Morgunblaðið - 22.03.2003, Qupperneq 16

16 LAUGARDAGUR 22. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STRÍÐ Í ÍRAK
„Við upplifðum þetta sama árið 1991“
ÍBÚI Í BAGDAD
Á NORÐURVÍGSTÖÐVUNUM í
Írak eru á víð og dreif fjárhirðar,
auðir akrar og vopnaðir Kúrdar eins
og Rebwar Abdul Rahman, sem er í
drullugum, opnum skóm og heldur á
Kalashnikov-riffli. Ólíklegt er að hon-
um yrði ruglað saman við bandarísku
hermennina sem þeysa fram eyði-
mörkina í Suður-Írak.
Rahman er ekki með neinn hjálm,
á enga gasgrímu og ekki skothelt
vesti. Hann er vopnaður þessum
rússneska riffli og fáeinum kúlum í
hann. Hann hlustar á útvarpið og
sötrar te milli þess sem hann skýtur
á íraska hermenn. Þegar hann er bú-
inn á vaktinni fer hann upp í leigubíl
og heldur heim í þorpið sitt, sem er
svo að segja mannautt. Í um tveggja
kílómetra fjarlægð gægjast Írakarnir
yfir brúnir fjallanna.
30.000 voru væntanlegir
Ætlunin var að um þrjátíu þúsund
bandarískir hermenn tækju sér stöðu
á norðurvígstöðvunum. Það átti að
vernda sjálfstjórnarhérað Kúrdanna,
sem eru um 3,7 milljónir, fyrir herj-
um Saddams Husseins, taka olíu-
borgirnar Kirkuk og Mosul og halda
svo suður til Bagdad.
En Tyrkir neituðu að leyfa Banda-
ríkjamönnum að fara með her og
þungavopn inn í Írak af tyrknesku
landi og þess vegna eru landamærin í
norðri varin af illa vopnuðum og lítt
þjálfuðum kúrdískum hersveitum
sem takast á við íraska herinn.
Spurningin um það hver muni fara
með völdin í norðurhéruðum Íraks að
stríðinu loknu er lykilatriði í framtíð
þessa svæðis, þar sem Kúrdar hafa
búið innan landamerkja sem dregin
voru fyrir þá í lok Persaflóastríðsins
1991 og hefur síðan verið gætt af
bandarískum og breskum flugvélum.
Leiðtogar Kúrda hafa heitið því að
halda Írak í heilu lagi, en Tyrkir ótt-
ast að sjálfstætt ríki Kúrda verði
stofnað, og ógni öryggi og stöðug-
leika í Tyrklandi.
„Horfast í augu
við dauðann“
Bestu hermenn Kúrda eru kallaðir
„peshmerga“, eða þeir sem horfast í
augu við dauðann. En Kúrdar vita
ekki alveg hvaða hlutverki þeir
gegna í þessu stríði. Hershöfðingjar
þeirra segja að bandaríska varnar-
málaráðuneytið hafi fátt sagt þeim
um hernaðaráætlunina. Ekkert bólar
á gasgrímum og skotfærum sem
Bandaríkjamenn lofuðu. Einn hern-
aðarsérfræðingur sagði að Banda-
ríkjamenn litu á kúrdísku hermenn-
ina sem vinveitta bófa, fremur en
sem vopnabræður.
„Við vitum ekki hvað Bandaríkja-
menn ætlast til að við gerum,“ sagði
Simko Dizayee, yfirmaður herafla
Föðurlandssambands Kúrdistan
(FK), sem hefur á að skipa tíu þús-
und mönnum á vígstöðvunum, og
ætlar að kalla út fimmtán þúsund til
viðbótar. „Bandaríkjamenn vita
hvaða áætlun þeir hafa, en þeir hafa
ekki sagt okkur neitt um hana. Við
höfum ekki æft okkur neitt með
Kúrdar bíða Bandaríkjamanna
Chamchamal í Norður-Írak. The Los Angeles Times.
Reuters
Kúrdískir hermenn á ferð við höfuðstöðvar sínar í Chamchamal, skammt frá víglínunni í norðurhluta Íraks.
’ Bandaríkjamennvita hvaða áætlun
þeir hafa, en þeir
hafa ekki sagt okkur
neitt um hana. ‘
BANDARÍSKAR hersveitir, sem
sóttu fram um eyðimörkina í suður-
hluta Íraks í brynvögnum í gær,
mættu íröskum hermönnum sem
höfðu gefist upp, og landgönguliðs-
sveitir bandamanna réðust í gegnum
varnir Íraka á meginþjóðveginum til
borgarinnar Basra, sem er stærsta
borgin í Suður-Írak og hernaðarlega
mikilvæg.
Skriðdrekar og brynvagnar land-
gönguliðanna voru studdir af Cobra-
árásarþyrlum og sprengjuvörpum á
leiðinni í gegnum hlutlausa beltið á
landamærum Kúveits og Íraks og að
þjóðvegi 80, sem liggur til Basra.
Gekk för skriðdreka landgöngulið-
anna í átt að miðju landsins vel og
sókn fótgönguliðsins, austar, norður á
bóginn sömuleiðis. Að sögn embættis-
manna var herliðið komið í gær allt að
250 km inn í Írak, norður frá Kúveit.
Sir Michael Boyce aðmíráll, yfir-
maður brezka heraflans, greindi frá
því að brezkar og bandarískar her-
sveitir hefðu raðað sér upp við borg-
armörk Basra, 32 km norður af landa-
mærunum, og byggju sig undir að
taka hana.
Þá höfðu sveitir bandamanna þeg-
ar tekið hafnarborgina Umm Qasr,
sem er alveg við landamærin að Kúv-
eit, og sagði Bocy að til stæði að gera
hana að meginmiðlunarstöð mannúð-
araðstoðar.
Svo virtist sem landhernaðurinn
miðaðist nú við að ná fram þremur
meginmarkmiðum: að herða snöruna
að Saddam, að tryggja öryggi olíu-
linda Íraks áður en flýjandi hermenn
Írakshers gefst færi til að kveikja í
þeim, og að opna flutningaleiðir fyrir
hjálpargögn til bágstaddra almennra
íbúa landsins.
Fyrsta mannfallið í liði banda-
manna frá því innrásin hófst varð í
gær, er 12 hermenn fórust með þyrlu
sem hrapaði, 8 Bretar og 4 Banda-
ríkjamenn, og tveir bandarískir sér-
sveitamenn féllu í bardaga. Engar op-
inberar tölur voru hins vegar fáan-
legar yfir áætlað mannfall í liði Íraka.
Í alla fyrrinótt hafði 1. herdeild
landgönguliðsins setið á hlutlausa
Hörð mótspyrna
Íraka á suður-
vígstöðvunum
Margir íraskir
hermenn hafa þó
lagt niður vopn
og gefist upp
Suður-Írak, Doha. AP, AFP.
Íraskir hermenn gefast upp í grennd við olíuhöfnina Umm Qasr í gær.
Reuters
AP
Bandarískir landgönguliðar gefa íröskum hermanni vatn eftir að hann
gafst upp ásamt um 200 öðrum í Suður-Írak í gær.