Morgunblaðið - 29.04.2003, Blaðsíða 26

UMRÆÐAN
26 ÞRIÐJUDAGUR 29. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EINELTI er félagslegt vandamál
sem þekkt er víðs vegar í þjóðfélag-
inu, en alvarlegast er þegar það
kemur upp í skólum og börn eiga
hlut að máli. Mikil umræða hefur
farið fram innan Kennarasambands-
ins og aðildarfélaga þess um einelti í
skólum og úrræði gegn því. Í grein-
argerð með áliti sem starfshópur,
skipaður fulltrúum fræðsluyfirvalda,
skólastjóra og kennara, sendi frá sér
í maí 2001 kom fram að líklega verði
fimm þúsund nemendur fyrir einelti
í íslenskum grunnskólum á ári
hverju. Þetta vandamál verður ekki
leyst nema með samræmdu átaki
allra sem í skólanum starfa.
Sigtryggur Jónsson sálfræðingur
sendi kennurum sérkennilega
kveðju í Morgunblaðinu á páskadag í
grein sem bar yfirskriftina „Hver
ber ábyrgð á einelti í skólum?“ Þar
er nánast allri ábyrgð skellt á kenn-
arastéttina og gefið í skyn að einelti í
skólum eigi einkum rætur að rekja
til þess að kennarar hafi ekki nægi-
lega stjórnunarlega þekkingu eða
beiti henni ekki.
Greinin jaðrar við að vera atvinnu-
rógur gegn kennurum, en alvarleg-
asta aðdróttunin kemur fram í síðari
hluta hennar þar sem segir að það sé
vel þekkt fyrirbæri að kennarar séu
svo óöruggir um stöðu sína að þeir
reyni að styrkja hana með því að
taka þátt í einelti gegn einstökum
nemendum.
Að sögn höfundar er greinin skrif-
uð í tilefni af sýningu stuttmyndar
um einelti í skólum í Sjónvarpinu 27.
mars sl. Kennarasamband Íslands er
einn þeirra aðila sem styrktu gerð
myndarinnar.
Greinarhöfundur segir að í sjón-
varpsmyndinni sé því vel lýst hvern-
ig fórnarlömbin upplifa einelti og af-
leiðingar þess, en þar hafi ekki verið
gerð tilraun til að skýra fyrirbærið
einelti né leitað leiða til að uppræta
það. Orðrétt segir í greininni: „Þetta
er einnig mest einkennandi fyrir alla
umræðu um einelti. Líklega vegna
þess að skýringanna og uppræting-
arinnar er að leita hjá þeim sem
valdið hafa. Það eru í raun þeir (þ.e.
kennarar, innsk. höf.) og aðeins þeir,
sem geta upprætt það. En það kost-
ar mikla stjórnunarlega þekkingu.
Þekkingu, sem stjórnendur eru yf-
irleitt ekki tilbúnir að fallast á að
þeir hafi ekki …“
Það er niðurstaða greinarhöfund-
ar að eina leiðin til að bregðast við
einelti sé að kennarinn/leiðbeinand-
inn takist á við það hlutverk sitt að
stjórna hópnum. Hér kemur fram
einkennileg sýn á hlutverk og stöðu
kennara, þeirra sem „valdið hafa“.
Sálfræðingurinn virðist gefa sér
að einelti fari fyrst og fremst fram í
hóp þar sem kennarinn er viðstadd-
ur. En svona er veruleikinn bara
ekki. Einelti þar sem börn og ung-
lingar eiga hlut að máli fer vissulega
oft fram í tengslum við skólann, en
ekki fyrst og fremst í skólastofunni.
Þetta veit sálfræðingurinn. Hann
veit að eineltið fer oftar fram á skóla-
lóðinni og utan hennar, í sturtuklef-
anum, á leiðinni í og úr skóla o.s.frv.,
þegar kennari er víðs fjarri.
Kennarasamband Íslands tekur
virkan þátt í viðamiklu samstarfs-
verkefni ásamt ríki, sveitarfélögum
og Landssamtökunum Heimili og
skóli gegn einelti í skólum. Verkefnið
byggist á kenningu Dans Olweus,
prófessors við Háskólann í Björgvin.
Samkvæmt Olweus er mikilvægt að
til sé aðgerðaáætlun um hvernig
bregðast skuli við ef og þegar einelti
kemur upp í skólum. Rauði þráður-
inn í hugmyndum hans er að að-
gerðaáætlun í eineltismálum sé skýr
og í hverjum skóla starfi skilgreint
eineltisteymi á faglegum grunni sem
geti brugðist skjótt við þegar vanda-
mál kemur í ljós. Baráttan gegn ein-
elti er samvinnuverkefni. Niðurstað-
an ræðst af skólabrag hvers skóla og
því samskiptamynstri sem viðgengst
í skólanum.
Vonandi talar Sigtryggur Jónsson
ekki fyrir munn annarra sálfræðinga
þegar hann skellir ábyrgðinni á ein-
elti í skólum á kennara. Það auðveld-
ar ekki lausn þessa alvarlega vanda-
máls að sérfræðingur skuli ráðast á
annan hóp sérfræðinga og kenna
honum um vandann. Einelti, hvort
sem er í skólum eða annars staðar í
þjóðfélaginu, verður ekki upprætt
með valdboði, heldur með samvinnu,
m.a. kennara, skólasálfræðinga, for-
eldra og nemenda. Mikilvægur þátt-
ur til þess að ná þessu marki er auð-
vitað að skapa skólaumhverfi þar
sem nemendum líður vel og þeir búa
við öryggi. Það eru einmitt þau
vinnuskilyrði sem hver einasti kenn-
ari óskar eftir.
Einelti verður ekki
upprætt með valdboði
Eftir Helga E.
Helgason
„Einelti í
skólum er
félagslegt
vandamál
sem verður
ekki upprætt nema með
samstilltu átaki allra
sem í skólanum starfa.“
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Kennarasambands Íslands.
BJÖRN Ingi Hrafnsson, er skipar
annað sæti Framsóknarflokksins í
Reykjavík, fer nokkrum orðum um
Frjálslynda flokkinn og fulltrúa hans
í blaðagrein í Mbl. 25 april. Þessi
ungi maður virðist ekki gera sér
grein fyrir því að 80% þjóðarinnar
eru á móti núverandi kvótakerfi í
sjávarútvegi sem reyndar allir flokk-
ar viðurkenna nú allt í einu að er
meingallað.
Framsóknarflokkurinn hefur haft
tvo áratugi við stjórnvölinn hér á
landi og allan þann tíma hefur þeim
hinum sama ekki tekist að skapa sátt
um þetta kerfi, fremur en samstarfs-
flokknum í ríkisstjórn. Það er því
ábyrgðarleysi að huga ekki betur að
vilja þjóðarinnar en raun ber vitni
eins og áður sagði tvo áratugi, en
langlundargeð Íslendinga er mikið
en ekki endalaust. Atvinna er for-
senda byggðar, hvar á landinu sem
er og stóriðjustefna Framsóknar-
flokksins til lands og sjávar mun
renna sitt skeið á enda þegar
skammtímasjónarmiðin víkja fyrir
framtíðarmarkmiðum. Þau er að
finna í raunhæfum tillögum Frjáls-
lynda flokksins um breytingar á fisk-
veiðistjórnunarkerfinu, þar sem
frelsi til atvinnu í aðalatvinnuvegi
þjóðarinnar lítur dagsins ljós á ný.
Við frambjóðendur Frjálslynda
flokksins höfum ekki tekið fjósas-
kófluna með í kosningabaráttuna
enda mun vænlegra að nota nútíma-
tækni í stjórnmálum þar sem um-
ræðugrundvöllur er af öðrum toga.
Hinn ungi frambjóðandi ræðir af
vanþekkingu um stefnumál Frjáls-
lynda flokksins og viljum við þvi
bjóða hann velkominn á kosninga-
skrifstofuna okkar í Hafnarfirði, þar
sem okkur er ljúft að kynna honum
stefnu okkar og frambjóðendur.
Andvaraleysi
hins unga fram-
sóknarmanns
Eftir Guðrúnu Maríu
Óskarsdóttur og Árelíus
Þórðarson
Guðrún María er í 4. sæti
Frjálslynda flokksins í Suðvestur-
kjördæmi. Árelíus er í 10. sæti á lista
Frjálslynda flokksins og formaður
kjördæmaráðs.
„Við frambjóðendur
Frjálslynda flokksins
höfum ekki tekið fjósa-
skófluna með í kosn-
ingabaráttuna…“
LAUNAMUNUR hefur aukist
mikið undanfarin ár, svo mjög, að
sumir hafa marga tugi milljóna í
árstekjur á sama tíma og öðrum
endist ekki heil starfsævi til þess að
ná þeim tekjum. Ef skattatillögur
Sjálfstæðisflokksins eru skoðaðar
mætti ætla, að flokkurinn vildi enn
auka ójöfnuðinn (sjá töflu). En
þvert á móti er nauðsyn að draga
úr ójöfnuðinum. Skattatillögur
Samfylkingarinnar miðast að því.
Samkvæmt skattatillögum Sjálf-
stæðisflokksins eiga hjón með 72
millj. kr. í árstekjur að fá 7 millj.
kr. skattalækkun á meðan hjón með
200 þús. kr. á mánuði eiga að fá 92
þús. kr. skattalækkun. Tillögurnar
undirstrika ójöfnuðinn og auka
hann enn. Skattatillögur Samfylk-
ingarinnar ganga í öfuga átt. Þær
eiga að stuðla að auknum jöfnuði.
Þeir lægst launuðu fá hlutfallslega
mestar skatta-
lækkanir, þar eð
allir fá sömu
krónutölu skatta-
lækkana, hvort
sem þeir hafa 6
millj. kr. á mán-
uði eða 200 þús.
kr. á mánuði.
Hvort er rétt-
látara?
Sjálfstæðisflokk-
urinn vill auka
ójöfnuðinn
Eftir Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er
viðskipta-
fræðingur.
„Tillögurnar
undirstrika
ójöfnuðinn
og auka
hann enn.“
Tekjur hjóna Tillögur Tillögur 20 milljarða
á mánuði Samfylkingar. Sjáflstæðisflokks lækkun
fyrir skatta Lækkun skatta Lækkun skatta skipt jafnt milli
á ári. á ári skattgreiðenda.
Kostnaður Kostnaður Lækkun skatta
9 milljarðar. 20 milljarðar. á ári uþb.
(með niðurf. hátekjusk)
200.000 100.230 92.160 230.000
400.000 100.230 184.320 230.000
1.000.000 100.230 732.288 230.000
2.000.000 100.230 1.999.488 230.000
3.000.000 100.230 3.266.688 230.000
4.000.000 100.230 4.533.888 230.000
5.000.000 100.230 5.801.088 230.000
6.000.000 100.230 7.068.288 230.000
NOKKUR umræða hefur spunn-
ist vegna orðaskipta í sjónvarps-
þætti á dögunum um mögulega
ríkisstjórnarmyndun eftir kosning-
ar. Lýstu formenn Vinstri grænna
og Frjálslynda flokksins, þeir
Steingrímur J. Sigfússon og Guð-
jón A. Kristjánsson, þar yfir því að
ef ríkisstjórnin fellur í komandi
kosningum ætti stjórnarandstaðan
að taka að sér að mynda nýja rík-
isstjórn. Öllum að óvörum treysti
talsmaður Samfylkingarinnar sér
ekki til að taka undir þessi sjón-
armið. Taldi hún þar upp nokkur
skilyrði fyrir stjórnarþátttöku
Samfylkingarinnar og sagði mál-
efnin ráða en ekki hverjir settust í
ráðherrastólana. Í frétt í Morg-
unblaðinu 28. apríl segir síðan
talsmaðurinn að Samfylkingin selji
engum sjálfdæmi um það með
hverjum flokkurinn fari í ríkis-
stjórn.
Leiðarahöfundar Morgunblaðs-
ins hafa að undanförnu verið ólatir
við að draga upp einhvers konar
hræðslumynd af hugsanlegri rík-
isstjórn stjórnarandstöðunnar. Og
svo virðist sem Samfylkingin óttist
þessa mynd líka, hversu undarlegt
sem það nú kann að virðast. Nú er
það út af fyrir sig þannig að
stjórnmálaflokkarnir ganga
óbundnir til kosninga og láta þess
jafnan getið að það ráðist af úrslit-
unum til hvernig samstarfs verður
gengið að þeim loknum. Það sem
vekur þó sérstaka athygli í þessu
sambandi er, að Samfylkingin er
ekki reiðubúin til að taka við skýr-
um skilaboðum kjósenda. Hún vill
sem sagt halda því opnu að fara í
ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokkn-
um ef þannig vill verkast. Stað-
reyndin er auðvitað sú, að falli rík-
isstjórnin í kosningum eru það
skýr skilaboð kjósenda til núver-
andi stjórnarandstöðuflokka um að
þeir eigi að freista þess að mynda
næstu ríkisstjórn. Þeim ber ein-
faldlega lýðræðisleg skylda til
þess. Meira að segja forystumenn
núverandi ríkisstjórnarflokka
skilja svona augljós skilaboð. En
Samfylkingin og talsmaður hennar
virðist nú reiðubúin að virða skila-
boð kjósenda að vettugi, væntan-
lega í þeim tilgangi að geta mynd-
að ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum. Samfylkingin
vill greinilega ekki selja kjósend-
um sjálfdæmi um það hvernig rík-
isstjórn fer með völd í landinu á
hverjum tíma. Þetta er vert að
hafa í huga, einkum fyrir þá sem
raunverulega vilja skipta um rík-
isstjórn í landinu.
Að selja kjós-
endum
sjálfdæmi
Eftir Árna Þór
Sigurðsson
Höfundur er forseti borgarstjórnar
Reykjavíkur.
„Samfylk-
ingin vill
greinilega
ekki selja
kjósendum
sjálfdæmi um það
hvernig ríkisstjórn fer
með völd í landinu á
hverjum tíma.“

  
  







 

 



  

 !
!

"
  !

 

#
#$ % 
 
 # #$ % 
Undirföt
Náttföt
Frábært úrval
COS
Undirfataverslun • Glæsibæ • S: 588 5575