Morgunblaðið - 05.12.2002, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2002 19
AKHMED Zakajev, sendimaður for-
seta Tétsníu, sakaði dönsk stjórn-
völd um að hafa haldið honum í póli-
tískri gíslingu
eftir að danska
dómsmálaráðu-
neytið ákvað að
hafna beiðni rúss-
neskra yfirvalda
um að framselja
hann til að hægt
yrði að sækja
hann til saka í
Rússlandi fyrir
meinta aðild að hryðjuverkum.
Zakajev sagði á blaðamannafundi í
Kaupmannahöfn í gær að leiðtogar
Tétsena væru tilbúnir að hefja við-
ræður við rússnesk stjórnvöld án
skilyrða til að binda enda á stríðið í
Tétsníu.
Talsmaður sérstaks erindreka
Vladímírs Pútíns Rússlandsforseta í
málefnum Tétsníu hafnaði þessu til-
boði og lýsti Zakajev sem glæpa-
manni. „Skoðanir Zakajevs skipta
ekki máli,“ sagði hann. „Við sættum
okkur ekki við aðra lausn en þá að
hann verði framseldur og leiddur
fyrir rétt. Í augum okkar er hann
glæpamaður.“
„Pólitísk ákvörðun“
Zakajev var leystur úr haldi án
skilyrða í fyrradag eftir að hafa verið
í fangelsi í Danmörku í 34 daga.
Dómsmálaráðuneytið komst að
þeirri niðurstöðu eftir að hafa metið
sönnunargögn rússneskra yfirvalda í
málinu að þau hefðu ekki sannað það
með óyggjandi hætti að Zakajev
væri viðriðinn hryðjuverk.
„Danska stjórnin tók pólitíska
ákvörðun með því að handtaka mig,“
hafði danska dagblaðið Politiken eft-
ir Zakajev í gær. „Mér var haldið
sem pólitískum gísli í hneykslismáli
Rússlands og Danmerkur. Fram-
koma Rússa var yfirgengileg. Rúss-
nesk yfirvöld storkuðu dönsku lög-
reglunni með því að senda framsals-
beiðni og bendla mig við hryðjuverk.
Ég skil þó vel að hún skuli hafa
ákveðið að handtaka mig.“
Zakajev lagði áherslu á að hann
væri ekki reiður dönskum yfirvöld-
um. „Danmörk er réttarríki og sam-
kvæmt reglunum átti lögreglan að
handtaka mig. Fái menn slíka fram-
salsskipun þurfa þeir auðvitað að
bregðast við henni. En Danmörk
reyndi líka að draga úr þrýstingi
Rússa með því að handtaka mig.
Rússar eru ólíkir Dönum að því leyti
að þeir telja það ekki skipta sköpum
að þeir skuli ekki geta lagt fram
neinar sannanir gegn mér. Það sem
skiptir máli í augum Rússa er að ég
er Tétseni og einn af pólitísku leið-
togunum.“
Fagnar áfrýjun
Ákvörðun danskra stjórnvalda olli
gremju og vonbrigðum í Rússlandi.
Stjórnin í Moskvu sakaði Dani um að
hafa hafnað framsalsbeiðninni af
„pólitískum ástæðum“ í andstöðu við
loforð sín um að taka þátt í alþjóð-
legu baráttunni gegn hryðjuverka-
starfsemi í heiminum.
Rússneskir embættismenn sögð-
ust ætla að áfrýja ákvörðun Dana til
Mannréttindadómstóls Evrópu og
Zakajev fagnaði því. „Rússar gera
tétsensku stjórninni greiða með því
að skjóta málinu til Mannréttinda-
dómstóls Evrópu. Ég ætla að nota
þetta mál til að vekja athygli á skelfi-
legum aðgerðum og mannréttinda-
brotum Rússa í Tétsníu. Ég ætla að
krefjast þess að dómstóllinn og Evr-
ópusambandið hefji rannsókn á því
sem er að gerast í Tétsníu.“
Lene Espersen, dómsmálaráð-
herra Danmerkur, vísaði því alger-
lega á bug að þær ákvarðanir, sem
teknar voru í máli Zakajevs, væru af
pólitískum rótum runnar. „Ég vil
fullvissa ykkur um í eitt skipti fyrir
öll að ákvarðanir okkar í málinu
byggjast aðeins á dönsku framsals-
lögunum og evrópska framssalssátt-
málanum,“ sagði ráðherrann.
Rússar afhentu Dönum yfirlýsing-
ar manna sem sagðir voru hafa orðið
vitni að hryðjuverkum tétsenskra
uppreisnarmanna en danska dóms-
málaráðuneytið segir að vitnisburð-
urinn hafi einkennst af ónákvæmni.
Rússnesk yfirvöld hafi fengið vitn-
isburðinn eftir að Zakajev var hand-
tekinn í Kaupmannahöfn og verjend-
ur hans hafi ekki fengið tækifæri til
að yfirheyra vitnin.
Vilja óháð ákæruvald
Danska ríkisútvarpið hafði eftir
Ole Espersen, fyrrverandi dóms-
málaráðherra Danmerkur, að mál
Zakajevs sýndi að rjúfa þyrfti tengsl-
in milli dómsmálaráðuneytisins og
ákæruvaldsins. Það myndi eyða öll-
um grunsemdum um að pólitískir
hagsmunir réðu ferðinni ef ákæru-
valdið væri óháð ríkisstjórninni.
Birthe Rønn Hornbech, talsmaður
Venstre-flokksins í dómsmálum,
kvaðst einnig vera hlynnt því að
þessi tengsl yrðu rofin. „Það er
óheppilegt að dómsmálaráðuneytið
skuli fara með æðsta ákæruvaldið,“
sagði hún.
Zakajev er enn í Kaupmannahöfn
og hefur ekki ákveðið hvort hann eigi
að fara frá Danmörku eða óska þar
eftir hæli sem pólitískur flóttamaður.
Rússnesk yfirvöld hafa sent aðildar-
ríkjum Interpol beiðni um handtöku
Zakajevs og hann myndi því taka
áhættu með því að fara til annarra
landa.
Zakajev segist hafa ver-
ið í pólitískri gíslingu
Rússar hafna tilboði Zakajevs um friðar-
viðræður og lýsa honum sem glæpamanni
Akhmed Zakajev