Morgunblaðið - 12.10.2002, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 2002 37
Á SL. vori ákvað hreppsnefnd
Skorradalshrepps að neyta for-
kaupsréttar síns að 50% eignarhlut í
jörðinni Efstabæ af því hún taldi
„rétt að synja um áformaða ráðstöf-
un eignarinnar“ því hún væri „and-
stæð hagsmunum sveitarfélagsins“
sbr. 30. gr. jarðalaga. Hin „áform-
aða ráðstöfun“ var sú að nota skyldi
jörðina til sauðfjárbeitar, en í svæð-
isskipulagi norðan Skarðsheiðar er
sú stefna mörkuð að innri hluta
Skorradals skuli gera að sérstöku
verndarsvæði. Þegar skipulagið var
unnið lá fyrir álit færustu sérfræð-
inga þess efnis að land í innri hluta
hreppsins væri mjög alvarlega farið
vegna jarðvegsrofs og þyrfti nauð-
synlega friðunar við, sbr. Jarðvegs-
rof á Íslandi (1997). Í vor leitaði
hreppsnefnd eftir nýjum upplýsing-
um frá RALA og Landgræðslunni
um ástand Efstabæjarlands. Í svari
RALA kemur fram að tæplega 80%
jarðarinnar sé rýrt land og „metum
við jörðina sem rýra til beitar og
betur fallna til endurheimtar land-
gæða en að taka hana undir búfjár-
beit“. Í svari Landgræðslunnar seg-
ir m.a.: „Varað er við því að beit á
svæðinu norðan og austan Efsta-
bæjarlands verði aukin.“
Af framansögðu má ljóst vera að
það var ekki geðþótti sem réð
ákvörðun hreppsnefndar um nýt-
ingu forkaupsréttar síns. Ákvörðun-
in var þvert á móti tekin á faglegum
forsendum. Hreppsnefnd hefur um
árabil sýnt friðunaráform í verki,
m.a. með því að stuðla að friðun há-
vaxnasta birkiskógar á Vesturlandi
á jörðinni Vatnshorni í Skorradal.
Sá skógur er nú eitt af örfáum
ósnortnum birkiskóglendum á Ís-
landi og ómetanleg vin fyrir kom-
andi kynslóðir. Um allnokkurt skeið
hafa verið uppi áform um að stækka
hið friðaða svæði. Um er að ræða
eitt viðamesta verkefni til friðunar
lands á vegum einstaklinga og sveit-
arstjórna í dreifbýli sem um getur á
Íslandi. Það var því sannarlega ekki
að ástæðulausu sem hreppsnefnd
Skorradalshrepps kaus að neyta
forkaupsréttar síns og koma þar
með í veg fyrir að langtímamarkmið
um friðun og uppgræðslu í innri
hluta Skorradals yrðu að engu, því
þegar hin „áformaða ráðstöfun“ um
að nota ætti hið tötralega land
Efstabæjar til beitar fyrir 600–800
fjár, auk lamba, var augljóst að öll
uppgræðslu- og skógræktarmark-
mið á svæðinu voru í miklu upp-
námi. Hreppsnefnd leitaði þá ítekað
eftir samkomulagi við fyrirhugaða
kaupendur um að þeir keyptu þann
hluta Efstabæjar, sem lendir utan
friðlands, auk þess sem nærliggj-
andi landeigendur buðu fram við-
bótarland. Fjáreigendur höfnuðu
öllum samningatillögum og þar með
var hreppsnefnd nauðugur sá kost-
ur að nýta sér forkaupsréttinn til að
koma í veg fyrir að áform, „andstæð
hagsmunum sveitarfélagsins“ næðu
fram að ganga. Þar með hafði hún
jafnframt komið til móts við tilgang
jarðalaga, „að tryggja, að nýting
lands utan skipulagðra þéttbýlis-
svæða sé eðlileg og hagkvæm frá
þjóðhagslegu sjónarmiði og að eign-
arráð á landi og búseta á jörðum sé í
samræmi við hagsmuni sveitarfé-
laga og þeirra, sem landbúnað
stunda (1.gr.)“. A. Áformuð ráðstöf-
un 50% jarðarinnar er einungis til
beitar, ekki búsetu. B. Það er í sam-
ræmi við hagsmuni sveitarfélagsins
að sá landbúnaður sem stundaður er
í hinu áformaða friðlandi sé skóg-
rækt og uppgræðsla. C. Það er verið
að tryggja að land í tötrum fái að
gróa upp en sé ekki eyðilagt. D.
Verið er að koma í veg fyrir að þjóð-
hagslega óhagkvæmur landbúnaður,
þ.e. sauðfjárrækt utan greiðslu-
marks, sé stundaður á rýru landi. E.
Með markvissri uppgræðslu, fyrir
einungis brot af því óarðbæra fé
sem greitt er í styrki með því sauðfé
sem þarna er ætluð beit, mætti á
nokkrum áratugum vinna upp og
græða gróðurlendi sem þá gæti
hugsanlega vel hentað sem beitiland
– en ekki fyrr! F. Það er andstætt
hagsmunum sveitarfélagsins að
þurfa að leggja út í milljónakostnað
við gerð nýrrar fjárréttar vegna fyr-
irhugaðra beitaráforma þar sem
fyrir liggur ákvörðun um að leggja
af núverandi rétt og réttarstæði. G.
Það er andstætt góðum starfs- og
stjórnunarháttum að ganga þvert á
áður mótaða stefnu, sem er skýr og
sett fram af sveitarfélaginu og hópi
jarðeigenda, studd rökum færustu
fagaðila í landnýtingu og gróður-
vernd.
Hvernig má það þá vera að land-
búnaðarráðuneytið fellir úr gildi þá
ákvörðun Skorradalshrepps að
neyta forkaupsréttar síns? Hvaða
gild rök færir ráðuneytið fyrir máli
sínu? Hvernig stendur á því að það
hunsar gjörsamlega ábendingar
sinna eigin fagstofnana? Hvernig
rökstyður ráðherra að það sé þjóð-
hagslega hagkvæmara að beita
mörg hundruð fjár á land sem er að
stórum hluta í tötrum en að stuðla
að friðun þess og markvissri upp-
græðslu til framtíðarnota?
Það hlýtur að vera krafa allra
sem hér eiga hlut að máli að land-
búnaðarráðherra standi fyrir máli
sínu. Það hlýtur einnig að vera krafa
kjósenda og neytenda að fá að vita
hvort það sé stefna landbúnaðarráð-
herra að stuðla að óheftri kinda-
kjötsframleiðslu utan greiðslumarks
á illa grónu landi, á sama tíma og við
sitjum uppi með meiri kjötbirgðir en
lengi hafa þekkst, þrátt fyrir átaks-
og útsölur. Nú dugar enginn fag-
urgali – við þurfum skýr svör og
hljótum að vænta þeirra innan tíðar!
Landníðsla og
valdníðsla í Skorradal?
Eftir K. Huldu
Guðmundsdóttur
„Það hlýtur
að vera
krafa allra
sem hér
eiga hlut að
máli að landbúnaðar-
ráðherra standi fyrir
máli sínu.“
Höfundur er skógarbóndi,
Fitjum, Skorradal.
NÚ hefur nýr meirihluti kastað út
sprengju í fjölmiðla um fjárhags-
stöðu Mosfellsbæjar. Hann tekur
djúpt í árinni og hendir fram ýmsum
tölum sem eru vægast sagt mjög
rangtúlkaðar. Auðsjáanlega er ekki
næg þekking komin hjá nýjum meiri-
hluta hvað varðar rekstur bæjar-
félagsins. Með þessu upphlaupi hefur
meirihlutinn skaðað ímynd bæjarins.
Það vita allir sem koma nálægt
rekstri sveitarfélaga að ekki er hægt
að alhæfa um rekstrarafkomu alls
ársins út frá 6 mánaða uppgjöri ef
seinni helmingur ársins gefur meiri
tekjur en sá fyrri, sem er raunin hvað
varðar sveitarfélög.
Á síðastliðnum árum var rekstrar-
kostnaður bæjarins 78%–86% hlut-
fall af skatttekjum, en segir 97% í
ófullkomnu árshlutauppgjöri, yfir
fyrstu 6 mánuði 2002. Árshlutaupp-
gjör sem nýr meirihluti sjálfstæðis-
manna lét gera fyrir sig, sem getur
ekki staðist ef skoðuð eru síðastliðin
ár, en benda má á að meðalsveitar-
félag er með rekstrarkostnað um
80% af tekjum.
Þetta upphlaup um rekstraraf-
komu og skuldir er sjálfsagt sett
fram til að hylma yfir uppsagnir og
tilfærslur á starfsfólki bæjarins einn-
ig til að réttlæta hækkanir á þjón-
ustugjöldum, sem boðaðar hafa ver-
ið. Hver vill flytja í slíkan bæ sem er
svo illa staddur og er að stórhækka
þjónustugjöld eins og t.d. leikskóla-
og hitaveitugjöld svo eitthvað sé
nefnt? Við verðum að gera okkur
grein fyrir því að þegar fólk er í hug-
leiðingum um kaup á húsnæði í sveit-
arfélagi eru það þessi gjöld sem fólk
athugar áður en til kaupa kemur.
Mörg heimili eiga eftir að lenda í
vandræðum með aukin útgjöld því
hér í Mosfellsbæ er meðalaldur íbúa
hvað lægstur á landsvísu.
Umhugsunarvert er að velta því
fyrir sér hvernig fyrrverandi meiri-
hluti gat rekið og byggt upp hinar
ýmsu stofnanir bæjarins sl. 8 ár. Nú
spyr ég hvað verður svo um hina
miklu vinnu sem bærinn hefur lagt í
Staðardagskrá 21, jafnréttisáætlun
og atvinnu- og ferðamálastefnu bæj-
arins ef það á að leggja niður störf
starfsmanna sem hafa sinnt þessum
málaflokkum. Einnig verða laun
kjörinna fulltrúa og nefndarfólks
lækkuð um 10%, en laun þeirra eru
með þeim lægstu á höfuðborgar-
svæðinu. Þessi stefna er þveröfug við
það sem þyrfti að gera því ekki hefur
verið auðvelt að fá fólk til að starfa á
þessum vettvangi vegna lágra launa
og er almennt mikið brottfall íbúa úr
sveitarstjórnarmálum. Þetta er ekk-
ert annað en pólitískt sjónarspil.
Nýr meirihluti sjálfstæðismanna
ætlar sér að miðstýra bæjarfélaginu
og gera lítið úr því uppbyggingar-
starfi sem hefur verið unnið í Mos-
fellsbæ af góðu starfsliði bæjarins
undir forustu fráfarandi meirihluta
B- og G-lista. Eins og allir vita þurfti
virkilega að taka til sbr. skólabygg-
ingar og innra starf bæjarins eftir 20
ára dapra valdatíð sjálfstæðismanna.
Benda má að í niðurlagsorðum árs-
hlutauppgjörs KPMG segir orðrétt:
„Þrátt fyrir skuldsetningu bæjar-
sjóðs samkvæmt árshlutareikningi
30. júní 2002 teljum við að þegar
horft er til heildareigna og framtíð-
armöguleika sveitarfélagsins sé
staða bæjarsjóðs á heildina litið
traust.“ Kemur það saman við nið-
urstöðu Eftirlitsnefndar sveitarfé-
laga. Þetta segir allan sannleikann.
Annað er ekkert nema pólitískt
moldviðri og sjónarspil.
Að koma fram í fjölmiðlum og
halda því fram að bæjarsjóður sé svo
illa staddur að þörf sé á að stórhækka
þjónustugjöld og álögur á fjölskyldur
í Mosfellsbæ er mjög alvarlegt mál,
sér í lagi þegar um mistúlkun á árs-
uppgjöri er að ræða. Slík ummæli
verða ekki afturtekin og að mínu
mati er búið að stórskaða góða ímynd
Mosfellsbæjar.
Nýr meirihluti
hefur skaðað
ímynd
Mosfellsbæjar
Eftir Bryndísi
Bjarnarson
Höfundur er bæjarfulltrúi
B-listans í Mosfellsbæ.
„Nýr meiri-
hluti sjálf-
stæðis-
manna ætlar
sér að mið-
stýra bæjarfélaginu.“
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. kl. 11-18,
lau. kl. 11-15
Húsgögn
Sérpantanir