Morgunblaðið - 05.12.2002, Blaðsíða 16

ERLENT
16 FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ABDULLAH Gul, forsætisráðherra
Tyrklands, sendi frá sér yfirlýsingu í
gær þar sem sagði að Tyrkir hefðu
ekki formlega skuldbundið sig til að
aðstoða Bandaríkjamenn í hernaði
gegn Írak ef til hans kæmi. Stjórnin
hefði ekki tekið „endanlega“ ákvörð-
un í málinu. Tekið var fram að
stjórnvöld í Ankara styddu ályktanir
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
um að Írakar yrðu að afsala sér ger-
eyðingarvopnum en síðan sagði:
„Gerist það ekki verður að ná sam-
stöðu um frekari aðgerðir í samræmi
við alþjóðalög.“
Bandaríkjamenn hafa ekki viljað
heita því afdráttarlaust að láta ör-
yggisráðið hafa síðasta orðið í þess-
um efnum og sagt að þeir áskildu sér
rétt til einhliða aðgerða ef annað
brygðist. Paul Wolfowitz, aðstoðar-
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna,
sagði í gær að „æðstu ráðamenn“
beggja ríkjanna þyrftu að ræða
„þetta mikilvæga atriði“.
Bandaríkjamenn eru með flug-
bækistöðvar í Tyrklandi og hafa þar
að jafnaði um 50 herflugflugvélar.
Wolfowitz hefur undanfarna daga
átt viðræður við ráðamenn í Ankara
og sagði utanríkisráðherra Tyrk-
lands, Yasar Yakis, á þriðjudag
stjórn sína reiðubúna að leyfa
Bandaríkjamönnum full afnot af
flugvöllum landsins ef til árása á
Írak kæmi. Hann tók þó skýrt fram
að skilyrðið væri að öryggisráð SÞ
hefði áður samþykkt nýja ályktun
þar sem árás væri heimiluð og reyna
yrði til þrautar að leysa deiluna við
stjórn Saddams Husseins með frið-
samlegum hætti.
Er spurt var hvort svo gæti farið
að mikill fjöldi bandarískra her-
manna yrði sendur til Tyrklands til
að hafa þar bækistöðvar eða gera
þaðan árásir á norðurhluta Íraks
sagði Yakis að „erfitt“ gæti orðið að
útskýra slíkar ráðstafanir fyrir tyrk-
neskum almenningi.
Nokkrum klukkustundum eftir að
ráðherrann hafði talað á þriðjudag
gaf ráðuneyti hans út yfirlýsingu þar
sem sagt var að ekki væri um neina
skuldbindingu að ræða og ítrekaði
Yakis þá skýringu í gær á fundi með
fréttamönnum.
„Öflug skilaboð“ til Saddams
Wolfowitz sagði í gær ljóst að
Bandaríkjamenn hefðu ekki enn lagt
fram formlega beiðni um aðstoð
Tyrkja en stuðningur þeirra væri
ljós.
„Og ég held að með honum sé
stjórn Saddams Husseins í Bagdad
send öflug skilaboð um að Írak sé
umkringt alþjóðasamfélaginu og
verði að taka grundvallarákvörðun
um það hvort þeir afvopnist friðsam-
lega eða við neyðumst til þess að af-
vopna þá,“ sagði Wolfowitz.
Hann sagði að Bandaríkjamenn
væru nú að huga að því hvar þeir
þyrftu að efla viðbúnað sinn til að
geta hafið hernaðaraðgerðir og hve
miklu fé þyrfti að verja til þess.
„Hugsanlega yrði um að ræða nokk-
ur hundruð milljóna dollara fjárfest-
ingu á ýmsum stöðum sem við gæt-
um notað,“ sagði hann.
Stór kúrdískur minnihluti býr í
Tyrklandi á svæðum sem liggja að
kúrdasvæðum í norðurhluta Íraks.
Írösku kúrdarnir hafa í áratug notið
sjálfsstjórnar í reynd í skjóli Banda-
ríkjamanna sem halda uppi flug-
vernd á svæðinu með vélum í annarri
bækistöð sinni í Tyrklandi, Incirlik.
Óttast stjórnvöld í Ankara að ef nið-
urstaða styrjaldar vestrænna ríkja
við Írak yrði sjálfstætt ríki íraskra
Kúrda myndi það efla sjálfstæðis-
kröfur Kúrda í Tyrklandi.
Wolfowitz sagði að það myndi
tryggja hagsmuni Tyrkja ef banda-
rískt herlið gæti haft herlið í Norð-
ur-Írak kæmi til átaka. „En ég tel að
okkur dugi fyllilega að gera árás að
sunnanverðu,“ bætti hann við.
Engar skuldbindingar
enn af hálfu Tyrkja
Leggja áherslu á að bandarísk
stjórnvöld hafi ekki enn lagt fram
formlega beiðni um aðstoð gegn Írak
Abdullah Gul Paul Wolfowitz
Ankara. AP, AFP.
Aðgerða-
stjóri hand-
tekinn
Jakarta. AFP.
LÖGREGLA í Indónesíu til-
kynnti í gær að hún hefði hand-
tekið meintan aðgerðastjóra
Jamaah Islamiyah, hryðju-
verkasamtaka sem talin eru
tengjast al-Qaeda-samtökun-
um og hafa borið ábyrgð á
mannskæðu sprengjutilræði á
Balí í Indónesíu í október.
Aðgerðastjórinn, Mukhlas
eða Ali Ghufron, var handtek-
inn ásamt átta öðrum í bænum
Klaten á Jövu, stærstu eyjunni
í Indónesíuklasanum, sagði yf-
irmaður rannsóknarlögreglu
Indónesíu, Erwin Mappaseng.
Hann sagði Mukhlas grunaðan
um aðild að „sprengjutilræð-
um“ en sagði ekki hvort hann
væri einnig talinn viðriðinn til-
ræðið á Balí.
Handtakan er enn ein rósin í
hnappagat rannsóknarlögregl-
unnar á Balí, sem áður hafði
handtekið manninn sem talinn
er hafa skipulagt tilræðið í
október, Imam Samudra, og
annan Indónesa að nafni Amr-
ozi. Báðir voru eftirlýstir vegna
tilræðisins. Mukhlas er eldri
bóðir Amrozis.
Rúmlega 190 manns, flestir
ástralskir ferðamenn, létust í
tilræðinu á Balí 12. október.
ÖLLUM verzlun-
um sænsku
IKEA-húsgagna-
verzlanakeðjunn-
ar í Hollandi, sem
eru alls tíu, var
lokað eftir að
sprengjur fund-
ust í tveimur
þeirra í gær-
morgun. Tals-
menn IKEA
sögðu sprengju-
fundinn þó ekki
tengjast skipu-
lagðri hryðju-
verkastarfsemi.
Fréttir þessar
höfðu ekki áhrif á
starfsemi IKEA á Íslandi, að sögn
Jóhannesar Rúnars Jóhannessonar,
framkvæmdastjóra fyrirtækisins, í
gær.
Greindu talsmenn IKEA í höfuð-
stöðvunum í Svíþjóð frá því, að
sprengjuhótunarbréf hefði borizt
skrifstofum fyrirtækisins í Hollandi
áður en sprengjurnar fundust. Í yf-
irlýsingu talsmannanna var tekið
fram, að ekkert benti til að hér
hefðu skipulagðir hryðjuverkamenn
verið að verki.
„Við höfum engar vísbendingar
sem benda til þess og við viljum sér-
staklega hrekja allan orðróm um
slíkt,“ sagði Marianne Bloos á skrif-
stofu saksóknara í Amsterdam um
þetta atriði.
Tveir hollenzkir lögreglumenn
slösuðust lítillega þegar ein
sprengjan sprakk er verið var að
gera hana óvirka á lögreglustöð í
Sliedrecht, suður af Rotterdam. Hin
sprengjan sem fannst var í verzlun
IKEA í úthverfi Amsterdam-borg-
ar.
Talsmenn IKEA, stærstu hús-
gagnaverzlanakeðju heims, sögðu
að ákveðið hefði verið að loka í ör-
yggisskyni öllum tíu útibúum keðj-
unnar í Hollandi eftir að sprengjur
fundust í tveimur verzlunum í Slied-
recht og Amsterdam. Ekki var
greint nánar frá því hvar sprengj-
urnar fundust né um hvers konar
sprengiefni var að ræða.
Í verzlun IKEA í Duiven í austur-
hluta Hollands, nærri landamærun-
um að Þýzkalandi, fannst einnig
pakki í gær sem þótti grunsamleg-
ur, en lögregla greindi síðar frá því
að þar hefði enga sprengju verið að
finna. Fyrr um daginn hafði lög-
regla rannsakað annan grunsamleg-
an pakka í IKEA-verzlun í Utrecht,
sem einnig reyndist meinlaus. Ekk-
ert grunsamlegt fannst við leit í hin-
um sex verzlunum IKEA í Hollandi.
Skrifstofur fréttastofu rýmdar
Önnur sprengjuhótun varð til
þess að skrifstofur hollenzku ANP-
fréttastofunnar í Haag voru rýmdar
í gær. Engin sprengja fannst þó við
lögregluleit.
Sprengjur
í IKEA-
verzlunum
Öllum útibúum keðjunnar
í Hollandi lokað í gær
Haag. AFP.
Lögreglan lokaði götu af í nágrenni IKEA í Utrecht.
APfórst. Ísraelskar herþyrlur skutu
a.m.k. þremur flugskeytum að
byggingunni í aðgerðum sínum.
PALESTÍNSKUR maður sýnir
hluta úr eldflaug sem ísraelski her-
inn skaut að bækistöðvum heima-
stjórnar Palestínumanna í Gaza-
borg í gær. Hluti byggingarinnar
eyðilagðist í árásinni og einn maður
Reuters
Ísraelar með aðgerðir í Gaza
KAÞÓLSKA erkibiskupsdæmið í
Boston í Bandaríkjunum íhugar nú
að fara fram á greiðslustöðvun eftir
að um 450 manns hafa höfðað mál á
hendur kirkjunni og sagst hafa orðið
fórnarlömb barnaníðinga í presta-
stéttinni, að því er blaðið The Boston
Globe greindi frá.
Ráðgjafar Bernards Laws kardín-
ála, sem er yfirmaður erkibiskups-
dæmisins í Boston, hafa einróma ráð-
lagt honum þetta, að því er blaðið
hafði eftir einum ráðgjafanna, sem
ekki vildi láta nafns síns getið. Leggi
kirkjan fram greiðslustöðvunar-
beiðni skv. 11. kafla bandarísku
gjaldþrotalaganna væri það eins-
dæmi.
Kostirnir fyrir kirkjuna væru þeir,
að málshöfðanirnar myndu stöðvast
tímabundið og ekki yrði hægt að
höfða fleiri mál á hendur henni á
meðan hún endurskipulegði fjárhag
sinn. Ennfremur myndi Law sleppa
við að svara erfiðum spurningum um
barnaníðinga í prestastéttinni og lög-
fræðingar hans væru ekki lengur
skyldugir til að veita lögmönnum
sækjendanna allar þær upplýsingar
sem þeir óska.
Aftur á móti ætti kirkjan á hættu
að þurfa að greiða hærri bætur en
ella, fari málið fyrir gjaldþrotadóm-
stól, segir The Boston Globe, og einn-
ig er hætt við að greiðslustöðvunar-
beiðni sverti enn orðspor kirkjunnar.
Kaþólska kirkjan
íhugar gjaldþrot
Boston. AFP.
DEMÓKRATINN John Kerry, öld-
ungadeildarþingmaður frá Massa-
chusetts, segist vera að undirbúa
framboð í forkosningum demókrata
fyrir forsetakosningarnar í Banda-
ríkjunum árið 2004.
Kerry er 58 ára fyrrverandi sak-
sóknari og var fyrst kjörinn í öld-
ungadeild Bandaríkjaþings 1984.
Enginn repúblikani var í framboði
gegn honum þegar hann var endur-
kjörinn í nóvember. Kerry barðist í
Víetnam og var sæmdur nokkrum
heiðursmerkjum fyrir framgöngu
sína. Hann hefur gagnrýnt stefnu
George W. Bush forseta í skatta- og
menntamálum og í málefnum Íraks
og Mið-Austurlanda.
John Kerry
undirbýr
framboð
Washington. AP.