Morgunblaðið - 01.04.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 2003 11

JÓN Þorvaldur Ingjaldsson varði
doktorsritgerð á sviði klínískrar sál-
fræði (Clinical Psychology) við há-
skólann í Bergen í
Noregi 14. febr-
úar sl. Nefnist rit-
gerðin „Uncons-
cious processess
and vagal activity
in alcohol depend-
ency; Ómeðvituð
upplýsingavinnsla
og taugafræðileg
„vagus“-stjórnun
hjá áfengissjúklingum“. Ritgerðin
samanstendur af röð tilrauna þar sem
áfengissjúklingum eru birt áreiti
tengd áfengisneyslu á þann hátt að
meðvituð skynjun á áreitunum er
takmörkuð. Áfengissjúklingar sem
upplifðu sterka sókn (fíkn) í áfengi
sýndu merki um ómeðvitaða skynjun
á áfengistengdum áreitum. Engin
slík viðbrögð komu fram hjá öðrum
þátttakendum í tilrauninni sem ekki
áttu við áfengisvandamál að stríða.
Áfengissjúklingarnir höfðu einnig
minni sveigjanleika í sinni lífeðlislegu
starfsemi sem var mæld sem lítill
breytileiki í hjartslætti. Lítill sveigj-
anleiki í lífeðlislegri starfsemi var
tengdur erfiðleikum til að stjórna
áfengisneyslu og almennum vanda-
málum við hugræna og tilfinn-
ingalega aðlögun. Ritgerðin getur
varpað ljósi á hvers vegna áfeng-
issjúklingar eiga erfitt með að standa
við meðferðarmarkmið sín. Ósjálfráð
og ómeðvituð ferli draga áfeng-
issjúklinginn að áreitum tengdum
neyslunni þrátt fyrir meðvitaðan
ásetning um bindindi. Að sama skapi
eru möguleikar áfengissjúklings til
þess að vinna á móti slíkum ósjálfráð-
um áfengistengdum hugrænum ferl-
um takmarkaðir sökum lítils sveigj-
anleika í sállífeðlislegri starfsemi.
Leiðbeinandi var prófessor Jon
Christian Laberg við Háskólann í
Bergen í samstarfi við prófessor Juli-
an Friedman Thayer í National Insti-
tute of Health (Bandar.). Andmæl-
endur við vörnina voru prófessor
Miles W. Cox, Háskólanum í Wales,
og Kjell Mortein Stormark, aðstoð-
arprófessor við svæðisbundna mið-
stöð fyrir barna- og unglingageð-
lækningar.
Jafnframt hefur Jón sinnt klínískri
vinnu í meðferð vímuefnamisnotenda.
Hann hefur haldið fjölda erinda á al-
þjóðlegum ráðstefnum og skrifað
greinar í vísindarit í tengslum við
miðlun á rannsóknum sínum.
Jón Ingjaldsson er fæddur 1967 í
Reykjavík en ólst upp á Akranesi.
Hann tók stúdentstpróf frá Fjöl-
brautaskóla Vesturlands á Akranesi
árið 1987 og lauk BA-námi í sálfræði
og þjóðfræði við Háskóla Íslands
1992. Jón starfaði í tvö ár við sér-
kennslu nemenda með námserf-
iðleika við Fjölbrautaskóla Vest-
urlands og lauk embættisprófi í
sálfræði frá Háskólanum í Bergen
1997. Vorið 1998 fékk hann fjögurra
ára styrk frá Háskólanum í Bergen
til doktorsnáms við klíníska deild sál-
fræðistofnunar háskólans. Jón er
sonur Ingjaldar Bogasonar tann-
læknis og Ingibjargar Jónu Jóns-
dóttur sérkennara. Jón er kvæntur
Guðríði Björnsdóttur hjúkr-
unarfræðingi og eiga þau tvo syni.
Jón starfar nú við rannsóknir á
stjórnendaeiginleikum hjá stjórn-
unardeild norska hersins.
Doktor í
sálfræði
TALSVERT skortir á að 12. grein
Barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna sé uppfyllt í íslenskri stjórn-
sýslu en greinin
lýtur að því að
börn fái tæki-
færi til að tjá
skoðanir sínar á
málum er þau
varða og hafa
áhrif á ákvarð-
anir þar um.
Umboðsmaður
barna telur að
ástæður þess
megi m.a. rekja
til þess að fullorðnir óttist að
börnum sé ekki treystandi til að
hafa slík áhrif.
Fjallað var um umrædda grein
Barnasáttmálans á málþingi um
börn, unglinga og lýðræði, sem
fram fór á Þingvöllum á laugar-
dag. Þingið var haldið að frum-
kvæði umboðsmanns barna í sam-
starfi við laganema úr
mannréttindahópi ELSA (Europ-
ean Law Students’ Association).
Að sögn Þórhildar Líndal, um-
boðsmanns barna, hefur greinin
oft verið nefnd lýðræðisgreinin en
samkvæmt henni eiga aðildaríkin
að „tryggja barni, sem myndað
getur eigin skoðanir, rétt til þess
að láta þær frjálslega í ljós í öllum
málum sem það varðar og skal
tekið réttmætt tillit til skoðana
þess í samræmi við aldur barns
og þroska“.
Þórhildur segist hafa reynt að
ýta við framkvæmd þessa ákvæð-
is allt frá árinu 1995. „Ég skoraði
þá á sveitarstjórnir landsins að
leita leiða svo börn gætu haft
áhrif á málefni innan sveitarfé-
lagsins eins og þeim stendur rétt-
ur til, skv. þessari grein en það
liggur alveg ljóst fyrir að hún er
langt frá því komin til fram-
kvæmda.“
Gerir börnin ábyrgari
Hún segir að kominn sé góður
vísir að slíku starfi í Reykjavík
þar sem svokölluð ungmennaráð
og Reykjavíkurráð ungmenna séu
annars vegar. Þá hitti nemendur
grunnskóla Mosfellsbæjar bæjar-
stjórn a.m.k. einu sinni á ári þar
sem málefni þeirra eru rædd.
„Þessi samræða er rétt að byrja
milli barna og stjórnmálamann-
anna en það er enn mjög langt bil
á milli þeirra.“ Þannig skortir á í
íslenskri stjórnsýslu að hlusta á
hvað börnin hafa fram að færa og
taka svo tillit til þess.
Að mati Þórhildar er mikilvægt
að þetta þátttökulýðræði
barnanna sé virt enda stuðli það
að því að þau alist upp sem upp-
lýstir og ábyrgir borgarar sem
aftur leiði til betra samfélags.
„Það að fá að vera með í ákvörð-
unarferli gerir okkur ábyrgari.
En það þurfa allir að fá tækifæri
til að vera með og ræða málin. Því
þarf líka að huga að kennslu í
tjáningu, framsögn, rökræðum og
að taka við upplýsingum og öðru
slíku og þarna vantar einnig tals-
vert mikið upp á.“
Hún segir þó mikilvægt að und-
irstrika að börnunum beri ekki
skylda til að hafa skoðanir á öllu.
„Það er talað um að þau eigi rétt
á að láta skoðanir sínar „frjáls-
lega“ í ljós og þetta hefur verið
túlkað „af fúsum og frjálsum
vilja“. Ef þau vilja eiga þau að
hafa þennan rétt til að hafa áhrif
á sitt nánasta umhverfi og þegar
betur er að gáð hafa þau skoðanir
á skipulags- og byggingamálum,
tómstundum, æskulýðsmálum,
skólamálum og svo mætti lengi
telja. En skyldan hvílir á stjórn-
völdum.“
Efla þurfi nemendaráð
Tólfta grein Barnasáttmálans
þykir að sögn Þórhildar afar rót-
tæk. „Þarna fá börnin rödd og það
á ekki bara að hlusta á þau heldur
einnig taka visst mark á því sem
þau segja, þó miðað við aldur og
þroska. Við fullorðna fólkið erum
mjög sammála um að öll börn eigi
rétt á umönnun og vernd eins og
kemur fram í sáttmálanum en
þriðji punkturinn er að börn eigi
að vera virkir þátttakendur í sam-
félaginu. Þetta er mörgum full-
orðnum þyrnir í augum. Þeir eru
hræddir við þetta og það vantar
traust á að það sé óhætt að láta
börnunum þessi áhrif í té en þau
þurfa auðvitað handleiðslu full-
orðinna til að vinna með þau.“
Því segir hún að vinna þurfi að
viðhorfsbreytingu hjá fullorðnum
í garð barna og unglinga varðandi
þetta. Þá hafi komið sterkt fram á
málþinginu að efla þurfi nem-
endaráð innan grunnskólanna.
„Þau hafa svo til eingöngu sinnt
félagslegu hliðinni í skólunum en
samkvæmt 17. grein grunnskóla-
laganna eiga nemendaráðin einn-
ig að sinna hagsmuna- og velferð-
armálum nemenda. Það er
reyndar bara heimildarákvæði en
ekki skylda og því miður er ekki
alls staðar að finna nemendaráð.
Auk þess virðast skólayfirvöld
ekki hafa vitað í öllum tilfellum að
nemendaráðin hafi svona víðtækt
hlutverk.“
Þá hafi líka verið bent á að
nemendaráðin starfi nær einungis
á unglingastigi grunnskólans.
„Það kom hins vegar fram í máli
Guðrúnar Snorradóttur, sem tal-
aði um börn og lýðræði, að hún er
að vinna með þátttökulýðræði
með sex til átta ára börnum og
Norðmenn eru komnir með þetta
niður í leikskóla. Hins vegar
þurfa menn ávallt að aðlaga sig að
aldri og þroska barnsins.“
Rætt um barnasáttmála SÞ á málþingi um börn, unglinga og lýðræði
Íslensk börn ekki
talin fá tækifæri
til að hafa áhrif
Þórhildur
Líndal
ÍRIS Óttarsdóttir, gestamóttöku-
stjóri Nordica-hótels við Suður-
landsbraut, segir að fyrsta starfs-
helgi hótelsins hafi gengið vel. Um
385 manns snæddu kvöldverð á
hótelinu á laugardagskvöld og af
þeim gistu um 240 á hótelinu
fyrstu nóttina. Framkvæmdir við
hótelið, sem áður hét Hótel Esja,
hófust sumarið 2001, en það verð-
ur formlega tekið í notkun 25. apr-
íl næstkomandi.
Íris segir að framundan sé nóg
að gera; mikið af bókunum hafi
borist. Í kringum 160 manns starfa
á hótelinu og stillti hluti þeirra
starfsmanna sér upp fyrir ljós-
myndara Morgunblaðsins á laug-
ardagskvöld. Morgunblaðið/Jón Svavarsson
„Fyrsta
helgin
gekk vel“
FRAMKVÆMDASTJÓRI Plastic
Surgery Iceland í Garði, sem býður
upp á ferðir til Íslands vegna lýtaað-
gerða og vísar á Guðmund M. Stef-
ánsson lýtalækni í því sambandi, seg-
ist efast um að siðareglur lækna eða
læknalög eigi við um starfsemi sína.
Landlæknir telur ljóst að hafi lækna-
lög verið brotin og málið hafi verið
tekið upp við lýtalækninn sem í hlut á
en landlæknir hafi aftur á móti ekki
boðvald yfir starfsemi Plastic Surg-
ery Iceland.
„Ég er ekki að auglýsa Guðmund
heldur vil ég koma því á framfæri að
ég sé með alvörulækni en ekki ein-
hvern skottulækni en slíkt er þekkt
erlendis. Þess vegna nefndi ég nafnið
hans,“ segir Elmar Þór Magnússon,
framkvæmdastjóri fyrirtækisins.
„Þannig getur fólk á Bretlandi eða
annars staðar kannað bakgrunn hans
en Guðmundur lærði í Englandi. Við
ákváðum hins vegar að fella nafn
Guðmundar burt af heimasíðunni á
meðan rannsókn stendur yfir og vafi
leikur um hvort þetta standist lög eða
reglur. Ég vil ekki vera að ögra ein-
um né neinum.“
Betri og öruggari
aðgerðir hér
Elmar Þór segir verð á lýtaaðgerð-
um hér og á Bretlandi, þar sem mark-
hópur hans er, áþekkt. „Þær eru ör-
lítið ódýrari hér en aftur á móti vildi
ég koma á framfæri að heilbrigðis-
þjónusta á Íslandi er þekkt fyrir að
vera mjög góð. Ég hef séð mjög slæm
verk, ef orða má það svo, eftir enska
lækna og þess vegna reyndi ég að
koma því á framfæri á heimasíðunni
að íslenskir læknar væru á meðal
þeirra bestu og vönduðustu í heimi.“
Elmar Þór segir að í heildina hafi
hann kannski vísað um 15 stúlkum til
Guðmundar. En síðan ég stofnaði
þetta fyrirtæki og fór að bjóða upp á
pakkaferðir hingað hefur ein stelpa
komið. Hinar voru stelpur sem hafa
unnið í Club Casino í Keflavík og
komu ekki hingað sérstaklega til að
fara í lýtaaðgerð en ákváðu að gera
það í leiðinni. Þær spurðu mig bara
álits og ég benti á Guðmund.“
Sigurður Guðmundsson landlækn-
ir segir það vera alveg skýrt að þarna
sé verið að brjóta læknalög sem banni
að aðrir en læknar auglýsi starfsemi
þeirra. „Þetta höfum við að sjálfsögðu
rætt við lækninn sem þarna á í hlut en
yfir honum höfum við boðvald. Hann
mun koma því á framfæri við eiganda
fyrirtækisins að þessu verði breytt
hið snarasta. Við höfum hins vegar
ekki boðvald yfir auglýsandanum eða
eigendum þessa fyrirtækis.“
Sigurður tekur fram að nektar-
dansmeyjar, rétt eins og blaðamenn,
lögfræðingar eða aðrir eigi rétt á að
fá umrædda þjónustu ef hún er í boði
á annað borð. Starfsgrein sjúkling-
anna komi þessu máli ekki við. Spurð-
ur segir Sigurður að umræddur lýta-
læknir hafi borið að nafn hans hafi
verið sett á heimasíðu fyrirtækisins
án vitundar hans og menn hafi ekki
ástæðu til annars en taka þann fram-
burð læknisins trúanlega. „Hann
sagði að eigandi fyrirtækisins hafi
haft samband við hann og spurt hvort
hann mætti vísa til hans sjúklingum.
Hann hafi kveðið já við því en sagt að
það yrði þá að vera eins og með aðra
sjúklinga, þ.e. það yrði að vera milli-
liðalaust og læknir sæi um það sjálf-
ur.“
Vill ákveðnar
forsendur
Landlæknir segir að það verði að
koma í ljós hvort það sé nóg að fjar-
lægja nafn læknisins af heimasíðu
fyrirtækisins. „Það er ansi djúpt tek-
ið í árinni um íslenska lækna á heima-
síðunni en við eigum eftir að fara nán-
ar yfir það. En við viljum auðvitað að
það sé fjallað um fag okkar og störf af
ákveðinni virðingu. Við höfum mikinn
áhuga á því að útvíkka íslenska heil-
brigðisþjónustu og að við getum sinnt
fleirum en okkar eigin fólki en það
verður að gera það á ákveðnum for-
sendum.“
Íslenskt fyrirtæki býður Íslandsferð og brjóstastækkun í einum pakka
Landlæknir segir læknalög brotin
TIL stendur að gera varðskipið Óðin
haffært svo það verði til taks í verk-
efni hjá Landhelgisgæslunni ef á
þarf að halda. Um 11 milljónir kostar
að gera skipið haffært. Ekki er þó
reiknað með útgerð Óðins í rekstr-
aráætlunum Landhelgisgæslunnar
fyrir árið 2003.
Dagmar Sigurðardóttir, upplýs-
ingafulltrúi Landhelgisgæslunnar,
sagði að Óðinn færi í slipp 5. maí nk.
og reiknað væri með því að skipið
yrðið orðið haffært 15. maí.
Óðinn gerður
haffær
♦ ♦ ♦