Morgunblaðið - 12.10.2002, Blaðsíða 31

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 2002 31
nefnt kjarni þýskrar rómantíkur.
Hápunktur tónleikanna er
Ljóðaflokkurinn op. 39 eftir Ro-
bert Schumann (1810–1856).
Fjallað er um ástina, þrá og ein-
manaleika, um náttúrufegurð, næt-
urkyrrð og tunglskin.
Silke Evers hóf söngnám hjá
Michael Krause árið 1993 en hann
er einn af þekktustu óratótríu-
söngvurum Þýskalands. Hún hefur
leikið inn á fjölda geisladiska og í
útvarpi. Hún er nú lausráðin við
óperurnar í Hagen og Münster.
Wolfram Steinbeck hefur á
þessu ári sungið í tónleikaröð á
vegum menningarverkefnisins
Romantische Rheinreise 2002 í
Bonn og tekið þátt í tónlistar-
keppninni Jugend musiziert.
Wiebke tom Dieck hefur haldið
fjölda ljóðatónleika í Þýskalandi,
Svíþjóð og Tékklandi. Hún hlaut
m.a. styrk frá EPTA fyrir túlkun
sína á nútímaverkum fyrir píanó.
Tónleikarnir eru haldnir í tilefni
af 50 ára stjórnmálasambandi
Þýskalands og Íslands og eru í
samvinnu við þýska sendiráðið.
ÁSTIN er rósa-
runni – Die Liebe
ist ein Rosen-
strauch, er yfir-
skrift tónleika í
Salnum á sunnu-
dagskvöld, kl. 20.
Þrír ungir lista-
menn frá Bonn:
Silke Evers sópran,
Wolfram Steinbeck
tenór og Wiebke
tom Dieck píanó, flytja sönglög eft-
ir Haydn, Beethoven, Händel og
Liszt og Ljóðaflokk op. 39 eftir Jo-
seph von Eichendorff við lög eftir
Schumann. Af ást og einmanaleika,
þrá og rómantík, Lórelei og Rín-
arfljóti. Allt þetta hefur í meira en
tvær aldir sett mark sitt á þýskan
ljóðasöng. Leikin verða tvö tví-
söngslög um sætleika og sársauka
ástarinnar eftir brautryðjanda
klassíska skólans í Vín, Joseph Ha-
ydn (1732–1809). Þá verða flutt sjö
sönglög eftir Ludwig van Beethov-
en (1770–1827) þar sem renna sam-
an tilfinningar tónskáldsins allt frá
æskuárunum í Bonn til ævikvölds-
ins í Vínarborg. Fyrri dagskrár-
hluta lýkur með flutningi á veislu-
ljóði eftir Georg Friedrich Händel
(1685–1759).
Næst liggur leiðin inn í hjarta
þýskrar rómantíkur með textum
eftir Heinrich Heine og Joseph von
Eichendorff um Rín og Lorelei, um
skóga og tunglskinsnætur, vor og
kastalavirki. Í þremur söngljóðum
Franz Liszt (1811–1886) er sungið
um það sem upp frá því hefur verið
Á rómantískum
nótum í Salnum
Wolfram
Steinbeck
Silke
Evers
Wiegke tom
Dieck
ALLT frá útskrift sinni frá skúlp-
túrdeild MHÍ 1994 hefur Þóra Þór-
isdóttir verið framtakssöm í mynd-
listinni, tekið þátt í fjölda samsýninga
og haldið einkasýningar hér heima, í
Noregi og í Ungverjalandi. Er þá enn
ekki nefnt frábært framtak hennar
við stofnun Gallerís Hlemms ásamt
Valgerði Guðlaugsdóttur.
Á þeim árum sem Þóra hefur sýnt
verk sín hafa trúarleg tákn verið
henni ofarlega í huga. Þar er
skemmst að minnast sýningarinnar
Blóð lambsins 1994 og myndbands
gerðu í víngarði í Ungverjalandi árið
2000 þar sem Þóra sést baða sig í víni
sem síðan var sett á flöskur og selt
sem baðvín. Sýning hennar í Gallerí
Hlemmi nefnist Rauða tímabilið eða
the Red Period og er titillinn að sjálf-
sögðu dálítið hnyttnari á ensku. Verk-
in á sýningunni eru unnin með tíða-
blóði, rauðvíni og bleki og er það án
efa efnisnotkunin sem veldur því að í
fréttatilkynningu um sýningu Þóru í
Galleríi Hlemmi er talað um femin-
isma. Nú er spennandi að velta fyrir
sér í hverju feminismi í listum felst í
dag. Þó að sumt hafi breyst frá því
rauðsokkurnar komu fram er líka
margt óbreytt. Þannig get ég ímynd-
að mér að notkun tíðablóðs stuði
ennþá einhverja, en heldur væri það
afturhvarf til sjöunda og áttunda ára-
tugs síðustu aldar að líta á slíka efn-
isnotkun sem harðan feminisma í list-
um. Þó er ekki hægt að líta framhjá
feminískri skírskotun efniviðarins
ennþá – því miður. Þegar þar að kem-
ur verður einhverju náð. Mér finnst
Þóra frekar sýna sannan feminisma
með starfsemi sinni við rekstur Gall-
erís Hlemms, það er einmitt stærra
hlutfall kvenna í stjórnunarstörfum
safna- og galleríheimsins sem hægt
og bítandi tryggir stöðu okkar kvenna
í listheiminum og við skráningu lista-
sögunnar. Að hlutverki allra lista-
kvenna og kvenlistfræðinga
ógleymdu.
Sýning Þóru í Gallerí Hlemmi er
þrískipt. Hálftæmd eða tæmd rauð-
vínsglös frá opnun sýningarinnar
fylla hillur á tveimur veggjum. All-
nokkur verk unnin með tíðablóði á
pappír eru sýnd á tveimur veggjum,
auk þess er hægt að fletta í stafla af
áþekkum verkum. Þriðja verkið
byggist á ljósmyndum af gestum sýn-
ingarinnar, teknum með tölvuauga.
Þessar myndir eru síðan prentaðar
með rauðu bleki og festar upp á vegg.
Sýningin í heild er m.a. eins konar
verksummerki – hér var líf, augnablik
sem nú er liðið. Rauðvínsglösin vekja
hugrenningar um liðnar stundir,
hverful augnablik. Verkið sem unnið
er með tíðablóði er afar tilfinninga-
þrungið því allar konur eiga minning-
ar sem tengjast tíðablóði á einn eða
annan hátt. Blóðið vekur létti eða
kallar fram tárin. Blóðið er ekki lífs-
blóð, segir Þóra með réttu. En það er
ekki aðeins ónýttur möguleiki ófædds
barns, heldur er tíðablóð líka hræði-
legur boðberi dauðans, brostinna
vona og drauma, boðberi fósturláts.
Þetta verk hlýtur að vekja sterkar til-
finningar allra þeirra sem það sjá.
Þriðji hlutinn, ljósmyndir af gestum
sýningarinnar fellur vel að þessari
heild og lifandi samtal verður til milli
verkanna þriggja. Það er helst að ljós-
myndirnar kallist svo sterkt á við
tíðablóðsmyndirnar að þær stjórni
túlkun þeirra um of, þrengi sýn áhorf-
andans á verkin. Staðsetning þeirra á
veggnum andspænis styrkir þetta
enn frekar. Ég velti einnig fyrir mér
án þess að fá botn í hana, dálítið stofn-
analegri framsetningu verkanna.
Hún er þó líklega hugsuð sem mót-
vægi við annars persónulega tilvísun
þeirra. Staflinn með tíðablóðsverkun-
um sem hægt var að fletta í fannst
mér þó sýna spor í aðra átt.
Verk Þóru eru gegnumgangandi
sterk og áhugaverð og það sama má
segja um þessa sýningu. Biblían, sem
ég held ég sé ekki ein um að hafa aldr-
ei lesið alla, er grundvöllur samfélags-
ins, þjóðkirkjan hluti af lífi okkar frá
vöggu til grafar og táknmyndir henn-
ar löngu samrunnar hugsunarhætti
okkar. Það er spennandi viðfangsefni
að vekja athygli á þessum táknum,
velta fyrir sér hvað í þeim felst og
gildi þeirra. Verk Þóru eru einföld en
þó opin fyrir mörgum túlkunarmögu-
leikum í tengslum við listasögu, fem-
inisma, kristna trú og nútímasam-
félag en hafa að auki sterkt
tilfinningalegt gildi. Orð Gerhards
Richter sem ég rakst á um daginn
komu upp í huga minn við skoðun
þeirra, „List á sér stað, gerist, (…), –
sjaldan og alltaf óviðbúið, en aldrei
því við þvingum hana til að eiga sér
stað, gerast.“ Verk Þóru eru að vissu
leyti úthugsuð en búa einnig yfir þeim
eiginleikum að birtast áhorfandanum
óháð ætlun skapara þeirra. Þóra not-
færir sér eiginleika efniviðar sem er
bæði persónulegur og almennur og
setur hann fram á þann veg að hann
snertir hjörtu hvers og eins, þó ef-
laust á afar ólíkan hátt. List gerist. Og
Biblían er komin á náttborðið.
Hver er
hræddur
við rautt …
MYNDLIST
Gallerí Hlemmur
Til 13. október. Sýningin er opin fimmtu-
daga til sunnudaga frá kl. 14–18.
RAUÐA TÍMABILIÐ, THE RED PERIOD,
BLÖNDUÐ TÆKNI, ÞÓRA ÞÓRISDÓTTIR
Ragna Sigurðardóttir
Morgunblaðið/Sverrir
Verk Þóru Þórisdóttur í Galleríi Hlemmi.
FYRSTU tónleikar 15:15-
tónleikasyrpunnar á nýja sviði
Borgarleikhússins verða í dag,
laugardag, kl. 15.15. Að röðinni
standa Caput-hópurinn, Ferðalög,
slagverkshópurinn Benda og Eþos-
strengjakvartettinn.
Það er ferðahópurinn Ferðalög
sem ríður á vaðið, en á tónleikum
Ferðalaga er tekið fyrir ákveðið
landsvæði, að þessu sinni er við-
fangsefnið frönsk fagurtónlist.
Tónlistin einkennist af léttleika,
glensi og gamni og verður tón-
leikagestum boðið til fjörugrar
veislu með þremur af kamm-
erverkum Jean Françaix. Þá verð-
ur flutt verk fyrir sópran og píanó
eftir þá Gabriel Fauré, Francis
Poulenc og Erik Satie.
Flytjendur eru: Þórunn Guð-
mundsdóttir sópran, Bryndís Páls-
dóttir fiðla, Herdís Anna Jónsdóttir
víóla, Richard Talkowsky selló, Ey-
dís Franzdóttir óbó og enskt horn,
Kristín Mjöll Jakobsdóttir fagott,
Unnur Vilhelmsdóttir píanó og
Hrefna Unnur Eggertsdóttir píanó.
Menntamálaráðuneytið og
Reykjavíkurborg styrkja þessa
tónleika.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tónlistarhópurinn Ferðalög sem leikur í Borgarleikhúsinu í dag.
Frönsk fagurtónlist
á dagskrá 15:15
CAMERARCTICA heldur
tónleika í Kirkju- og menning-
armiðstöðinni á Eskifirði í dag
kl. 17 og á Skriðuklaustri kl.
15 á sunnudag.
Á efnisskrá eru verk eftir
W.A. Mozart fyrir strengi og
blásturshljóðfæri.
Camerarctica skipa Ármann
Helgason, klarinett, Hallfríður
Ólafsdóttir, flauta, Hildigunn-
ur Halldórsdóttir, fiðla, Sig-
urlaug Eðvaldsdóttir, fiðla,
Guðmundur Kristmundsson,
víóla, og Sigurður Halldórs-
son, selló.
Tónleikarnir eru liður í
verkefninu Landsbyggðartón-
leikar FÍT og samstarfsverk-
efni Gunnarsstofnunar og
Kirkju- og menningarmið-
stöðvarinnar á Eskifirði.
Camerarct-
ica á Aust-
urlandi
SAMSÝNING þriggja myndlist-
armanna, Magnúsar Pálssonar, Er-
ics Andersens og Wolfgangs Müll-
ers, verður opnuð í Nýlistasafninu,
Vatnsstíg 3, í dag, kl. 16. Lista-
mennirnir eru fulltrúar þriggja
kynslóða, af ólíku þjóðerni, en eiga
það sameiginlegt að vinna í líkum
miðlum, á sviði margmiðlunar og
gjörninga. „Sýningin hefur yf-
irskriftina Flökt og átti Magnús
hugmyndina að sýningunni og fékk
þá Eric Andersen og Wolfgang
Müller til samstarfs við sig,“ segir
Geir Svansson, framkvæmdastjóri
Nýlistasafnsins. „Sýninguna má
skoða sem eins konar „stöðutékk“
á þessari gerð myndlistar. Í því
ljósi er sýningin einkar áhugaverð
fyrir Nýlistasafnið sem á uppruna
sinn að rekja til hugmynda- og
gjörningalistar.“
Sýningin hefst kl. 16 en dag-
skráin hefst stundvíslega kl. 16.15
á 2. hæð safnsins þar sem Kór Ný-
listasafnsins flytur harla óvenju-
legt kórverk eftir Magnús, eins
konar „bílaverk“. Þá verður flutt
verk eftir Eric Andersen á þriðju
hæð þar sem gjörningur Wolf-
gangs Müllers á sér einnig stað.
Eftir það berst sýningin úr Ný-
listasafninu og verða gestir ferj-
aðir í Neskirkju með viðkomu í
Skaparanum, Laugavegi 28, þar
sem Varði flytur tónverk eftir Wal-
ter von Goethe. Í Neskirkju flytur
kór Grafarvogskirkju verk eftir
Erik Andersen. Ef veður helst
skaplegt hefst flutningurinn í
Gamla kirkjugarðinum og þaðan
ganga gestir til kirkju þar sem tón-
listargjörningum lýkur. Stjórn-
endur kóra eru Snorri Sigfús Birg-
isson og Hörður Bragason.
Í sýningarsölunum á Vatnsstíg
verður síðan hægt að berja augum
myndbönd og innsetningar eftir
listamennina í þremur aðgreindum
rýmum.
Ferill Magnúsar er yfirgripsmik-
ill. Hann var í fararbroddi svokall-
aðra hugmyndlistarmanna á 7. ára-
tugnum. Magnús vinnur í mörgum
miðlum; t.d. með hljóðskúlptúra og
gjörninga. Eric Andersen er einn
af frumkvöðlum í InterMedia
(þvermiðlun). Hann telst einn af
„stofnendum“ Fluxus-hreyfing-
arinnar og nýtur virðingar í sínu
heimalandi og hvarvetna. Wolf-
gang Müller er fjölhæfur listamað-
ur. Hann hefur m.a. tekið þátt í
framsæknum hljómsveitum, eins
og Die Todliche Doris.
Sýningin nýtur stuðnings
Goethe-Zentrum, Danska menn-
ingarsjóðsins DCA og mennta-
málaráðuneytis og stendur til 24.
nóvember, miðvikudaga til sunnu-
daga frá kl. 13–17.
Flakkað með
tónlistargjörninga
Morgunblaðið/Golli
Stund milli stríða: Wolfgang Müller, Magnús Pálsson og Eric Andersen.