Ólöf
Guðmundsdóttir sem ættuð var frá
Flatey á Skjálfanda. Þetta þing-
eyska blóm festi brátt rætur í einni
veðursælustu byggð meðal norð-
lenskra dala. Þetta blóm átti eftir
að bera ríkulegan ávöxt. Vorið 1945
gengu þau í hjónaband Björn og
Ólöf og það var afleiðing af hinu af-
drifaríka áðurnefnda símtali við
undirritaðan hálfu öðru ári fyrr. Ég
er þess fullviss að ekkert símtal á
langri ævi og umsvifamiklu lífs-
hlaupi Björns hefur fært honum
meiri hamingju og lífsfyllingu.
Enginn lifir langa ævi án þess að
verða fyrir einhverjum mótbyr en
Ólöf komst yfir allt slíkt með sinni
hóværð og skapfestu. Birni manni
hennar voru falin mörg trúnaðar-
störf sökum mannkosta sinna. Fyrir
utan margskonar sveitarstjórnamál
sem hér yrði of langt upp að telja
var hann kaupfélagsstjóri á Skaga-
strönd í tíu ár og hann sat á Alþingi
í sextán ár. Ég efast um að margir
gætu sett sig í spor Ólafar sem
hafði svo mikið umleikis. Auk þess
að stjórna stóru búi í löngum fjar-
verum bónda síns var hún með tíu
barna hóp sem nutu forsjár hennar.
Langir hafa vinnudagar hennar ef-
laust verið og margar andvökunæt-
urnar. Við setjum okkur vart í spor
húsmæðranna sem annast stór
heimili og sjá um uppeldi barna
okkar, þessi störf eru að stórum
hluta til vanmetin í þjóðfélaginu.
Ólöf var vinsæl og mikilsmetin
meðal sveitunga sinna og báru allir
traust til hennar sem henni kynnt-
ust. Hún var hlédræg og helgaði líf
sitt fyrst og fremst börnunum sín-
um og heimilinu. Á síðustu árum
eftir að dauðinn skildi þau hjón að
um stund og kraftarnir voru smám
saman að gefa sig bjó hún um sig í
snotri íbúð hér á suðvesturhorninu.
Þar önnuðust börn hennar um hana
hin síðustu ár þau sem höfðu að-
stöðu til. Hún taldi sig aldrei vera
heima hér syðra – heima var hún
aðeins í dalnum okkar. Svo sterkum
böndum var hún bundin Blöndu-
dalnum.
Nú er hún lögð af stað heim í síð-
ustu ferðina norður þar sem hún
mun hvíla við hlið manns síns.
Björn mat konu sína mikils og þeg-
ar hann horfði yfir farinn veg á
seinni árum ævi sinnar varð mér
ljóst hversu annt honum var um
hana þó að í erli dagsins á fyrri
hluta ævinnar tækju færri eftir því.
Ég minnist þess þegar við hjónin
heimsóttum þau hér syðra og þegar
þau komu til okkar var Björn sí-
hræddur um að eitthvað kæmi fyrir
Ólöfu. Björn bar ekki sínar tilfinn-
ingar á torg en þeir sem best til
þekktu vissu betur.
Björn segir í ævisögu sinni að sér
hefði aldrei tekist að halda búi sínu
gangandi án sinnar ágætu konu og
barna. Framlag Ólafar í lífshlaupi
þeirra hjóna frá Löngumýri var
mikið en var innt af hendi af hóg-
værð og hávaðalaust.
Ólöf verður lögð til hinstu hvílu í
heimagrafreit á Guðlaugsstöðum.
Þar mun bóndi hennar örugglega
taka henni fagnandi. Í grafreit þess-
um hvíla margir af Guðlaugsstaða-
ættinni. Þar hvíla góðir grannar for-
eldra minna, vinir systkina minna
og máttarstólpar sveitarinnar. Við
minnumst þeirra allra. Við sendum
öllum fjölskyldum Ólafar, sveitung-
um hennar og vinum samúðar- og
saknaðarkveðjur. Guð blessi minn-
ingu Ólafar Guðmundsdóttur.
Skúli Jónasson.
ÓLÖF
GUÐMUNDSDÓTTIR
✝ Þóra AmalíaGuðmundsdóttir
fæddist á Melum í
Norðfirði 22. sept-
ember 1907. Hún
lést á Grensásdeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss 4.
september síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru Guðmundur
Guðmundsson tré-
smiður, f. 17. febr-
úar 1864, d. 27. des-
ember 1949, og
Guðrún Friðrikka
Þórarinsdóttir, f. 13.
október 1865, d. 9. nóvember
1942. Systkini hennar voru
Soffía, f. 30. nóvember 1893, d.
29. janúar 1925, Jón Kerúlf, f. 13.
apríl 1895, d. 4. september 1983,
og Guðrún Aðalbjörg, f. 27. des-
ember 1897, d. 1918.
Þóra giftist 20. desember 1930
Jakobi Jóhannessyni, f. 17. októ-
ber 1902, d. 4. september 1982.
Börn þeirra eru: 1) Jóhann, f. 12.
júní 1931, d. 14. apr-
íl 2000, maki Svala
Konráðsdóttir, f. 19.
mars 1933, þau
eignuðust fjögur
börn. 2) Árni, f. 29.
júlí 1936, d. 2. sept-
ember 1995, maki
Jóna Karítas Jak-
obsdóttir, f. 10.
ágúst 1939. Þau
slitu samvistum en
eignuðust fimm
börn. 3) Þórarinn
G., f. 10. ágúst 1938,
maki Guðbjörg Arn-
órsdóttir, f. 6. des-
ember 1937, d. 7. mars 2000. Þau
eignuðust fjögur börn. 4) Þórar-
inn, f. 1947, d. 1947. 5) Sigurður,
f. 27. apríl 1949, maki Ingibjörg
Broddadóttir, f. 23. júní 1950.
Þau eignuðust þrjú börn. Ömmu-,
langömmu- og langalangömmu-
börn eru orðin 47.
Útför Þóru Amalíu verður
gerð frá Áskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Þegar Þóra Guðmundsdóttir var
komin á níræðisaldur endurlagði
hún hellurnar heim að húsinu í
Efstasundi, þar sem hún átti heimili í
hálfa öld. Þóra var ósátt við hellurn-
ar, fannst frágangurinn ekki nógu
góður og hellurnar ekki nógu sléttar.
Hún tók því allar hellurnar upp,
bætti sandi undir, sem hún hafði
pantað, og lagði allt upp á nýtt ein og
óstudd. Þannig var lífsstíll Þóru,
ekkert hangs eða hálfkæringur.
Þóra naut þeirrar gæfu að halda
fullri heilsu og andlegu atgervi allt
fram á síðasta vetur. Hún setti niður
kartöflur á hverju vori og stakk beð-
ið oftast upp sjálf og tók þær upp á
haustin. Hún hugsaði sjálf um garð-
inn að langmestu leyti, sauð árvisst
berjasultur og saftir af mörgum teg-
undum og sá um að húsinu væri vel
viðhaldið. Hún var með mann í vinnu
hjá sér sl. sumar sem setti nýja
glugga í hluta hússins og því verki
hafði hún hugsað sér að ljúka á
sumrinu sem nú er að kveðja. Hún
mokaði snjóinn af tröppunum á vetr-
um, alveg út á götu, henni líkaði ekki
ef verki var ólokið. Þóra gekk hik-
laust til allrar vinnu, vandvirk, út-
sjónarsöm og ósérhlífin.
Þóra var lágvaxin og grannvaxin,
létt í spori, kvik í hreyfingum og
göngulagið einart. Hún var ljóshærð
í æsku og hélt sínu þykka góða hári
fram á hinstu stund og ekki sást
grátt hár á höfði hennar þó að lit-
urinn hefði fölnað. Hún naut góðra
gáfna, átti ákaflega auðvelt með að
fylgjast með breyttum tímum og átta
sig á nýjum viðhorfum. Minni henn-
ar var feikigott og hún aðstoðaði
aldraða nágranna sína oftar en einu
sinni við að fá hlut sinn réttan gagn-
vart hinu opinbera kerfi. Hún lifði
tímana tvenna fædd í upphafi síðustu
aldar og náði að sjá framan í þá
næstu. Hún var yngsta barn foreldra
sinna og tók virkan þátt í húsverk-
unum á heimili þeirra á Norðfirði.
Systur Þóru létust báðar ungar af
barnsförum, Soffía frá fimm börnum
og Guðrún Aðalbjörg frá nýfæddum
tvíburum. Systrabörnin áttu athvarf
hjá foreldrum Þóru sem hjálpaði
móður sinni að annast um þau, en
annan tvíburann tók bróðir Þóru að
sér. Þóra sagði mér að hún hefði
einkum fengist við saumaskap á
æskuheimilinu, lítið komið að mat-
seld og kunnað minna en ekkert í
þeim efnum þegar hún gekk í hjóna-
band. Á þessum tíma tíðkaðist að
ungar konur færu í vist. Þóra dvaldi
bæði í vist á Stöðvarfirði og einnig á
heimili í Reykjavík. Hún bar báðum
þessum heimilum góða söguna.
Nýgift fluttist Þóra að heiman
með manni sínum Jakobi Jóhannes-
syni ættuðum úr Hrísey. Þau kynnt-
ust þegar Jakob var rafvirki á Norð-
firði en hann varð síðar einn fyrsti
rafvirkjameistarinn hér á landi. Jak-
ob var barnabarn Hákarla-Jörundar
útvegsbónda í Hrísey, en Þóra talaði
einkar hlýlega um tengdamóður sína
Jórunni Jóhannsdóttur húsfreyju á
Birnunesi á Árskógsströnd og í
Hrísey. Jakob og Þóra bjuggu um
fimmtán ára skeið í Siglufirði. Þetta
var á síldarárunum og kraftmikið líf í
ört vaxandi bænum. Jakob sá um að
leggja rafmagn í bæinn og bátana og
vann myrkranna á milli. Öllum lá á
og bátar máttu engan tíma missa í
landi vegna bilana. Þóra hafði í mörg
horn að líta, heimilið stórt og starf
Jakobs krefjandi. Á Siglufirði fædd-
ust þrír sonanna, en einn þeirra
missti Þóra þriggja mánaða gamlan.
Yngsti sonurinn fæddist eftir að þau
höfðu flust til Reykjavíkur.
Eftir að fjölskyldan fluttist til
Reykjavíkur hóf Þóra störf utan
heimilis. Hún skúraði fyrst í Ísaks-
skóla og síðar í mörg ár í Kassagerð
Reykjavíkur. Hún lagði sitt af mörk-
um til heimilisins með vinnu sinni, en
á þessum tíma hafði Jakob misst
heilsuna og starfsþrekið, en fyrstu
árin eftir komuna til Reykjavíkur
rak hann rafmagnsvöruverslun við
Skólavörðustíg. Þóra saumaði allt
mögulegt og prjónaði peysur og
sokkar sem hún seldi. Það lék allt í
höndunum á tengdamóður minni.
Hún heklaði ógrynni af dúkum úr
fínu bómullargarni, prjónaði sokka
og vettlinga fram á síðasta dag og
gullfalleg teppi heklaði hún þegar
höndin hætti að vera nógu styrk til
að sinna fíngerðari verkum. Hún
lærði ung saumaskap, byrjaði að
sauma á dúkkurnar sínar og síðan á
systrabörnin og sjálfa sig. Hún lærði
snemma að nota hverja pjötlu og
nýtni og iðjusemi voru henni í blóð
borin. Hún hafði alltaf mikinn áhuga
á fötum, var ævinlega fallega til fara,
vel til höfð og út úr húsi fór hún ekki
án þess að setja upp eyrnalokka og
varalit. Þóra Guðmundsdóttir var
væn kona. Blessuð sé minning henn-
ar.
Ingibjörg Broddadóttir.
ÞÓRA AMALÍA
GUÐMUNDSDÓTTIR
EIGI minningargrein að birt-
ast á útfarardegi (eða í sunnu-
dagsblaði ef útför er á mánu-
degi), er skilafrestur sem hér
segir: Í sunnudags- og þriðju-
dagsblað þarf grein að berast
fyrir hádegi á föstudag. Í mið-
vikudags-, fimmtudags-, föstu-
dags- og laugardagsblað þarf
greinin að berast fyrir hádegi
tveimur virkum dögum fyrir
birtingardag. Berist grein eftir
að skilafrestur er útrunninn
eða eftir að útför hefur farið
fram, er ekki unnt að lofa
ákveðnum birtingardegi. Þar
sem pláss er takmarkað getur
þurft að fresta birtingu greina,
enda þótt þær berist innan hins
tiltekna skilafrests.
Skilafrestur
minningar-
greina