Morgunblaðið - 03.11.2002, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 11
mikið stöðutákn, því oftast nær fann
ég töluverða aðdáun, eins og ég væri
loks að gera eitthvað af viti við líf
mitt. Þetta er jákvætt félagsstarf
ungra kvenna í huga margra.“
Allar eins
Keppnisskapið lét fljótlega á sér
kræla hjá Hrönn, en ekki síður hjá
mömmu hennar. „Mamma varð fljótt
mikill áróðursmeistari. Þátttakend-
ur áttu að vera vel til hafðir við öll
tækifæri, ég varð að þykjast vera
reyklaus og hafa eðlileg áhugamál
ungra stúlkna. Mamma passaði vel
upp á ímyndina og benti mér á að ég
ætti enga möguleika á að vinna
keppnina ef ég gætti ekki að mér, ég
yrði að vera sæt og snyrtileg. Það
var reyndar auðvelt að átta sig á
hverjar kröfurnar voru, þær fólust
aðallega í því að allar stelpurnar
væru eins, með sömu málningu, í
sömu fötum og í sömu stellingum á
myndum. Svo er verið að gera grín
að því að fegurðardrottningar svari
alltaf eins, til dæmis að þær hafi
áhuga á útivist og börnum, en þetta
er engin furða. Þær gera þetta
ósjálfrátt, því þetta er hluti af æski-
legri ímynd. Mér fannst ég tala
dálítið fegurðardrottningarlega um
ferðalög og útivist, en það var
reyndar alltaf í pólitísku samhengi,
til dæmis leyndi ég ekkert skoðunum
mínum á virkjanaframkvæmdum á
hálendinu. Það féll ekki í kramið,
hvað þá þegar ég fór að lýsa göllum
kvótakerfisins. Ég varð ægilega reið
þegar ég fann að þessar skoðanir
mínar voru einskis virtar. En þetta
var nú rétt fyrir keppnina, þegar
taugarnar voru þandar til hins
ítrasta.“
Eftir því sem leið á undirbúning
fegurðarsamkeppninnar breyttist
afstaða hennar. „Ég var farin að
bölva því að hafa ekki efni á að fara í
eitthvert rassanudd, af því að ég var
sannfærð um að allar hinar stelpurn-
ar færu og ég vildi ekki vera sú eina
sem sleppti því. Svo voru það stríp-
urnar í hárið og vangaveltur um húð-
meðferð og steyptar neglur. Ég var
nærri því að eyða mínum síðustu
krónum í slíkt dót, sem hefði aldrei
hvarflað að mér áður. Eina hugsunin
sem komst að var hvernig ég ætti að
vinna þessa Satans keppni. Ég veit
alveg að ég er ekki sætust, en í
keppni hljóta allir að eiga einhverja
möguleika á að vinna. Svo var ég líka
sannfærð um að ég gæti staðið mig
vel í Miss World. Ég myndi spila
plötur, baka pönnukökur og verða
besti vinur dómaranna. Ég var löngu
búin að gleyma myndavélinni og er
mjög þakklát mömmu að hún skyldi
nánast vera gróin föst við vélina.
Myndin varð kannski aldrei aukaat-
riði, en sagan gerðist af sjálfu sér á
meðan ég gleymdi mér í þessum
heimi.“
Tónlist og Kolkrabbi
Hrönn er fædd í Reykjavík og
eyddi fyrstu árum ævinnar í austur-
bænum. Svo flutti fjölskyldan í
Kópavog, en þegar Hrönn var komin
á unglingsár flutti hún aftur til
Reykjavíkur, póstnúmer 101. „Ég er
mikill miðborgarbúi, en þótt ég ætti
heima rétt hjá Menntaskólanum í
Reykjavík kom ég alltaf of seint. Ég
átti svo erfitt með að mæta að síðasta
árið mitt var ég utan skóla. Þá var ég
að vísu orðin plötusnúður og bjó að
mestu í London í tvö ár. Fyrir utan
að búa til músík og vera plötusnúður
sá ég um að skipuleggja ferðir ann-
arra plötusnúða um allan heim. Það
gaf mér tækifæri til að fara víða, til
dæmis til Tókýó, San Francisco,
New York og Berlínar.“
Þrátt fyrir að Hrönn væri orðin
plötusnúður lauk hún stúdentspróf-
inu árið 1997. „Ég náði að útskrifast
á réttum tíma og ástæðan var sú að
ég hafði valið mér fornmáladeild.
Forngrískan, latínan og heimspekin
héldu mér alveg við efnið, en líklega
hefði farið lítið fyrir náminu ef ég
hefði valið aðra námsbraut. Ég hafði
ágætan metnað til að standa mig vel,
af því að ég hafði áhuga á náminu.“
Á meðan Hrönn var að klára
menntaskólann og spila plötur um
allan heim var Árni bróðir hennar að
gera stuttmyndir og tónlistarmynd-
bönd. „Ég hafði sjálf gert stuttmynd-
ir, en þegar ég kom heim frá London
fór ég að vinna sem skrifta hjá Sjón-
varpinu. Mig langaði að búa til minn
eigin vikulega tónlistarþátt, sem ég
gæti tekið sjálf upp á stafræna
myndavél, séð sjálf um klippingu og
frágang og þyrfti því ekkert að nota
tæknideild Sjónvarpsins. Ég lagði
hugmyndina fyrir Sigurð Valgeirs-
son dagskrárstjóra og viku síðar
stakk hann upp á daglegum þáttum.
Ég sagði já við því, fékk Árna bróður
og fleiri til liðs við mig og við gerðum
Kolkrabbaþættina. Það var ótrúleg-
ur skóli, stanslaus vinna í níu mánuði
og við þurftum að finna tíu nýjar
hugmyndir á hverjum degi. Við fund-
um samt tíma til að framleiða þátt
um stríðsglæpi í Júgóslavíu, með við-
tölum við flóttamenn sem búa hér, en
unnum hann aðallega á nóttunni.“
Daginn eftir síðasta Kolkrabba-
þáttinn vorið 1999 fóru systkinin til
Síberíu með Ástu Kristjánsdóttur í
Eskimo Models og gerðu mynd um
fyrirsætuleit þar í landi. „Það var dá-
lítið sérstakt að vinna í Síberíu, þar
sem hægt var að fá þrjátíu tegundir
af vodka, en varla vatn til að þvo sér.
Þetta var erfið ferð, eftir alla keyrsl-
una hérna heima, og ég ákvað að fara
ein í frí til Grikklands. Fyrsta daginn
fékk ég sólsting og steinlá. Mér veitti
ekkert af hvíld.“
Fyrsta regla: Mynd má
ekki vera leiðinleg
Næst tóku við ýmsar tilrauna-
kenndar smámyndir þeirra systkin-
anna Hrannar og Árna með Böðvari
Bjarka Péturssyni, sem rekur Kvik-
myndaskóla Íslands og kvikmynda-
félagið 20 geitur, framleiðanda
myndarinnar Í skóm drekans. „Þess-
ar smámyndir miðuðust allar að því
að reyna að útvíkka hugtakið heim-
ildarmynd. Ein myndin var eingöngu
tekin með öryggismyndavélum á ein-
um sólarhring og önnur um Esjuna í
eitt ár og gamalt fólk að tala um veð-
ur. Svo tókum við virkan þátt í verk-
efninu Fín bjalla, þar sem við vorum
átta saman og settum okkur reglur
eins og fylgjendur dogma-stefnunn-
ar í Danmörku gerðu, nema hvað
okkur reglur lutu að heimildarkvik-
myndum. Fyrsta regla okkar var sú,
að myndin mætti alls ekki vera leið-
inleg. Svo voru alls konar reglur aðr-
ar, en mér fannst þessi fyrsta regla
best. Myndirnar okkar voru sýndar í
Háskólabíói, um svipað leyti og ég
tók þátt í Ungfrú Ísland.is. Mynd
Árna fjallaði um míkrókosmos í
Reykjavík, Hlemm og svæðið í kring.
Mín fjallaði um muninn á vanda-
málum í tölvuleikjum og í daglega líf-
inu. Sú mynd olli miklum látum, því í
henni var köttur skotinn. Það mál fór
alla leið til lögreglunnar, sem yfir-
heyrði alla í fjölskyldunni og ég fékk
símtöl frá dýraverndarsinnum lengi
á eftir.“
Engin mynd án Árna
Hrönn segir að þrátt fyrir þrjú-,
fimm-, sjö- og níubíóið í Austurbæj-
arbíói á sínum tíma hefði hún allt
eins getað leitað í annað listform en
kvikmyndir. „Ef ég væri eldri hefði
ég kannski orðið myndlistarmaður
eða rithöfundur. En stafræna bylt-
ingin varð til þess að kvikmyndir
urðu tjáningarform einstaklinga.
Einn kvikmyndagerðarmaður getur
unnið mynd frá grunni og þarf ekki
að styðjast við tuttugu manna hóp.
Auðvitað heldur fólk áfram að gera
stórar og mannfrekar myndir, en nú
er hægt að gera minni myndir sem
snúast um innihald og upplifun.“
Þegar Ungfrú Ísland.is hafði verið
krýnd og myndatökum þar með lokið
lagði Hrönn allt myndefnið frá sér og
vildi helst ekkert um það hugsa
næstu mánuði. „Ég var á barmi
taugaáfalls og vissi í raun ekkert út í
hvað ég var komin. Ég var búin að
glata forsendunni fyrir þátttökunni,
mér fannst þetta hafa verið allt of
persónulegt og vildi ekki líta til baka
á þetta undarlega tímabil. Ég fór að
vinna við framleiðslu sjónvarpsþátta
hjá Skjá 1 og það var ekki fyrr en
Árni bróðir tók sig til, fyrir hálfu
öðru ári, og byrjaði að grófklippa
myndina sem ég fór að leiða hugann
að þessu aftur. Árni sagði mér að
þarna væri efni í mynd og hann kom
henni í skikkanlegt horf. Þegar ég
hafði vanist að horfa á mig sá ég að
þetta var góð saga. Við höfðum
klassíska uppbyggingu með upphafi,
miðju og endi og ég vildi koma þess-
ari upplifun á framfæri.“
Árni lagði nótt við dag við vinnslu
myndarinnar. „Hann lagði sjálfan
sig að veði, sá varla dagsins ljós og
lifði á Sómasamlokum vikum sam-
an,“ segir Hrönn. „Án hans hefði
þessi mynd aldrei orðið til, hún hefði
aldrei orðið samfelld frásögn nema
af því að hann lagði sig allan í vinnslu
hennar.“
Hrönn segir að sáttin við aðstand-
endur keppninnar, sem fólst í því að
má út sum andlitin sem brá fyrir í
myndinni, hafi engin áhrif á efni
myndarinnar. „Þetta skiptir í raun
sorglega litlu máli. Eftir allt fjaðra-
fokið situr eftir að einhverjir eru
óþekkjanlegir í nokkrum senum. Ég
var reyndar alveg steinhissa á að
þetta væri allt og sumt sem við þyrft-
um að gera.“
Hrönn segir að fjaðrafokið hafi
áreiðanlega átt sér rætur í fjárhags-
legum hagsmunum aðstandenda og
styrktaraðila keppninnar. „Fegurð-
arsamkeppni er eldgamalt hugtak,
en nú er verið að reyna að lappa upp
á það í samræmi við pólitíska rétt-
hugsun nútímans. Þetta er ekkert
annað en viðskipti, þar sem ungar
stúlkur leggja á sig ómælda vinnu,
launalaust, í þágu þeirra sem hagn-
ast á að selja sokkabuxur og snyrti-
vörur. Allir græða, nema stelpurnar.
Þær verða söluvara, án þess að fá
nokkuð fyrir. Siðferðilegur tvískinn-
ungur er áberandi og auðvitað gera
þeir sem skipuleggja slíka keppni
sér grein fyrir tilvistarkreppu sinni.
Þess vegna kemur upp ótti, þegar
einhver ætlar að fjalla um fegurðar-
samkeppni á eðlilegan hátt. Fólk
reynir auðvitað að vernda viðskipta-
hagsmuni sína.“
Dáið fólk og síamstvíburar
Hrönn og Árni bróðir hennar eru
nú að vinna mynd um Airwaves-tón-
listarhátíðina, í samstarfi við skipu-
leggjendur hátíðarinnar. „Þetta
verður nýstárleg tónlistarmynd, því í
henni verður lítið af tónlist og fá við-
töl. Við Árni tókum þann pól í hæðina
að vinna mynd um hvernig það er að
vera í hljómsveit á Íslandi og upplifa
þessa árlegu uppskeruhátíð. Hér á
landi eru ótrúlega margir í hljóm-
sveitum og við vildum sýna inn í
þann heim, í bílskúrunum og bak-
sviðs á tónleikum.“
Ekki er ljóst hvenær vinnu við
Airwaves-myndina lýkur, enda alltaf
skortur á peningum. „Við vinnum
alltaf á jaðrinum og eftir eigin höfði,
en ekki fyrir stórfyrirtæki. Það væri
mjög huggulegt að geta borgað leig-
una á réttum tíma og vera ekki alltaf
með yfirdráttinn í botni, en ef við
höldum áfram að gera góðar myndir
trúi ég að við getum starfað sjálf-
stætt. Okkur langar ekkert í jeppa,
svo þetta verður í fínu lagi.“
Hugmyndirnar, sem margar fæð-
ast við matarborðið hjá foreldrunum,
eru óteljandi. „Við Árni viljum bæði
gera myndir um hluti sem við skilj-
um ekki,“ segir Hrönn og nefnir tvö
vænleg umfjöllunarefni: Dáið fólk og
síamstvíbura.
Daginn eftir frumsýningu mynd-
arinnar er létt yfir Hrönn. „Myndin
fékk frábærar viðtökur. Mér leið
miklu betur en ég átti von á, þótt ég
kviði hverju atriði. Það er mikill létt-
ir að vera loks búin að sýna myndina.
Það eina sem skyggði á frumsýn-
inguna var að Árni bróðir komst
ekki, hann var í París, fór þaðan til
London, en náði ekki vélinni heim.
Mér fannst hræðilegt að hann gæti
ekki verið á frumsýningu í stóra
salnum í Háskólabíói, eftir alla vinn-
una sem hann lagði á sig.“
Sjálfstæði álfa
Að lokinni myndinni Í skóm drek-
ans birtist á tjaldinu setning, sem
Marta María, yngsta Sveinsbarnið,
sagði við stóru systur fyrir nokkrum
árum. Setningin er: „Vertu þú sjálf-
ur, álfur.“
Af einhverjum ástæðum höfðaði
hún sterkt til Hrannar Sveinsdóttur.
álfur
Árni og Hrönn Sveinsbörn, bestu vinir frá bernsku og sam-
starfsmenn í kvikmyndagerð.
Á leikskólaárum vildi Árni vera Palestínuarabi, en Hrönn
lét prjónahúfuna nægja.
rsv@mbl.is
Systkinin fagna brautskráningu frá MR árið 1997. Hrönn var þaulvanur plötusnúður.