Morgunblaðið - 12.10.2002, Blaðsíða 1

239. TBL. 90. ÁRG. LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 12. OKTÓBER 2002
Finnland
Sex manns
láta lífið í
sprengingu
AÐ MINNSTA kosti sex manns
biðu bana í mikilli sprengingu í
verslanamiðstöð í Vantaa, nálægt
Helsinki, í gærkvöldi, að sögn
fréttavefjar Helsingin Sanomat.
Fyrstu fregnir hermdu að gas-
kútar kynnu að hafa sprungið,
hugsanlega í tengslum við fjöl-
leikasýningu í verslanamiðstöðinni
þegar sprengingin varð. Lögreglan
sagði þó seint í gærkvöld að um
„glæp“ hefði verið að ræða. Rann-
sóknarmenn lögreglunnar sáust
leita að ummerkjum eftir
sprengju.
Sprengingin varð á annarri hæð
miðstöðvarinnar klukkan 19.40 að
staðartíma. Hluti glerlofts og
göngubrú í byggingunni hrundu.
Síðustu fregnir hermdu að sex
manns hefðu látið lífið og um 65
manns hefðu verið flutt á sjúkra-
hús, þeirra á meðal börn. Fimmtán
voru sagðir hafa slasast alvarlega
og nokkrir þurftu að gangast undir
skurðaðgerð.
JIMMY Carter, fyrrverandi forseti
Bandaríkjanna, fékk í gær friðarverð-
laun Nóbels fyrir „þrotlausa viðleitni í
áratugi“ til að koma á friði í stríðs-
hrjáðum löndum og baráttu fyrir lýð-
ræði og mannréttindum. Formaður
verðlaunanefndarinnar, Gunnar
Berge, sagði að í valinu á verðlauna-
hafanum fælist einnig óbein gagnrýni
á stefnu stjórnar George W. Bush
Bandaríkjaforseta í Íraks-málinu.
„Þessa ákvörðun má og ætti að
túlka sem gagnrýni á afstöðu núver-
andi stjórnar í Bandaríkjunum gagn-
vart Írak,“ sagði Berge við frétta-
menn, nokkrum klukkustundum eftir
að Bandaríkjaþing heimilaði Bush að
fyrirskipa árásir á Írak. Berge bætti
við að ákvörðun Nóbelsverðlauna-
nefndarinnar væri skilaboð „til allra
annarra ríkja sem hafa tekið sömu af-
stöðu“.
Í greinargerð verðlaunanefndar-
innar er ekki minnst á Írak. „Við að-
stæður, sem einkennast nú af hótun-
um um valdbeitingu, hefur Carter
staðið fast á þeirri meginreglu að
reyna beri til hins ýtrasta að leysa
deilumál með sáttaumleitunum og al-
þjóðlegri samvinnu, sem byggist á
þjóðarétti, virðingu fyrir mannrétt-
indum og efnahagslegri þróun,“ sagði
í greinargerðinni.
Ágreiningur í
verðlaunanefndinni
Verðlaunanefndin er skipuð fjórum
öðrum mönnum og ágreiningur er
meðal þeirra um gagnrýni formanns-
ins á Bandaríkjastjórn. Tveir þeirra,
Inger Marie Ytterhorn og Hanna
Kvamo, sögðu að Berge hefði aðeins
látið í ljósi eigin skoðun á stefnu
Bush-stjórnarinnar og nefndin hefði
ekki rætt Íraks-
málið. Annar
nefndarmaður,
Gunnar Stålsett,
biskup í Ósló,
kvaðst hins vegar
styðja ummæli
formannsins heils-
hugar og túlka
greinargerðina
sem gagnrýni á
stefnu Bush.
Ari Fleischer, talsmaður Bush,
vildi ekkert segja um ummæli Berge
og sagði að forsetinn hefði hringt í
Carter til að óska honum til hamingju.
Carter, sem er 78 ára, forðaðist að
gagnrýna Bush. „Ég vil ekki ræða
stefnu Bush sérstaklega, en ég tel að
áður en við förum í stríð beri okkur að
reyna alla aðra kosti til þrautar, með-
al annars samningaviðræður, sátta-
umleitanir eða, ef það er ekki hægt í
Íraks-málinu, vinna með Sameinuðu
þjóðunum.“
Carter sagði þó síðar í sjónvarps-
viðtali að ætti hann sæti á Banda-
ríkjaþingi hefði hann greitt atkvæði
gegn því að heimila Bush að beita her-
valdi í Írak.
Leiðtogar margra ríkja og friðar-
hreyfinga fögnuðu ákvörðun Nóbels-
verðlaunanefndarinnar. Hún skír-
skotaði sérstaklega til friðarsamnings
Ísraela og Egypta, sem Carter hafði
milligöngu um árið 1978.
Carter var forseti á árunum 1977–
81 og hefur helgað sig baráttunni fyr-
ir friði, mannréttindum, lýðræði og
félagslegu réttlæti í heiminum frá því
að hann lét af embætti. Hann hefur
haft milligöngu um friðarviðræður
víða um heim, meðal annars í Norður-
Kóreu, Bosníu og Austur-Tímor.
Formaður Nóbelsnefnd-
arinnar gagnrýnir Bush
Jimmy Carter, fyrrverandi Bandaríkjaforseti, fær friðarverðlaun Nóbels
Ósló. AP, AFP.
Jimmy Carter
MAÐUR var skotinn til bana við
bensínstöð í Fredericksburg í Virg-
iníu í gær þegar lögreglumaður var að
störfum vegna bílslyss beint á móti
bensínstöðinni.
Lögreglan kvaðst ganga út frá því
við rannsókn morðsins að leyniskytta,
sem hafði orðið sjö manns að bana í
Washington-borg og nágrenni, hefði
verið að verki. Tveir til viðbótar hafa
særst lífshættulega í árásunum sem
hófust fyrir níu dögum.
Lögreglumaðurinn heyrði skot-
hvell klukkan 9.30 að staðartíma, en
sá aðeins fórnarlambið, blökkumann,
hníga niður í um 45 metra fjarlægð.
„Það að einkennisklæddur lög-
reglumaður skuli hafa verið handan
götunnar sýnir að við eigum við mjög
hættulegan mann að etja, mann sem
vílar ekkert fyrir sér,“ sagði talsmað-
ur lögreglunnar í Virginíu.
Bruce Bingham, sem vinnur ná-
lægt bensínstöðinni, kvaðst einnig
hafa heyrt skothvellinn og séð hvítan
sendibíl nálægt stöðinni.
Yfirvöld sögðu að sjónarvottar
hefðu séð tvo menn í sendibílnum og
getað lýst þeim fyrir lögreglunni.
Áður höfðu sjónarvottar að tveim-
ur árása leyniskyttunnar séð svipað-
an sendibíl nálægt fórnarlömbunum.
Lögreglumenn eru að skoða mynd-
ir úr eftirlitsmyndavélum við staðina
þar sem árásirnar voru gerðar.
Magnús Hjörleifsson, sem býr í
Fairfax í Virginíu, sagði í samtali við
Morgunblaðið að lögreglan hefði
gripið til mjög umfangsmikilla að-
gerða strax eftir morðið í gær. Sagði
Magnús að öllum hraðbrautum í ná-
grenninu hefði verið lokað og allir
bílar, sem svipaði til lýsingarinnar á
sendibílnum, hefðu verið stöðvaðir.
Fólk væri mjög hrætt enda ljóst að
enginn gæti talið sig fyllilega óhultan.
Áttunda morð-
ið á níu dögum
Ekkert lát á mannvígum leyniskyttunnar í nágrenni Washington-borgar
STUÐNINGSMENN bandalags
bókstafstrúaðra múslíma, MMA, í
borginni Quetta í Pakistan fagna
óvæntri fylgisaukningu þess í
kosningunum í landinu í fyrradag.
Enginn flokkur fékk meirihluta
á þingi Pakistans í kosningunum,
hinum fyrstu frá valdaráni hers-
ins fyrir þremur árum, samkvæmt
síðustu tölum í gær.
Bandalag stuðningsmanna
Pervez Musharrafs, forseta her-
foringjastjórnarinnar, var með
flest þingsæti, 73, þegar úrslit
lágu fyrir í 86% kjördæmanna.
Flokkur Benazir Bhutto, fyrrver-
andi forsætisráðherra, var næst-
stærstur með 49 þingsæti.
Mikil fylgisaukning róttækra
flokka íslamista, sem eru eindreg-
ið andvígir stríði Bandaríkja-
manna gegn hryðjuverka-
starfsemi í heiminum, kom mest á
óvart. MMA, bandalag sex flokka
bókstafstrúaðra, fékk 44 sæti, eða
16% þingsætanna, og verður lík-
lega í oddaaðstöðu á þinginu.
Flokkarnir sex voru aðeins með
fjögur þingsæti árið 1997.
Bandalagið tryggði sér einnig
meirihluta á þingi héraðs við
landamærin að Afganistan og er
þetta í fyrsta sinn sem róttækir
íslamistar fá meirihluta á héraðs-
þingi í Pakistan.
Úrslit kosninganna voru álitin
mikið áfall fyrir stjórn Mush-
arrafs.
Íslamskir
flokkar
sækja í
sig veðrið
Reuters